Mentaliteitsombuiging nodig bij duurzaam bosbeheer

Als Suriname het regenwoud wil inzetten voor zijn ontwikkeling, zal de Surinamer zijn mentaliteit moeten veranderen, stelt Rudi van Kanten. Er wordt “teveel genomen zonder iets terug te doen” voor het bos met alle nare gevolgen van dien. Mentaliteitsombuiging is essentieel om de nodige maatregelen en de op te zetten instituten voor behoud van het bos, naar behoren te laten werken. “Als we zo doorgaan met de ‘business as usual’ dan zal Suriname onnodig zijn imago als bosrijkste land met ongerepte natuur binnen de komende jaren verliezen,” concludeert Van Kanten.


Van Kanten heeft bij de 49e jaardag van de Anton de Kom Universiteit van Suriname, de diesrede gevoerd. Het onderwerp was: ‘De inzet van het regenwoud voor ontwikkeling van land en volk.’ Tot nu toe is 93 procent van het Surinaams landoppervlak nog bedekt met bos. Het land kent een ontbossing van 0,2 procent per jaar. Suriname behoort hierdoor tot de top High Forest Low Deforestation landen. Maar die positie, het tropisch regenbos en het ecosysteem, wordt bedreigd door menselijke activiteiten zoals goudwinning, houtkap, ontbossing voor commerciële projecten, overbejaging en overbevissing, ontvouwt Van Kanten. Er wordt weinig tot niets teruggedaan wanneer de winsten uit het milieu worden gehaald. Zo wordt herbebossing niet gestimuleerd en wordt afval niet adequaat verwerkt.

Goed bosbeheer is één van de condities om het bos in te zetten voor duurzame ontwikkeling. Van Kanten stelt vijf maatregelen voor die goed bosbeheer moeten garanderen. De Milieuwet, die sinds 2012 in voorbereiding is, moet in orde worden gemaakt. Het naleven van deze wet zal maken dat bijvoorbeeld bedrijven nu wettelijk verplicht worden om rekening te houden met het milieu door milieustudies te verrichten, afval te beheren en de negatieve effecten op het milieu tegen te gaan.

De kwestie rond het toekennen van Grondenrechten aan de inheemse en tribale volkeren moet ook gauw worden opgelost. Algemeen wordt in de wereld aangenomen dat inheemse en tribale volkeren recht hebben op grond waar ze volgens hun tradities kunnen leven. Maar voor velen van de lokale bewoners wordt een geldeconomie steeds belangrijker waardoor natuurlijke hulpbronnen ook anders worden ingezet. Het beheer van het bos zal gezamenlijk door de lokale bevolking in de hoofdrol, de overheid en andere actoren moeten worden uitgeoefend.

Van Kanten stelt dat milieu bij een ministerie moet worden ondergebracht. Het ministerie van Arbeid, Technologische ontwikkeling en Milieu bestaat niet meer. Milieu is tijdens de regeerperiode 2010-2015 ondergebracht bij het Kabinet van de President. “De opgebouwde kennis bij de staf van het departement is uit elkaar gespat en Milieu profileert zich duidelijk minder,” stelt van Kanten. “Suriname is het enige land in de regio waar Milieu niet is ondergebracht bij een ministerie en het zou goed zijn om dit te corrigeren.”

De Bos-en Natuur Autoriteit Suriname (BosNas) moet eindelijk gestalte krijgen. Dit zou in 2007 al het geval moeten zijn geweest volgens het Meerjaren Ontwikkelingsplan 2005-2010. Het LBB en de Stichting Bosbeheer en Bostoezicht (SBB) zouden tot één instituut moeten worden verenigd. Hiermee zou er onder andere een betere controle op het bosgebruik zijn en zal integrale benadering voor bos- en natuurbeheer worden bevorderd. Echter is LBB ondergebracht bij ROGB, en hoewel de dienst kan bogen op ruime ervaring, kan het zich niet profileren als voorheen door gebrek aan academici en materieel om goed in het veld te functioneren. Hoewel de SBB technologisch grote stappen maakt, kampt het met managementproblemen die functioneren in het veld stremmen. De dienst die zich kenmerkte door een groot arsenaal aan voertuigen is nu veel minder zichtbaar, terwijl de indruk bestaat dat de houtkap en de export van rondhout toeneemt, zegt Van Kanten.

De laatste maatregel betreft de coördinatie van mijnbouw en bosbouwconcessie. Er is op dit moment geen duidelijke coördinatie tussen de uitgifte van mijnbouw- en bosbouwconcessie en staat de mijnbouwwetgeving boven de bosbouwwetgeving deelt Van Kanten mee. Er zijn gevallen bekend van mijnbouwconcessies die worden uitgegeven binnen een houtkapconcessie, wat een gecertificeerde houtwinning in de weg staat. Een veel gehoorde klacht bij dit alles is dat dorpsbewoners worden gepasseerd. Zij worden niet geconsulteerd en komen voor grote verrassingen te staan. Hun woon- en leefgebieden worden ontoegankelijk gemaakt, het lawaai van de machines verjaagt het wild en vervuilt het grondwater. Arbeiders gaan ongevraagd producten oogsten op de kostgronden. Gevallen als deze bewijzen hoe noodzakelijk goede planning en een gecoördineerd uitgiftebeleid zijn. Van Kanten heeft aangetoond dat er op andere manieren veel geld te verdienen valt met het bos zonder grote schade te verrichten.

René Gompers