Suriname gaat gebukt onder een zware schuldenlast en een groot begrotingstekort. Maar het probleem dat verband houdt met corruptie en witwassen van geld, is wellicht nog groter. Dit artikel betoogt dat de huidige internationale en extraterritoriale wetgeving tegen corruptie en het witwassen van geld, het resultaat is van een mondiale beweging alsook een samenstroming van belangen en waarden in de wereld. En Suriname kan daaraan niet ontkomen.

Opkomst van Anti-Corruptie Wetgeving
In de jaren zeventig was het gebruik van steekpenningen in het internationale bedrijfsleven wijdverbreid. De publieke opinie rond corruptie in vooral de VS veranderde snel door enkele schandalen zoals het beruchte Watergate schandaal in 1977. Daarnaast demonstreerden economen alsook sociaal-activisten tegen eind jaren tachtig, dat systemische corruptie de economische ontwikkeling belemmert. De Wereldbank propageerde in 1989 zelfs dat: onderzoek naar en sancties op corruptie belangrijke mechanismen zijn ter bevordering van economische ontwikkeling. Deze paradigma leidde uiteindelijk in 2003 tot het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie (de UNCAC). Dit verdrag had met name steun van ontwikkelingslanden die zich na lange tijd hadden losgeweekt van dictators en zich sterk maakten om gelden m.b.t. corruptie terug te vorderen.

Opkomst van Anti-Money Laundering (AML)-wetgeving
Het zaad van AML-reguleringen werd gezaaid tegen eind jaren zestig toen uit een onderzoek in de VS  bleek dat er op grote schaal zwart geld werd weggesluisd naar vooral Zwitserse bankrekeningen. Het Amerikaans Congres kondigde in 1970 de Bank Secrecy Act (BSA) af waarbij registratie van alle transacties alsook vastlegging van de identiteit van de rekeninghouder werd vereist. Begin jaren tachtig werd bestrijden van witwassen van geld beschouwd als het belangrijkste wapen in de strijd tegen drugs. In 986 werd de eerste Money Laundering Control Act (MLCA) effectief die witwassen van geld kwalificeerde als een federale misdrijf.


Samenstroming van belangen
Witwassen van geld leidde tot instroom van “dirty money” in het financieel systeem van rijke landen: de lange termijn legitimiteit en stabiliteit van dit systeem liep gevaar. Ontwikkelingslanden anderzijds werden geconfronteerd met een enorme vlucht van kapitaal verkregen door corruptie, verduistering alsook belastingontduiking. Witwassen van geld werd toen gezien als een autonoom kwaad en beide groepen landen werden eens over de noodzaak van een internationale benadering van AML-regulering.
Overheden werden direct betrokken in de strijd tegen witwassen en in 1989 werd de Financial Action Task Force (FATF) opgericht. De FATF zou de effectiviteit van de binnenlandse systemen tegen witwassen toetsen en aanbevelingen ter verbetering. In dat verband werden nveertig verregaande aanbevelingen gedaan in april 1990, die later in 1996 en 2003 zijn verruimd.

Internationale banken in het vizier
Tegen eind 1995 werd de AML- wetgeving door vele OESO landen aangescherpt. De VS droeg haar banken op om rekeningen binnen en buiten de VS die gerelateerd zouden zijn aan crimineel geld te identificeren en te bevriezen. De wet kreeg een extraterritoriaal karakter. Transparency International (TI) droeg in hetzelfde jaar aan de belangrijke 11 (internationale) banken de Wolfsburg AML Principles op: dit zou concurrentie op AML-beginselen beperken. Dit principe is ook voor Suriname aan te bevelen.

Medio jaren 90 waren grote delen van de wereld overtuigd dat witwassen van geld een autonoom kwaad was dat het beste bestreden kon worden binnen het financieel systeem. Naast de convergentie van belangen was er duidelijk sprake van convergentie van  waarden van de internationale gemeenschap: Corruptie en Witwassen van geld is niet meer acceptabel! 

Suriname anno 2020: Corruptie en Witwassen van Geld
In Suriname leveren diverse maatschappelijke groeperingen strijd tegen corruptie. In het politiek landschap heeft de VHP zich hier ook sterk voor gemaakt. De afkeuring van het Surinaams publiek tegen corruptie is steeds luider en duidelijker en resoneert ongetwijfeld ook in de verkiezingsuitslag.

Suriname is verder lid van de Caribbean Financial Action Task Force (CFATF), een zusterorganisatie van de Financial Action Task Force (FATF). Op 23 mei 2019 gaf Suriname het startsein voor de National Risk Assessment (NRA) die toetst of het nationaal reguleringskader en beheersmethoden effectief zijn om witwassen van geld tegen te gaan. Met de NRA sluit Suriname zich in basis aan bij de mondiale consensus om witwassen van gelden te bestrijden. Bij onvoldoende voortgang kan evenwel een blacklisting volgen waardoor vele landen die zijn aangesloten bij de FATF geen zaken gaan doen met Suriname. Dit mag niet.

De belangen en waarden over corruptie en witwassen zijn ook in Suriname geconvergeerd: het is geen zaak van overheid en banken alleen. Het publiek  schreeuwt haar afkeuring uit en wij zijn ook al getroffen door een schandaal vlak voor de verkiezingen. Wat hebben wij nog meer nodig om corruptie en witwassen van geld grondig aan te pakken?

Ajay Surjbalisingh

Het volledig document kunt u hier downloaden.


Documenten: