Een kassier wisselt een bankbiljet van 50 euro met Amerikaanse dollars bij een wisselkantoor in Rome. De inflatie in 19 Europese landen die de euro gebruiken, bereikt opnieuw een record van 10%, terwijl de energieprijzen stijgen. (Foto: AP)
De inflatie in de Europese landen die de euro gebruiken, is in dubbele cijfers terechtgekomen nu de prijzen voor elektriciteit en aardgas stijgen. Het is een signaal van een dreigende winterrecessie voor een van 's werelds grootste economieën, aangezien hogere prijzen de koopkracht van consumenten ondermijnen.

De consumentenprijzen in de 19 landen tellende eurozone stegen in september met een record van 10% ten opzichte van een jaar eerder, tegen 9,1% op jaarbasis in augustus, meldde EU-statistiekbureau Eurostat vrijdag. Nog maar een jaar geleden was de inflatie 3,4%. Nederland heeft een inflatie van 17,1%, ver boven de gemiddelde van EU. Alleen de Baltische Staten hebben een hogere inflatie van boven de 20%.

De prijsstijgingen waren hoger dan wat marktanalisten hadden verwacht. Ze bevinden zich op het hoogste niveau sinds het begin van de registratie van de euro in 1997. De energieprijzen waren de grootste boosdoener, met een stijging van 40,8% meer dan een jaar geleden. De prijzen van voedsel, alcohol en tabak stegen met 11,8%.

"Ik ben al veel meer op zoek naar speciale aanbiedingen", zegt Myriam Maierhofer, een 64-jarige trainer en coach voor personeelsontwikkeling, die donderdag aan het winkelen was op de wekelijkse openluchtmarkt in Keulen, Duitsland. "Ik gooi niet zo snel zoveel weg, dus ik ben zuiniger geworden met eten. En vanmorgen heb ik ook de verwarming in de kamers weer lager gezet."

De inflatie is aangewakkerd door gestage bezuinigingen op de levering van aardgas uit Rusland en knelpunten bij het verkrijgen van grondstoffen en onderdelen terwijl de wereldeconomie herstelt van de Covid-19-pandemie. De Russische bezuinigingen hebben de gasprijzen zo doen stijgen dat energie-intensieve bedrijven zoals kunstmest en staal zeggen dat ze sommige producten niet langer met winst kunnen maken.

Ondertussen zorgen de hoge prijzen voor energierekeningen, voedsel en brandstof ervoor dat consumenten minder geld hebben om aan andere dingen uit te geven. Dat is de belangrijkste reden waarom economen voor het einde van dit jaar en de eerste maanden van volgend jaar een recessie voorspellen, of een ernstige en langdurige neergang van de economische activiteit.

De Europese Centrale Bank verhoogt de rentetarieven om de inflatie te bestrijden door te voorkomen dat hogere prijzen worden ingebakken in de verwachtingen van mensen voor lonen en prijzen, maar kan op zichzelf de energieprijzen niet verlagen.

De inflatiemeting van vrijdag zou waarschijnlijk een kwestie van "ernstige zorg" zijn voor de ECB, zei Jessica Hinds, senior econoom Europa bij Capital Economics. Ze zei dat de raad voor het bepalen van de rentetarieven van de centrale bank tijdens zijn volgende vergadering op 27 oktober waarschijnlijk zijn benchmarktarieven met een te grote driekwart procentpunt zal verhogen.

Hogere rentetarieven maken het voor mensen en bedrijven duurder om te lenen, te investeren en uit te geven, waardoor de vraag naar goederen wordt gedempt en de inflatie wordt beperkt. De inflatie ligt ver boven de doelstelling van de ECB van 2% die als het beste wordt beschouwd voor de economie.

Centrale banken over de hele wereld verhogen de rente snel, onder leiding van de Amerikaanse Federal Reserve, die ernaar streeft de inflatie terug te dringen die in augustus 8,3% bedroeg. De inflatie in de eurozone overtrof de 9,9% van het Verenigd Koninkrijk vorige maand.

Europese functionarissen noemen de bezuinigingen op aardgas door Rusland energiechantage die bedoeld is om Europese regeringen onder druk te zetten en te verdelen over westerse sancties en hun steun aan Oekraïne. Rusland wijt technische problemen.

De stijgende gasprijzen die het gevolg zijn geweest, betekenen hogere stookkosten en hogere elektriciteitskosten omdat aardgas wordt gebruikt om stroom op te wekken, huizen te verwarmen en fabrieken te laten draaien.

De ministers van Energie van de Europese Unie hebben vrijdag een meevallerheffing op winsten van fossiele brandstofbedrijven en andere maatregelen aangenomen om de energiecrisis te verlichten, terwijl individuele landen ook honderden miljarden hebben uitgetrokken om huishoudens en bedrijven te helpen.

Nu de consumentenprijzen in Duitsland met 10,9% stegen en voor het eerst in decennia de dubbele cijfers bereikten, kondigde de regering plannen aan om tot 200 miljard euro (US$ 195 miljard) uit te geven om te helpen bij de stijgende gasrekeningen in de grootste economie van Europa.

Kanselier Olaf Scholz zei donderdag dat de regering een economisch stabiliserend fonds opnieuw activeerde dat eerder werd gebruikt tijdens de wereldwijde financiële crisis en de pandemie van het coronavirus.

Christian Schrader (35) die aan het winkelen was op de markt in Keulen, maakte zich minder zorgen over de voedselprijzen, maar zei dat "je begint na te denken over welke kamers in de flat verwarmd moeten worden en probeert uit te leggen aan de kinderen dat we alleen in een kamer spelen."

Een grotere zorg was "de sociale dimensie", zei hij. "Inflatie is vaak een motor geweest voor sociale verdeeldheid, voor extreme tendensen, voor populisme. Deze dimensie baart mij meer zorgen."