Simons eerste vrouwelijke president; symboliek, verwachtingen en werkelijkheid

Voor Sharda Ganga, directeur van Stichting Projekta, is het belang van dit moment evident: “Het verschil zit erin dat we niet langer denken dat alleen de ene helft van het land – de mannen – het recht heeft om te regeren. Dat íedereen president kan worden, is een overwinning voor de democratie en het principe van non-discriminatie.” 

Ook Carla Bakboord, voorzitter van Women’s Rights Watch, benadrukt de zichtbaarheid: “Dit moment geeft meisjes en jongens de boodschap dat vrouwen hun eigen dromen mogen najagen. Het idee dat zulke functies niet voor vrouwen zijn weggelegd, leeft al generaties. Dat is nu niet meer houdbaar.” 

Voor Karin Refos, voorvechter van gendergelijkheid, betekent dit vooral een doorbraak in het denken over rolmodellen. “Het is goed voor jongens én meisjes om te zien dat ook vrouwen president kunnen worden. Vrouwen zijn ook rolmodellen waar je naar op kunt kijken.”

Toch waarschuwen de vrouwen ervoor om de benoeming van Simons niet te reduceren tot haar vrouw-zijn. Roseline Daan, bestuurslid van de Nationale Partij Suriname (NPS), zegt het scherp: “Het gaat er niet om dat Suriname nu ‘probeert’ met een vrouw omdat mannen gefaald zouden hebben. De president moet voldoen aan de criteria van kundigheid, wijsheid en besluitvaardigheid. Geslacht mag daarbij nooit een verzwaring of verzachting zijn.” 

Volgens Ganga hoeft Simons niet te bewijzen dat vrouwen beter besturen. Haar opdracht is om beter te zijn dan haar voorgangers - op basis van integriteit, visie en leiderschap.” Assembleelid Diana Pokie (NPS) is helder: “Leiderschap is aan kwaliteit gebonden. Man en vrouw zijn gelijkwaardig.” 

Toch zien de geïnterviewden ook waarde in het andere perspectief dat vrouwelijke leiders vaak meebrengen. Monique Essed-Fernandes, voormalig politica en in 2010 presidentskandidaat stelt: “Mijn ervaring is dat vrouwelijk leiderschap vaak een bredere empathische basis heeft. Maar dat betekent niet dat het niet ook zakelijk en strategisch kan zijn.” 

Volgens Refos ligt het verschil vooral in de prioriteiten die vrouwen stellen. “Vrouwen kijken anders naar de samenleving. Ze letten minder op grote infrastructurele werken, maar juist op gezin, armoedebestrijding, onderwijs, volksgezondheid en andere sociale thema’s die bijdragen aan stabiliteit.” Bakboord noemt dat “besturen met hart én hoofd. Veel vrouwen zijn gewend te balanceren tussen zorgtaken, werk en schaarste. Die ervaring maakt hen goede planners, verbinders en luisteraars.”

De eerste vrouw op het hoogste ambt draagt ook een zware last. “De grootste valkuil is dat ‘de eerste’ zich wil bewijzen door te doen wat de mannen vóór haar deden – soms zelfs strenger, zoals Margareth Thatcher. Tegelijkertijd ligt de lat voor vrouwen vaak hoger. Wat van mannen wordt geaccepteerd, wordt vrouwen driedubbel aangerekend”, zegt Ganga. 

Haar opvatting wordt gedeeld door Pokie die stelt dat juist omdat het om een vrouw gaat er extra twijfels ontstaan. “Je krijgt vragen als, ‘Zou ze het aankunnen? Is ze capabel genoeg?’ Je moet je voortdurend extra bewijzen.” Tegelijkertijd ziet zij een voordeel: “Vrouwen zetten zich vaak extra in op weg naar betere posities. Dat is hun kracht.” Volgens Refos blijkt uit onderzoek zelfs dat in landen waar vrouwen het staatshoofd zijn, corruptie met gemiddeld 60 procent is afgenomen. “Dat zegt veel over de invloed van vrouwelijk leiderschap op bestuurlijke integriteit.”

Wat betreft Simons zelf zijn de dames unaniem in hun beoordeling van haar capaciteiten. Pokie noemt haar “een toonbeeld van eenvoud” en prijst haar ervaring als gewezen voorzitter van De Nationale Assemblee: “Ze heeft gewerkt aan institutionele versterking van het parlement. Haar prestaties zijn zichtbaar en meetbaar. Ze beschikt over kennis, kunde én karakter.”

Refos ziet in haar een duidelijke leider: “Ze heeft ervaring in het bestuurlijke en weet wat haar taak is, maar ze wordt ook gekenmerkt door haar eenvoud”. Daan wijst op wat er nu nodig is: “We hebben een president nodig die verbindend is, gezag uitstraalt, stressbestendig is en boven de partijen kan staan. Iemand die visie koppelt aan daadkracht en Suriname op koers houdt.”

Essed-Fernandes stelt dat de verwachtingen hoog zijn. “De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen is nog steeds diepgeworteld. Suriname heeft CEDAW (Verdrag over de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen) geratificeerd, maar de uitvoering blijft achter. Daar ligt een belangrijke taak voor deze president”. 

Bakboord hoopt dat Simons ruimte creëert voor onderbelichte thema’s zoals zorg, onderwijs en mensenrechten. “Dat zijn geen ‘vrouwenzaken’, maar fundamentele bouwstenen van een gezonde samenleving.” Sharda Ganga vat samen dat, “hoe je een land leidt, hangt af van je kennis, je karakter, je vermogen om te luisteren, te delegeren, koers te houden en corruptie aan te pakken. Dat heeft niets met je geslacht te maken, maar met je hoofd en je hart.”

De komst van een vrouwelijke president markeert een nieuwe fase in de democratische ontwikkeling van Suriname. Het is meer dan een doorbreking van een mannelijk monopolie; het is ook een test. Niet alleen voor Jennifer Simons, maar ook voor de samenleving. Zijn we werkelijk bereid haar als leider te zien – los van haar geslacht”, benadrukt Ganga. 

Bakboord stipt aan dat veel mensen vrouwen, zeker in de Surinaamse cultuur, in de eerste plaatst zien als moeder. “Maar een moeder is ook iemand die beschermt, leidt en verantwoordelijkheid neemt. Als Simons dat weet te combineren met bestuurlijke daadkracht, dan kan dit presidentschap een keerpunt worden. Wat zij ermee doet, is aan haar. Wat het land ermee doet, is aan ons allemaal”.