Sir Shridath Ramphal
“Ik ben een afstammeling van beide landen, Suriname en Guyana!”
(Dies Natalis, 1 november 2012 – Paramaribo, Suriname)

Net als veel lezers in de regio en het halfrond, hoorde ik op 30 augustus 2024 van het overlijden van Sir Shridath Ramphal. Een zeer goede vriend van mij vatte het gevoel samen toen het nieuws van zijn overlijden doordrong: “Een legende is heengegaan!”

Sir Shridath was inderdaad een legende, niet alleen voor zijn geliefde geboorteland, de Coöperatieve Republiek Guyana, maar ook voor de Caribische regio en de ontwikkelingslanden die deel uitmaken van het Gemenebest.

Vanaf het begin van mijn vroege carrière in de jaren 80 bij de Verenigde Naties in de diplomatieke missie van Suriname, werd ik mij bewust van deze opmerkelijke geleerde en staatsman. Hij heeft vele belangrijke boeken over internationale betrekkingen geschreven en eraan bijgedragen; echter, ik was het meest onder de indruk van zijn Glimpse of a Global Life, gepubliceerd in 2014, en zijn uitgave uit 2012, Caribbean Challenges.

Toen ik in 2010 werd benoemd tot lid van het bestuur van de Anton de Kom Universiteit van Suriname, zag ik het als mijn missie om de academische gemeenschap van de universiteit dichter bij de Caribische regio te brengen, waarvan we altijd fysiek deel uitmaakten, en sinds 1995 ook formeel als lidstaat van de Caribische Gemeenschap. Het leek mij een heel natuurlijke stap – vergeleken met ons Noordzee-koloniale verleden, niet alleen geografisch gezien, maar ook gezien onze taalbasis, die zo rijk vertegenwoordigd is in onze eigen lingua franca, het Sranantongo.

Daarom stelde ik voor aan het bestuur om Sir Shridath Ramphal uit te nodigen als eregast van de universiteit om de Dies Natalis-speech te houden. Het is verfrissend om terug te denken aan de dag waarop ik namens het bestuur het telefoontje naar Sir Shridath pleegde! Hij was zijn opgewekte, vrolijke zelf en accepteerde zonder aarzeling de uitnodiging van de Anton de Kom Universiteit – ondanks het feit dat hij al met pensioen was uit het drukke openbare leven.

Op 1 november 2012 gaf hij in Paramaribo de historische en opmerkelijke toespraak met de titel INTEGREREN of VERGAAN.

In zijn presentatie benadrukte hij dwingende redenen voor onze regionale integratie, met bijzondere aandacht voor de uitdagingen en condities die daarbij horen, zoals regionaal leiderschap, politieke wil en een speciale rol voor Suriname, die nog gedefinieerd en afgebakend moest worden in het regionale integratieproces.

“Caribische integratie en Caribische eenheid kunnen niet plaatsvinden als regionalisme niet het ongeschreven uitgangspunt is van elke regeringsagenda; niet af en toe, maar altijd; niet als reactie op ad-hocproblemen, maar als de basisomgeving van beleid. Het is nu niet zo. Voor de meeste regeringen is Caribische integratie iets afzonderlijks, geen vitaal orgaan van het nationale leven. Het lijkt erop dat pas wanneer het dodelijk beschadigd is of wegkwijnt, de agenda’s van het kabinet zullen veranderen.”

Terugkijkend op zijn decennialange carrière in regionale en hemisferische internationale betrekkingen en diplomatie, catalogiseerde Sir Shridath memorabel de prestaties die het resultaat waren van Caribisch leiderschap, dat moedig een gemeenschappelijke Caribische visie en aanpak vormde voor de kwesties van die tijd, allemaal gericht op het creëren van progressieve visies van vooruitgang. Hij richtte een reeks retorische vragen tot de verzamelde intellectuelen en diplomaten op het Kerkplein:

“Zijn we de dagen vergeten toen we als Caribische mensen de eersten waren die de niet-gebonden beweging naar het westelijk halfrond brachten?
Toen we als pioniers het twee-China-beleid bij de Verenigde Naties verwierpen en de Volksrepubliek erkenden;
Toen we het westerse diplomatieke embargo van Cuba doorbraken;
Toen we de terugtrekking van het Kissinger-plan voor een gemeenschap van het westelijk halfrond afdwongen;
Toen we in de voorhoede stonden (zowel intellectueel als diplomatiek) van de inspanning voor een nieuwe internationale economische orde;
Toen we vanuit deze regio, met onbuigzame wil, leiding gaven in de strijd tegen apartheid in Zuidelijk Afrika;
Toen we de oprichting van de ACS inspireerden en de misvatting van wederkerigheid in de handel 25 jaar lang op afstand hielden;
Toen we schoorvoetende acceptatie in de Verenigde Naties en het Gemenebest afdwongen dat kleine staten speciale en gedifferentieerde behandeling vereisten?
In al deze zaken, en meer, stonden we, ondanks onze geringe omvang, groot;
We dwongen respect af, zo niet altijd genegenheid;
We waren Caribische mensen, onszelf zijnde!”

In 2024, hoewel 12 jaar zijn verstreken, daagt de toespraak Integreren of Vergaan die in Paramaribo werd gehouden, nog steeds de huidige leiders en volkeren in de regio en daarbuiten uit om samen te komen en de kwesties van deze tijd het hoofd te bieden met dezelfde Caribische geest van veerkrachtige vasthoudendheid, wetenschap en diplomatieke slimheid.

Wat bijzonder opviel in zijn Dies Natalis-speech was hoe Sir Shridath familiebanden in de regio beschouwde. In de toespraak onthulde hij dat hij zelf wortels heeft in Suriname via zijn overgrootmoeder, die als contractarbeider naar deze kusten kwam. Zijn exacte woorden klinken nog steeds in mijn oren: “Ik ben een afstammeling van beide landen, Suriname en Guyana!”

Sir Shridath Ramphal, geboren in New Amsterdam, Berbice, Guyana, de achterkleinzoon van een Surinaamse contractarbeider, is dus net zozeer ‘onze legende’ als hij een Caribische en Gemenebest-staatsman is!

Roseanne Franklin, Ambassadeur-at-large (gepensioneerd)