Eindelijk de excuses, maar nog altijd verdeeldheid

Suriname is recent overrompeld door alle plotselinge besluiten en acties van Nederland rondom de excuses voor het slavernijverleden. Een pijnlijke slavernijgeschiedenis met mensonterende gruwelijkheden die destijds plaatsvonden. De snelle ontwikkelingen van eerherstel door de ex-kolonisator verliepen nogal ondoorzichtig, met als gevolg dat iedereen in ongewisse bleef over de plannen en de uitwerking in detail. Uiteindelijk werd gekozen voor een simultaan bezoek van enkele Nederlandse bewindslieden aan Suriname, op 19 december 2022 gevolgd door het daadwerkelijke excuus uitgesproken door de premier van Nederland, de heer Rutte.

Ik wil pardon zeggen klinkt als een voornemen in plaats van het meer directe in de vorm van: “Tide mi taki pardon!” (vandaag zeg ik pardon!). Het verbaast mij dat dit betekenisvolle moment gekoppeld wordt aan enkel het slavernijverleden. Mijns inziens zou het moeten gaan om het koloniale verleden, want dan raak je een veel breder deel van onze bevolking en wordt het pardon aan de hele bevolking als één natie gericht.

Er bestaat nog veel onduidelijkheid over de invulling van de fase van Herstel: wat houden de herstelopties in? Komt er een eerherstel in uitbetaling? (Een bedrag door nazaten geëist in termen van miljarden euro?). De 200 miljoen euro die is toegezegd door de Nederlandse overheid voor de vergroting van het bewustwordingsproces over deze zwarte bladzijde van slavernijgeschiedenis is al binnen. Wat er nog gaat komen? Wat gaat het resultaat zijn… wie zal het zeggen?

Ik zou het persoonlijk sterk(er) vinden wanneer koning Willem-Alexander der Nederlanden de excuses nogmaals uitspreekt en onderschrijft voor het koloniale verleden. Dit betekenisvolle moment zou wat mij betreft dezelfde waarde toegekend moeten worden als bij destijds de start van de onafhankelijkheid van Suriname, waar wijlen koningin Juliana der Nederlanden bij aanwezig was.  

Je zou verwachten dat de excuses van Nederland onze landen verbindt, maar deze zijn helaas te veel vertroebeld door alle gedoe dat daaraan vooraf is gegaan.
De reacties van Surinamers op de insteek en uitvoering van de excuses bevestigen nog maar eens hoe verdeeld wij als bevolking nog altijd zijn (ik hoor het u al zeggen ‘de verdeel en heers ingebakken door onze koloniale overheersers’). Het commentaar en de kritiek is divers: eerst duurde het te lang voor het zover was, toen was er de plotse datum van 19 december (waarom niet 1 juli 2023?), er is geen concrete afstemming geweest met alle vertegenwoordigende groepen over tekst en inhoud van de excuses etc. Het is jammer te constateren dat deze groepen niet de handen ineen hebben geslagen en voornamelijk gericht zijn op een eigen achterban, met eigen eisen en wensen. Een gemiste kans om naar buiten toe te laten zien dat we, met erkenning van ieders belangen, wel één natie vormen.

Concluderend kunnen we zeggen dat er nog veel onduidelijkheid bestaat over het vervolg, de Herstelfase en dat de verschillende belanghebbende groepen nazaten (en dus behorend tot de natie!) geen eenheid vormen. Als het gaat om de afwikkeling van het eerherstel blijkt interne verdeeldheid opnieuw een struikelblok. Net als bij elk initiatief als het gaat om de toekomst van Suriname, zien wij dat (etnische/culturele) verdeeldheid elke vorm van vooruitgang en denken vanuit gezamenlijkheid belemmert. De verbindende kracht tussen Surinamers onderling is nergens merkbaar, integendeel!

In ons volkslied staat “Wi sa feti gi Sranan”. Maar teleurstellend is dat we feitelijk meestal tegenover elkaar staan en onderling vechten in ons land, in plaats van vóór ons land. Het verleden kan niet veranderd worden, maar als natie hebben we een bloeiende toekomst van Suriname in eigen (gezamenlijke) hand.

T. Sansaar