De lijdelijkheid van de bewaarder wil zeggen dat de functionaris niet mag weigeren om notariële aktes over te schrijven/te registeren in de registers, tenzij het in strijd is met de wet. Op zich is dit een zeer zeldzaam verschijnsel, omdat een akte in strijd met de wet van rechtswege nietig is. 

 

De bewaarder mag zich niet inmengen met de inhoud van een notariële akte, omdat dat de verantwoordelijkheid is van de notaris. Een notaris is een deskundige, bij de wet aangewezen persoon om aktes te verlijden. De inhoud van de notariële akte, is iets waar de notaris uiteindelijk voor verantwoordelijk is en niet de bewaarder, en de overschrijving hiervan is een verplichting van de bewaarder.

Artikel 1253 BW luidt als volgt:

In geen geval mogen de bewaarders der hypotheken weigeren of vertragen om akten, waarbij de eigendom wordt overgedragen, over te schrijven... op straffe van vergoeding van kosten, schade en interesten jegens de partijen... opgemaakt”.

In Suriname is de bewaarder helemaal niet lijdelijk. Erger nog, de bewaarder handelt in strijd met de wet en in strijd met het legaliteitsbeginsel. Veel gevallen doen zich voor dat  akten van verkoop en koop zijn geweigerd voor overschrijving omdat er geen verkavelingsvergunning is. Krachtens de Stedenbouwkundige (1972) waren er voor bepaalde gebieden verkavelingsvergunning nodig. Het Staatsbesluit op deze wet is recentelijk gewijzigd waarbij er een aantal gebieden is bijgevoegd en kennelijk vergunning-plichtig zijn geworden. In een van de gevallen blijkt dat het gaat om een verkavelingsproject dat al meer dan 10 jaren bestaat in Commewijne, en dat destijds niet vergunningsplichtig was en waaruit er meer dan 86 kavels zijn overgedragen.

De Stedenbouwkundige wet is van kracht vanaf de datum van afkondiging. Krachtens wet Algemene Bepaling GB 1918, no 37 artikel 3 verbinden wetten/besluiten alleen voor de toekomst en dienen oude verkavelingen gerespecteerd dienen te worden op basis hiervan, dus zou de akte van verkoop en koop niet geweigerd mogen worden ter registratie. De bewaarder benadeelt niet alleen partijen in de akte maar ook de Staat.

 

Verder blijkt dat de bewaarder weigert verjaringsakten te registreren. Volgens het GLIS mist de notaris de bevoegdheid om een verjaringsakte op te maken. In 400 jaar notariaat in Suriname heeft altijd de notaris, of heel vroeger een ambtenaar die het notarisambt uitoefende de verjaringsakte gepasseerd; immers artikel 2 van de Notariswet is duidelijk.

'De notarissen zijn openbare ambtenaren, uitsluitend bevoegd om authentieke akten te verlijden, wegens alle handelingen, overeenkomsten... voorbehouden is'. Dan rijst nog de vraag, dat als de notaris de bevoegdheid mist de verjaringsakte op te maken, wie dan de bevoegdheid heeft?

Een verjaring treedt van rechtswege op, de notaris stelt dat vast en maak de akte op. Die doet zoals het behoort, een onderzoek en neemt ook de  nodige zorgvuldigheid in acht. De kans bestaat dat een verjaringsakte vernietigd wordt door de rechter. Dat kan ook bij andere soorteigen aktes. Iedere akte kan worden betwist, niet alleen een verjaringsakte. En dat gebeurt bij de rechter. Het is dus niet de taak van de bewaarder om een oordeel te hebben over de inhoud, want dat kan alleen de de rechter. De bewaarder moet de akte net als ieder ander akte dus overschrijven in de registers. Indien er dus mensen zijn die benadeeld zijn geworden, dan staat de toegang tot de rechter open. De bewaarder is geen notaris en vooral geen rechter.

 

Een geval dat vaker voordoet is dat taxatierapporten van een beëdigd makelaar/taxateur naar de bewaarder gaat die het rapport goedkeurt of afkeurt. Er ontbreekt een wettelijk grondslag hiervoor. In het verleden hadden enkele makelaar/taxateur een object veel lager dan de economische waarde getaxeerd. Hierdoor werd namelijk het notariaat en de staat benadeeld. De bewaarder moest dus controleren of de waarde juist is vastgesteld. Dat was de afspraak tussen de notarissen en de bewaarder.

Nu neemt deze controle extreme vormen aan. Ineens controleert de bewaarder niet alleen de waarde zoals de afspraak was maar heel andere zaken, zoals de bijlagen die worden bijgevoegd in zo een rapport, zoals foto formaat van het getaxeerde object, foto’s van verschillende invalshoeken. Dit zijn zaken die alleen de makelaar/taxateur aangaan en niet de bewaarder. De makelaar/taxateur heeft gestudeerd voor dit beroep en is ook beëdigd geworden. Wordt een taxatierapport betwist, dan wordt de makelaar/taxateur aansprakelijk gesteld en zal hij/zij voor de schade moeten opdraaien en niet de bewaarder.

 

In Suriname is de bewaarder allang niet meer lijdelijk. De bewaarder beoordeelt de notaris, rechter en taxateur/makelaar. Zulk gedrag van de bewaarder maakt de Staat aansprakelijk voor alle schade die cliënten lijden.