Aanval concertzaal in Moskou: 11 arrestanten, 133 doden

De Russische autoriteiten hebben elf mensen gearresteerd in verband met een gruwelijke aanval in een volle concertzaal in de buurt van Moskou. Het dodental is opgelopen tot 133, waarbij meer dan honderd mensen gewond zijn geraakt. Zaterdag zei de Russische onderzoekscommissie dat er meer lichamen zijn gevonden in de Crocus City Hall in de noordelijke buitenwijk Krasnogorsk van Moskou. "Zoekoperaties gaan door" voegde het eraan toe in een Telegram-bericht.

De gouverneur van de regio Moskou, Andrei Vorobyov, die de locatie zaterdag bezocht, zei: "Wat de doden betreft, moet ik meteen zeggen dat het aantal slachtoffers aanzienlijk zal stijgen."

Gewapende mannen in gevechtskleding openden vrijdag het vuur met automatische wapens op de locatie terwijl concertbezoekers zich aan het voorbereiden waren op een optreden van Picnic, een ervaren rockband uit het Sovjettijdperk.

Een tak van ISIL (ISIS), de Islamitische Staat Khorasan Provincie (ISIS-K), die actief is geweest in Afghanistan en Iran, heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist.

De autoriteiten moeten nog officieel zeggen wie de dodelijkste aanval in Rusland in minstens tien jaar heeft uitgevoerd. In 2004 kwamen bij de belegering van een school in Beslan ruim 330 mensen om het leven, van wie de helft kinderen.

ISIS-K, dat zich eerder richtte op de Russische ambassade in Kabul, beweerde dat zijn strijders "een grote bijeenkomst" aan de rand van Moskou aanvielen en zich "veilig terugtrokken naar hun bases".

In een televisietoespraak tot het Russische volk noemde president Vladimir Putin de aanval zaterdag een "barbaarse terroristische daad" en riep hij zondag uit tot een dag van nationale rouw.

Het hoofd van de Federale Veiligheidsdienst (FSB), Alexander Bortnikov, rapporteerde aan Putin dat onder degenen die zaterdagochtend vroeg werden aangehouden vier schutters waren, en dat er nog steeds onderzoek wordt gedaan naar hun medeplichtigen.

De president zei dat alle aanvallers waren gearresteerd en beloofde dat de betrokkenen zouden worden gestraft.

De onderzoekscommissie zei dat mensen stierven door schotwonden en het inademen van rook nadat een brand de zaal met 6.000 zitplaatsen overspoelde.

"De terroristen gebruikten een brandbare vloeistof om de gebouwen van de concertzaal in brand te steken, waar toeschouwers zich bevonden, inclusief gewonden", zei de commissie.

Volgens het Russische Ministerie van Noodsituaties lagen zaterdagochtend nog ongeveer 107 mensen in het ziekenhuis.

'Geschreeuw, geren'
Op geverifieerde video was te zien dat mensen plaatsnamen in de hal en zich vervolgens naar de uitgang haastten, terwijl herhaald geweervuur boven het geschreeuw weerklonk. Op andere beelden was te zien dat mannen op groepen mensen schoten. Sommige slachtoffers lagen roerloos in plassen bloed.

"Plotseling klonken er knallen achter ons – schoten. Een uitbarsting van geweervuur – ik weet niet wat", vertelde een getuige, die vroeg om niet bij naam te worden geïdentificeerd, tegen persbureau Reuters.

"Er begon een stormloop. Iedereen rende naar de roltrap", aldus de getuige. "Iedereen schreeuwde; iedereen rende."

Russische functionarissen zeiden dat de veiligheid is aangescherpt op de luchthavens, treinstations en het metrosysteem van Moskou. De burgemeester annuleerde alle massabijeenkomsten, terwijl theaters en musea in de omgeving, waar ruim twaalf miljoen mensen wonen, dit weekend gesloten moesten worden. Ook andere Russische regio’s hebben de veiligheid aangescherpt.

De Russische politicus Alexander Khinshtein zei dat de aanvallers vrijdagavond waren gevlucht in een Renault-voertuig dat door de politie was opgemerkt in de regio Bryansk, ongeveer 340 kilometer ten zuidwesten van Moskou. Het voertuig negeerde oproepen om te stoppen.

Hij zei dat twee mensen werden gearresteerd na een achtervolging en dat twee anderen het bos in vluchtten. Uit het verslag van het Kremlin blijkt dat ook zij later werden gearresteerd.

