Column: Rond 70 jaar VHP

De viering van 70 jaar VHP heeft veel mensen op de been gebracht. Felicitaties aan de partij, maar vooral complimenten voor de fantastische organisatie van de publieke activiteiten op 16 en 19 januari. Reeds geruime tijd profileert de partij zich nadrukkelijk via radio en tv. Deze activiteiten hebben de partij - gelet op de formidabele opkomst bij de viering - geen windeieren gelegd. Gebruikelijk is het om rond de jaardag van een partij de verdiensten te etaleren. Dit gebruik werd ook nu niet overgeslagen.

Tussen oudste politieke partij en verbroederingspolitiek
Tijdens de felicitaties na de dankdienst op 16 januari werd zonder te corrigeren aangegeven dat de VHP de oudste politieke partij (in Suriname) is. Als de NPS is opgericht op 29 september 1946 en de VHP op 16 januari 1949 hoe kan de VHP dan de oudste partij in Suriname zijn? Non correctie van deze opmerking betekent dat de partij ervan uitgaat dat de NPS niet meer bestaat.

Tijdens de vele radio en tv-programma's wordt er wisselend aangegeven dat de invoering van het algemeen kiesrecht op conto van de VHP dan wel Mr. Jagernath Lachmon geschreven moet worden. Nergens wordt de naam van Pater Leonardus Josephus Weidmann genoemd. Tijdens mijn bestudering van de politieke geschiedenis van Suriname bleek dat Weidmann een essentiële rol in deze heeft gespeeld. Zijn directe band met de KVP - een belangrijke politieke partij in Nederland - was daarbij zeer instrumenteel. Overigens spreekt het boekdelen dat de massameeting van 7 maart 1948 op het NGVB-sportterrein (van de Rooms-Katholieken) plaatsvond.

Het zelden of nooit noemen van Jopie Pengel’s naam is ook iets dat niet goed begrepen wordt. Het was Jagernath Lachmon die het begrip verbroederingspolitiek in Suriname introduceerde. In de politicologie wordt dit principe gezien als een van de vormen van consociational democracy. Maar ook bij verbroederingspolitiek geldt: It takes two to tango. Zoals je niet in je eentje kan trouwen of zich verloven zo kan je niet in je eentje verbroederen. De verbroederingspolitiek beleefde een hoogtepunt toen Pengel in 1956 in Saramacca kandidaat werd gesteld door de VHP. Voor deze daad hebben Lachmon en de VHP een hoge prijs betaalt, maar Pengel heeft zijn deel betaald; door levenslange confrontatie daarmee, middels al dan niet verdraaide feiten.

De universiteit en de Primus dominus
Via de media hoorde ik de universiteit noemen als een verworvenheid van de VHP. Zelfs dr. Jules Sedney, die in de politiek niet op goede voet stond met Jopie Pengel moest die eer als initiator van de universiteit aan Pengel toekennen. In het gedenkboek i.v.m. 35 jaar universiteit schreef hij: “Het meest beslissende initiatief [tot het oprichten van de universiteit] kwam echter van de toenmalige minister-president, Johan Adolf Pengel …” Toen de universiteit op 1 nov 1966 werd ingesteld had de VHP het beheer van het ministerie van Onderwijs niet onder zich. Verder weten wij dat in tegenstelling tot het feit dat in het parlementssysteem de minister-president gezien wordt als een primus inter paris (de eerste onder gelijken) wij weten dat Johan Adolf Pengel een primus dominus was. Het is dus aan de VHP om aan te geven welke bijzondere rol ze in deze heeft gespeeld.

VHP en de NPS
Tijdens mijn gesprekken met Mr. Lachmon i.v.m. het schrijven van mijn dissertatie merkte ik steeds de vriendschapsband tussen hem en Pengel. De VHP is een veel te grote partij om zaken op te eisen die niet door haar (alleen) zijn gerealiseerd. Vaststaat dat in de vijftiger jaren het emancipatieproces van de afro-Surinamers verder gevorderd was dan bij de Hindostanen. De verdiensten van de VHP was dat ondernemerschap onder haar leden werd gestimuleerd. IJver, spaarzaamheid en doorzettingsvermogen werden hun leden bijgebracht, voor zover zij dat nog niet bezaten.

Het is de VHP gelukt van een bevolkingsgroep wiens bijdrage aanvankelijk werd miskent te maken tot medeburgers waar je nu niet meer omheen kan. De VHP gaf haar leden kansen om zich te ontwikkelen. Deze werden met beide handen aangegrepen. Het is veelzeggend dat Lachmon zichzelf met een riethalm vergeleek, terwijl Pengel werd vergeleken met een Kankantri. De riethalm moest met haar volgelingen stormen doorstaan. De Kankantri gaf daarentegen bescherming aan haar volgelingen.

Helaas werd Pengel niet ouder dan 54 jaar. Hierdoor kon hij zijn later voorgenomen strategie niet meer uitvoeren. Opeenvolgende voorzitters van de NPS hebben – mede door hun etnische grensoverschrijdend beleid - vaak het verwijt gekregen dat ze meer keken naar het nationale belang dan naar het belang van hun leden.

Hans Breeveld
(Politicoloog)