Mayra Esseboom van Celos en Rudi van Kanten, directeur van Tropen Suriname benadrukken het belang van de bosbijproducten. De productie van deze producten draagt bij aan het behoud van het milieu. (Foto's: René Gompers)
Het is hoogtijd dat de Surinaamse bosbijproducten -alle plantaardige producten uit het bos behalve hout- aan bepaalde standaarden voldoen. Deze markt groeit erg hard; het aanbod van producten gemaakt met grondstoffen uit het bos zoals medicijnen, cosmetica, craft, theeën en andere dranken, wordt steeds groter. Standaarden en certificering zijn nodig om wildgroei te voorkomen, veiligheid te garanderen en de export van de bosbijproducten te bevorderen. Maar er zijn veel uitdagingen en bepaalde producenten moeten door dit proces niet uit de markt gedrukt worden.

Het Tropenbos Suriname en het Centrum voor Landbouwkundige Onderzoek in Suriname (Celos), hebben het afgelopen weekend een seminar in Spice Quest georganiseerd met als thema ‘Op weg naar certificering van bosbijproducten.’ “Non timber forrest products (NTFP), of kortweg bosbijproducten, is alles uit het bos behalve hout,” licht wetenschapper Mayra Esseboom van Celos toe. “Dus alleen het plantaardig gedeelte volgens onze Surinaamse wetgeving.” Bosbijproducten zijn onderverdeeld in medicinale producten, cosmetische producten, kunstnijverheid, drank en voedsel. De productie van bosbijproducten draagt bij aan de inkomens van gemeenschappen in en rondom de bossen en vormt soms ook een belangrijk exportproduct.

De productie van NTFP draagt ook bij aan het behoud van het milieu geeft Rudi van Kanten, directeur van Tropen Suriname aan: “Men zegt we hebben veel bos, wel 93 procent bos. Het is ondertussen al 92 procent geworden. We zien het dilemma waar men voor staat. Ga je alles uit het bos nemen of ga je op een duurzame wijze geld verdienen?  En dat kan je met de bosbijproducten.” Behoud van bossen is een nieuwe trend in het beleid van vele regeringen. Uitgestrekte onaangeroerde bossen houden grote hoeveelheden schadelijke stoffen als CO2 vast. Deze eigenschap kan, mits goed aangepakt, ook een bron van inkomsten zijn voor regeringen en de gemeenschappen die in en rondom de bossen wonen.


Onderzoek van Celos toont aan dat de sector enorm aan het groeien is. Waren er in 2008 bijvoorbeeld maar 4 cosmetica producten (voor haar, huid, gezicht) op basis van NTFP geregistreerd, zijn het er ondertussen 100. Over het voornemen om voortaan te gaan produceren volgens standaarden is iedereen het wel eens op het seminar. Al te vaak wordt er weinig rekening gehouden met bijvoorbeeld de veiligheid van het product, de hygiëne, de volksgezondheid of de opslag van producten die aan bederf onderhevig zijn.

Maar er zijn ook veel uitdagingen om het standaardiseren en certificeren op gang te brengen en andere voorwaarden om het proces in stand te houden ontbreken totaal. Er zijn geen laboratoria om producten te testen, titel op het land waar de producten worden verzameld (zoals podosiri) zijn vaak onduidelijk en wordt daarbovenop bemoeilijkt door het grondenrechtenprobleem van Inheemsen en Tribalen, het intellectueel eigendom is niet beschermd, traditionele- en lokale kennis wordt niet vastgelegd, er zijn geen instanties om patenten te registreren.

Het is in Suriname alleen mogelijk om een logo of merknaam te registreren. “Wat er vaak gebeurd is dat als organisaties exporteren, ze eerst moeten voldoen aan de eisen van de markt waar ze naar toe exporteren,” geeft Esseboom aan. “Belangrijk is dat we ook kijken naar onze eigen markt. We willen ook veilig gebruik maken van de producten. Aan standaarden voldoen is soms heel moeilijk daarom is ook nagegaan hoe we welke standaarden zouden moeten gaan toepassen.”

Met de standaarden moet voorkomen worden dat er wildgroei plaatsvindt en wat orde is in deze sector maar het zou ook nadelig kunnen uitvallen voor een aantal producenten. Esseboom: “Aan de ene kant is het mooi want je wilt zeker zijn dat het product van goede kwaliteit en veilig is. Maar er is ook een spanningsveld. We willen niet dat de mensen die in de bossen leven uit de markt geconcurreerd worden en hun ‘livelyhood’ verliezen omdat standaarden de producten misschien duurder zouden maken. De standaarden moeten haalbaar blijven zodat ze kunnen blijven produceren.”

Van Kanten: “We moeten onze ontwikkeling wel in eigen hand nemen. Daarbij is heel belangrijk dat we de kleine man in het binnenland en district, niet achterlaten. Uiteraard heb je grote bedrijven die altijd om de hoek meekijken. Dat kun je niet helemaal afhouden. Maar als land moeten we wel achter onze producten staan, dan komt het wel van de grond en zijn we beter bewapend tegen een groot bedrijf dat misschien ineens een patent zou willen.” Het seminar is een aanzet om dingen op gang te brengen is er benadrukt. Het blijft niet bij deze activiteit: “We gaan ook naar de mensen die in het bos zijn, andere locaties andere talen. Er moet actie worden ondernomen.”