G-7 en EU akkoord met prijsplafond Russische olie

De G-7 en Australië hebben zich vrijdag aangesloten bij de Europese Unie (EU) door een prijsplafond van US$ 60 per vat voor Russische olie, aan te nemen. Het is een belangrijke stap aangezien de westerse sancties de mondiale oliemarkt willen herschikken om prijspieken te voorkomen en president Vladimir Putin onthouden van financiering voor zijn oorlog in Oekraïne.

Europa moest de verlaagde prijs vaststellen die andere landen maandag zullen betalen, wanneer een EU-embargo op Russische olie die over zee wordt vervoerd en een verbod op verzekering voor die voorraden van kracht wordt. Het prijsplafond, dat werd geleid door de rijke democratieën van de G-7, heeft tot doel een plotseling verlies van Russische olie aan de wereld te voorkomen, wat zou kunnen leiden tot een nieuwe stijging van de energieprijzen en verdere brandstofinflatie.

De Amerikaanse minister van Financiën, Janet Yellen, zei in een verklaring dat de overeenkomst zal helpen om Putins "primaire bron van inkomsten voor zijn illegale oorlog in Oekraïne te beperken en tegelijkertijd de stabiliteit van de wereldwijde energievoorziening te behouden".

De overeenkomst komt tot stand na een last-minute vlaag van onderhandelingen. Polen hield lange tijd een EU-overeenkomst in stand en probeerde de limiet zo laag mogelijk te houden. Na meer dan 24 uur beraadslagen, toen andere EU-landen hadden aangegeven dat ze de deal zouden steunen, gaf Warschau eindelijk toe op vrijdagavond.

In een gezamenlijke verklaring van de G-7-coalitie die vrijdag is vrijgegeven, staat dat de groep "bereid is om de maximumprijs te herzien en waar nodig aan te passen", rekening houdend met marktontwikkelingen en mogelijke gevolgen voor coalitieleden en lage- en middeninkomenslanden.

"Het verlammen van de energie-inkomsten van Rusland vormt de kern van het stoppen van de Russische oorlogsmachine", zei de Estse premier Kaja Kallas, eraan toevoegend dat ze blij was dat de limiet een paar extra dollars naar beneden werd gedrukt ten opzichte van eerdere voorstellen. Ze zei dat elke dollar die werd verlaagd, neerkwam op US$ 2 miljard minder voor de Russische oorlogskas.

"Het is geen geheim dat we de prijs lager wilden hebben", voegde Kallas toe, waarmee hij de verschillen binnen de EU benadrukte. "Een prijs tussen de 30 en 40 dollar zou Rusland aanzienlijk schaden. Dit is echter het beste compromis dat we konden krijgen."

Het cijfer van US$ 60 zet de limiet in de buurt van de huidige prijs van Russische ruwe olie, die onlangs onder de US$ 60 per vat daalde. Sommigen bekritiseren dat het niet laag genoeg is om in een van Ruslands belangrijkste inkomstenbronnen te snijden. Het is nog steeds een grote korting ten opzichte van de internationale benchmark Brent, die vrijdag zakte naar US$ 85,48 per vat, maar zou hoog genoeg kunnen zijn voor Moskou om te blijven verkopen, zelfs als het idee van een limiet wordt afgewezen.

Er is een groot risico voor de wereldwijde oliemarkt om grote hoeveelheden ruwe olie te verliezen van 's werelds nummer 2 producent. Het zou de benzineprijzen voor chauffeurs wereldwijd kunnen opdrijven, wat tot politieke onrust heeft geleid voor de Amerikaanse president Joe Biden en leiders in andere landen. Europa zit al vast in een energiecrisis, met regeringen die te maken hebben met protesten over de stijgende kosten van levensonderhoud, terwijl ontwikkelingslanden nog kwetsbaarder zijn voor verschuivingen in energiekosten.

Maar het Westen staat onder toenemende druk om zich te richten op een van Ruslands belangrijkste geldschieters - olie - om de fondsen die naar Putins oorlogskas stromen te verminderen en de Russische economie te schaden, terwijl de oorlog in Oekraïne zijn negende maand ingaat. De kosten van olie en aardgas stegen enorm, nadat de vraag herstelde van de pandemie en vervolgens zorgde de invasie van Oekraïne voor onrust op de energiemarkten, wat de schatkist van Rusland voedde.

De woordvoerder van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad, John Kirby, vertelde verslaggevers vrijdag dat "de hoogte zelf het gewenste effect zal hebben op het beperken van het vermogen van Putin om te profiteren van de olieverkoop en het beperken van zijn vermogen om dat geld te blijven gebruiken om zijn oorlogsmachine te financieren."

Er is echter meer onzekerheid in het verschiet. Covid-19-beperkingen in China en een vertragende wereldeconomie, zouden kunnen leiden tot minder honger naar olie. Dat is waar de OPEC en aanverwante olieproducerende landen, waaronder Rusland, op wezen toen ze in oktober de leveringen aan de wereld terugdraaiden. Zondag komt de OPEC+ alliantie weer bijeen.

Dat concurreert met het EU-embargo dat meer olievoorraden van de markt zou kunnen halen, waardoor de vrees voor een krapte op het aanbod en hogere prijzen toeneemt. Rusland exporteert ongeveer 5 miljoen vaten olie per dag.

Putin heeft gezegd dat hij geen olie onder een prijsplafond zal verkopen en wraak zal nemen op landen die de maatregel toepassen. Rusland heeft echter al een groot deel van zijn aanvoer naar India, China en andere Aziatische landen omgeleid tegen verlaagde prijzen, omdat westerse klanten dit zelfs vóór het EU-embargo hebben vermeden.

De meeste verzekeraars zijn gevestigd in de EU of het Verenigd Koninkrijk en kunnen worden verplicht om deel te nemen aan het prijsplafond.

Rusland zou ook olie buiten de boeken kunnen verkopen door gebruik te maken van "donkere vloot" tankers met onduidelijk eigendom. Olie kon van het ene schip naar het andere worden overgebracht en gemengd met olie van vergelijkbare kwaliteit om de oorsprong ervan te verhullen.

Zelfs onder die omstandigheden zou het prijsplafond het voor Rusland "kostbaarder, tijdrovender en omslachtiger" maken om olie te verkopen buiten de beperkingen om, zei Maria Shagina, een sanctie-expert aan het Internationaal Instituut voor Strategische Studies in Berlijn.

Robin Brooks, hoofdeconoom bij de Institute van International Finance in Washington, zei dat het prijsplafond moest worden ingevoerd toen de olie deze zomer rond de US$ 120 per vat schommelde.

"Sindsdien zijn de olieprijzen duidelijk gedaald en is de wereldwijde recessie een feit", zei hij. "De realiteit is dat het onwaarschijnlijk is dat het bindend zal zijn gezien de huidige olieprijzen."

Europese leiders prezen hun werk aan het prijsplafond, een geesteskind van Yellen.

"De EU-overeenkomst over een olieprijsplafond, gecoördineerd met G7 en anderen, zal de inkomsten van Rusland aanzienlijk verminderen", zei Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, de uitvoerende arm van de EU. "Het zal ons helpen de wereldwijde energieprijzen te stabiliseren, wat opkomende economieën over de hele wereld ten goede komt."