Kijk maar om je heen, als je wil weten waarom het zo slecht is afgelopen met de vorige regering: armoede, voedselpakketten, onbetaalbare schulden, inflatie, devaluatie. Wat je ziet is het monument van de regering Bouterse: een lege kas. Kinderen worden geboren in een wereld die de Boutisten hebben gecreëerd. De regering Santokhi-Brunswijk wil die wereld voor deze kinderen verbeteren. Ze moet de kans krijgen om dat te doen. Ex-president Bouterse was hedonistisch, demagogisch en onbetrouwbaar; hij heeft een met schulden beladen economie nagelaten.

President Santokhi is betrouwbaar. Hij is voorstander van overleg, voorzichtigheid, openheid, sparen en hard werken.

De regering moet alle energie steken in de schuldsanering. De verhouding tussen de staatsschuld en het bbp moet eerst flink afnemen om verder te kunnen gaan. Om haar betalingsverplichtingen na te komen, moet de regering naarstig op zoek gaan naar geld. Waar moet het geld vandaan komen? Dat is het probleem.

Criminelen kaalplukken van oneerlijk verkregen goederen of inkomsten is moeilijker dan men denkt. Ze zijn slim, daarom hebben ze toen de macht gegrepen, met dank aan u: het volk, dat was gezwicht voor hun verkooppraatjes. Ze hebben hun sporen goed uitgewist. Hun geld is witgewassen of in het buitenland belegd. Kaalplukken zal weinig opleveren. Het onderzoek kost tijd en geld. Suriname heeft de middelen niet. In Suriname zijn er ook wetten en regels die gevolgd moeten worden. Wat sommigen eigenlijk verlangen, is een Russisch model: knutsel een aanklacht in elkaar en dien het in; de persoon verdwijnt in de gevangenis en wordt ontdaan van al zijn bezit. Snel geregeld. Maar bij dit model horen ook beknotting van de vrije meningsuiting en gif mengen in de thee van politieke tegenstanders. Want zo werkt het in een dictatuur.

Maar de regering hoeft het ook niet allemaal mooi en verfijnd te doen. Er heerst een ernstige crisis. Een dokter moet snel ingrijpen om een patiënt niet te laten doodbloeden. Beleefdheden komen later, elke stap moet naderhand wel verantwoord kunnen worden. Wat belet de regering om een noodwet te maken om de ondeugden van de vorige regering, zoals de wurgcontracten, met terugwerkende kracht te corrigeren. Betaal geen salaris aan personen die weigeren te werken. Bepaal dat met onmiddellijke ingang geen enkele openbare bestuurder meer mag verdienen dan de president. Het zal de crisis niet oplossen, maar het rechtsgevoel van het volk wel versterken. Dit geldt ook voor het achtervolgen van corrupte politici.

"Het land moet meer geld gaan verdienen om de crisis op te lossen." Dit is vooralsnog wensdenken. Het aantrekken van investeringskapitaal en het verhogen van de productie is niet van de ene op de andere dag geregeld. Eerst moet de bananenrepubliek van 2010-2020 worden hervormd tot een republiek met fatsoenlijke bestuurders en een sterke rechtstaat.

De regering ontkomt niet aan LENEN. Ze moet op zoek gaan naar goedkope leningen om de dure leningen af te lossen. Met dit verschil: er is vertrouwen dat deze regering het geleende geld niet zal stelen. Het schuldsaneringsplan is simpel. De Staat moet zijn uitgaven flink beperken. Dat heet bezuinigen. Het logge en trage ambtenarenapparaat verbruikt te veel geld. Het moet afslanken. De lonen van ambtenaren moeten worden bevroren. Meer geld moet worden opgehaald via de belastingen. Corruptie en belastingontduiking moeten keihard worden aangepakt, omdat anders te veel geld wordt gemist. Maar deze maatregelen zijn niet voldoende. Want een groot deel van de overheidsuitgaven gaat op aan het afbetalen van schulden.

De regering hoeft niet te rekenen op kwijtschelding van schulden. Als de economie was ingestort door de coronacrisis, kon zij misschien nog rekenen op vergeving. Maar al voor de coronacrisis zat de economie al in een geweldige duikvlucht. Waar de regering op mag hopen is een vergevingsgezinde behandeling, waardoor ze goedkoper zal kunnen lenen, ondanks haar bedelaarsstatus. En misschien zijn particuliere schuldeisers bereid het land een pauze te gunnen in de afbetaling.

Hoe hard de regering ook haar best doet, de economie zal voorlopig niet of erg vertraagd tot ontwikkeling komen. Want elke Amerikaanse dollar is nodig om de schulden te betalen. Suriname moet aankloppen bij instellingen als de Wereldbank en het IMF voor bijstand.

Elke Surinamer moet bijdragen om de schuldencrisis op te lossen. Dit geeft tranen. Waarom het volk moet lijden? Omdat het in 2010 en 2015 de verkeerde keuzes heeft gemaakt. Het heeft geen nut om vanwege de schuldsanering boos op straat te gaan protesteren, tenzij je een beter plan hebt om de schuldencrisis op te lossen. Het zuur van hard werken en bezuinigen gaat voor het zoet van de winst.