Inheemse Yanomami-mensen spelen voetbal in het dorp Surucucu, in het inheemse Yanomami-gebied, in de deelstaat Roraima, Brazilië. (Foto: Reuters)
Brazilië heeft de illegale goudkoorts die duizenden wilde goudzoekers naar het Yanomami-reservaat in het Amazone-regenwoud leidde en een humanitaire crisis van ziekte en ondervoeding veroorzaakte, bijna de kop ingedrukt, aldus de man die verantwoordelijk is voor de operaties.

De Yanomami, de grootste inheemse groep van Zuid-Amerika die geïsoleerd leeft, zijn teruggekeerd naar een normale manier van leven, met het verbouwen van gewassen en het jagen op wild, vertelde Nilton Tubino vrijdag in een interview aan Reuters.

Tubino leidt het overheidskantoor dat is opgericht door president Luiz Inacio Lula da Silva om de acties van politie en militaire troepen, milieuagenten en gezondheidswerkers te coördineren in het reservaat ter grootte van Portugal in het afgelegen Amazonegebied, waar 27.000 Yanomami leven.

"We zien velen van hen baden in de rivieren en weer op jacht gaan, en er worden open plekken aangemaakt voor voedsel," zei hij.

In honderden operaties sinds maart hebben leger- en marinetroepen, gesteund door milieu- en inheemse beschermingsagentschappen, mijnbouwkampen en goudvooruitzichten vernietigd.

Ze hebben 42 geheime landingsbanen die door de mijnwerkers in het regenwoud werden gebruikt, met dynamiet opgeblazen, 18 vliegtuigen in brand gestoken, 92.000 liter diesel in beslag genomen, 45 baggerschepen tot zinken gebracht, 700 pompen vernietigd en 90 Starlink-schotels ontmanteld waarmee de mijnwerkers elkaar konden waarschuwen voor handhavingsteams, zei Tubino. Er is een radar in het reservaat geplaatst om geheime vliegtuigen in de gaten te houden.

Tubino zei dat het aantal sterfgevallen door malaria dat door de mijnwerkers werd veroorzaakt, was afgenomen en dat ondervoeding was bestreden met voedselpakketten van de overheid. De overheid heeft medische buitenposten heropend en is van plan een ziekenhuis te bouwen in Surucucu, een afgelegen dorp vlak bij de grens met Venezuela.

Een fotograaf van Reuters in Surucucu zag eerder deze maand nog steeds bewijs van illegale mijnwerkers in het reservaat, maar de situatie was verbeterd ten opzichte van vorig jaar.

Junior Hekurari, hoofd van de Yanomami-gezondheidsraad Condisi, zei dat de overheid de mijnwerkers had verdreven en de gezondheidscrisis had overwonnen, maar dat de mijnbouw hun vermogen om aan voedsel te komen had aangetast, met rivierwater dat vervuild was met kwik.

"Het water is vergiftigd en er is geen vis," zei hij. "Onze mensen geloven dat de aarde is verontreinigd en dat daarom de gewassen niet groeien."

Kort na zijn aantreden lanceerde Lula in februari 2023 een grootschalige handhavingsoperatie om zo'n 25.000 goudmijnwerkers uit het Yanomami-gebied te verdrijven. Met steun van de strijdkrachten slaagde de overheidsactie erin om 80% van de mijnwerkers te verdrijven.

Maar toen het leger zich terugtrok, begonnen de mijnwerkers terug te keren en voegden zich bij anderen die zich in het bos hadden verstopt.

Tubino zei dat het aantal overgebleven mijnwerkers onbekend is, maar dat de operaties van dit jaar hun aanwezigheid aanzienlijk hadden verminderd en meer dan de helft van de goudzoekgebieden hadden geëlimineerd.

Er moet nog steeds worden gewerkt aan het sluiten van de aanvoerlijn die de mijnwerkers in bedrijf houdt, van brandstof en voedsel tot de aankoop van hun goudklompjes, voegde Tubino toe.