Khinshtein zei dat in de auto een pistool, een magazijn voor een aanvalsgeweer en paspoorten uit Tadzjikistan – een Centraal-Aziatische staat die vroeger deel uitmaakte van de Sovjet-Unie – werden gevonden.

Betrokkenheid ISIS
ISIS plaatste zaterdag een foto op een van zijn Telegram-kanalen en beweerde de vier mannen te tonen die de aanval lanceerden. De groep zei dat de aanval deel uitmaakte van de 'agressieve oorlog' van ISIS tegen landen die de islam bestrijden.

De Russische autoriteiten hebben het een "terroristische aanval" genoemd, maar hebben geen commentaar gegeven op de claim van ISIS.

Murat Aslan, een gepensioneerde Turkse legerkolonel en militair analist, zei dat ISIS-K doelstellingen heeft die zich wereldwijd uitstrekken, en niet alleen in Centraal-Azië.

"Eerder waren ze in Iran. Nu zijn ze in Moskou", zei Aslan tegen Al Jazeera. "Waarschijnlijk zullen we meer aanslagen in andere hoofdsteden zien."

Aslan zei dat de groep zich waarschijnlijk gedeeltelijk op Moskou richtte vanwege de Russische interventie in Syrië, waar Moskou president Bashar al-Assad steunde in de strijd tegen ISIS. "ISIS-K beschouwt zulke landen als vijandig", zei Aslan.

De aanval benadrukt hoe ISIS en ISIS-K aan kracht hebben gewonnen dankzij hun ideologische reikwijdte, aldus Kabir Taneja, een fellow bij de in New Delhi gevestigde denktank Observer Research Foundation, en auteur van The ISIS Peril.

"ISIS-K in Afghanistan is aanzienlijk in kracht gegroeid", vertelde Taneja aan Al Jazeera. "En het is niet alleen ISIS-K, ISIS ziet in zijn oorspronkelijke operatiegebieden, Syrië en Irak, ook een toename van de operationele capaciteiten."

"ISIS functioneert vandaag de dag met succes in een vorm van opschorting, waar het ideologisch krachtig is, ook al is het politiek, tactisch of strategisch niet meer zo krachtig", zei hij.

In zijn toespraak op zaterdag zei president Putin dat de aanvallers allemaal waren gearresteerd nadat ze probeerden te 'ontsnappen' naar Oekraïne, een opmerking die eerdere beweringen van de veiligheidsdiensten van het land weergalmde dat Oekraïne er mogelijk bij betrokken was.

Andrei Kartapolov, een parlementslid en voormalig generaal, zei dat Rusland wraak moet nemen op het slagveld als Oekraïne betrokken is bij de aanval in Moskou, zo meldde het Russische persbureau RIA Novosti.

De FSB hield vol dat de daders op weg waren naar de grens met Oekraïne toen ze werden aangehouden, zo meldde het Russische persbureau Interfax, eraan toevoegend dat de verdachten "contacten hadden" binnen Oekraïne.

De presidentiële assistent van Oekraïne, Mykhaylo Podolyak, zei echter: "Het slaat nergens op. Oekraïne heeft nooit zijn toevlucht genomen tot het gebruik van terroristische methoden."

Hij postte op X dat "we de versie van Russische functionarissen van het 'Oekraïense spoor' bij de terroristische aanslag in #CrocusCityHall verwachtten" en noemde het "onhoudbaar en absurd".

Drie dagen voor de aanval verwierp Putin publiekelijk de westerse waarschuwingen voor een op handen zijnde aanval in Moskou als propaganda bedoeld om Russische burgers bang te maken.

Het Witte Huis zei dat het eerder deze maand informatie had ontvangen over een "geplande terroristische aanslag" in Moskou – "mogelijk gericht op grote bijeenkomsten, inclusief concerten" – en de informatie had doorgegeven aan Moskou.

Het deed dit als onderdeel van zijn 'plicht om te waarschuwen'-beleid, waarbij de VS landen of groepen waarschuwt wanneer het informatie ontvangt over specifieke bedreigingen om meerdere slachtoffers te ontvoeren of te vermoorden, zei Adrienne Watson, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad.

Een Russische veiligheidsbron erkende de waarschuwing van de VS te hebben ontvangen en zei dat de informatie "geen bijzonderheden bevatte", meldde RIA Novosti.

De aanval lokte veroordeling en shock uit bij de wereldleiders en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties "veroordeelde in de krachtigste bewoordingen de gruwelijke en laffe terroristische aanval".