Trouwportretten - Surinaamse voorouders in beeld

Het initiatief voor boek en tentoonstelling is van Lucia Nankoe, die in 2014 met dit project begon – ze had eens op een reis door Europa zo’n tentoonstelling gezien – en was nieuwsgierig wat de response zou zijn. Die was onverwacht overweldigend. De foto’s hingen aan wanden, werden opgediept uit kastjes en albums en soms gescand opgestuurd uit het buitenland. Sommige foto’s waren zo waardevol dat ze niet eens uit de lijst gehaald mochten worden. Door eigen brononderzoek en informatie aangereikt door de familie, hebben de samenstellers de 80 foto’s kunnen voorzien van het verhaal bij de trouwfoto. Hierdoor maakt de lezer kennis met bruid, bruidegom, de familieverbanden en met de roots van veel bekende namen uit de Surinaamse samenleving. De oudste foto in het boek is waarschijnlijk in 1846 gemaakt van Johannes Ellis en Maria Lousia de Hart, ook een bekende naam, denk aan de latere mevrouw Denise mammie de Hart. Het tijdvak 1850-1950 heeft ook een uitschieter aan de andere kant; de huwelijksfoto van Jagernath Lachmon met Willy Boucke uit 1952.

De portretten, alfabetisch gerangschikt op familienaam van de bruid, worden afgewisseld met achtergrondinformatie en met andere foto’s, zoals van bloemen bij bruiloften – wit is de meest gebruikte kleur voor het boeket –, van gelukwensen en felicitaties. Toen het echtpaar Heidweiler-Humphrey het zilveren huwelijksjubileum vierde op 17 november 1940, schreef de moeder-overste van de soeurs aan de Gravenstraat; ‘Gelukkige feestelingen, hartelijk gefeliciteerd met uw 25-jarige Echtvereniging. De goede God blijve U zegenen en schenkt U eens de vreugde van het Gouden Jubileum. Daarvoor bidden ...’ Uiteraard is elders in het boek de huwelijksfoto te vinden van ‘de feestelingen’ met het bijbehorend verhaal geschreven door de collega-samensteller van Lucia Nankoe, Jean Jacques Vrij, want het waren zijn grootouders van moederszijde.

Een verrijking van het fotoboek is verder het artikel ‘Vroege fotografen in Suriname’, geschreven door kunsthistorica Gloria Leurs, dat eerder in 1986 verscheen in het blad Mededelingen van het Surinaams Museum in Paramaribo. Interessant is ook ‘Het traditionele Surinaams-Hindostaans huwelijk in verandering’ geschreven door de antropoloog Brispath Mahabier, naar aanleiding van een lezing die hij hield tijdens de tentoonstelling. Een andere lezing die ook is opgenomen, is van Laurindo Andrea over ‘Trouwen in westerse stijl’. Als illustratie is een briefkaart te zien van een bruiloftstoet omstreeks 1910. In de voorste open koets zien we de bruid in het wit gekleed. Zij draagt een priosi-ede – speciaal gevouwen bruidshoofddoek – en de bruidegom is in het zwart gekleed met bolhoed op.

In een terugblik op het ruim vier jaar durend project – boek en tentoonstelling – stelt Lucia Nankoe dat de christelijke kerken zich tussen 1850 en 1950 ten aanzien van huwelijken, wel van hun dwingende kant hebben laten zien. Er werd druk op de partners uitgeoefend om zich te laten bekeren. Er werd zelfs gedreigd met excommunicatie en de hel, als het tot een gemengd huwelijk zou komen. “Dan maar de kerk uit!”, zei de katholieke Oehlers die in 1949 met de protestantse Erna Ponson trouwde. Bezwaren konden ook van familie komen, om religieuze redenen, maar ook omdat de partner van een lagere stand was, of uit een ander etnisch-culturele groep kwam, of een teveel aan melanine had, eufemisme voor een donkerbruine of zwarte huidskleur. ‘Bij ongeveer een kwart van de geliefden over wie informatie bekend is, stuitte het huwelijk op grote bezwaren van kerk of gemeenschap’, aldus de initiatiefneemster Lucia Nankoe.

Zij vindt dat dit boek niet alleen van grote betekenis is voor degenen die hierin een deel van hun familiegeschiedenis vereeuwigd zien, maar ook voor onze nationale geschiedenis. ‘Ze laten diversiteit zien maar tevens de eenheid die zich door een verbintenis tussen geliefden manifesteert. Op deze manier kan de publicatie een bijdrage leveren aan een politiek klimaat waarin de aandacht voor verschillen overgaat in de nadruk op wat ons bindt.’

Trouwportretten – Surinaamse voorouders in beeld – album 1846-1950, is uitgebracht door In de Knipscheer. Het boek is rijk geïllustreerd met ruim 130 foto’s, 156 blz. en kost €24,50.