Oekraïense activisten plaatsen een enorm spandoek in Brussel, België, waarop de Europese leiders worden opgeroepen om bevroren Russische tegoeden in beslag te nemen om Oekraïne te financieren in het conflict met Rusland. (Foto: Reuters)
Verwacht wordt dat Europese leiders donderdag tijdens een top zullen instemmen met het opvoeren van de defensie-uitgaven en het bevestigen van hun steun aan Oekraïne. De opschorting van de militaire hulp aan Kiev door Donald Trump heeft namelijk geleid tot zorgen dat de EU niet langer op Amerikaanse bescherming kan rekenen.

De leiders van de 27 landen van de Europese Unie worden tijdens een top in Brussel vergezeld door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. De nationalistische leider van Hongarije, Viktor Orban, een bondgenoot van Trump , zal mogelijk zijn veto uitspreken over een unanieme verklaring waarin de EU Kiev steunt.

Terwijl de top steunbetuigingen zal uiten en plannen zal maken voor een verhoging van de defensie-uitgaven, wordt niet verwacht dat Europa de opgeschorte Amerikaanse hulp volledig zal kunnen vervangen. Washington heeft vorig jaar meer dan 40% van de militaire hulp aan Oekraïne verstrekt, volgens de NAVO, waarvan Europa een deel niet gemakkelijk kon leveren.

De bijeenkomst vindt plaats tegen de achtergrond van dramatische beslissingen op het gebied van defensiebeleid, ingegeven door de angst dat Rusland, gesterkt door de oorlog in Oekraïne , mogelijk als volgende een EU-land zal aanvallen en dat Europa er niet op kan rekenen dat de VS haar te hulp zal schieten.

"Ik wil geloven dat de Verenigde Staten ons zullen steunen. Maar we moeten klaarstaan ​​als dat niet het geval is," zei de Franse president Emmanuel Macron over de oorlog in Oekraïne in een toespraak tot de Franse natie aan de vooravond van de top.

In een teken van de ernst van het moment zei Macron dat Frankrijk openstaat voor het bespreken van het uitbreiden van de bescherming die zijn nucleaire arsenaal biedt aan zijn Europese partners. Hij benadrukte dat Rusland een bedreiging voor heel Europa was geworden.

"Gezien deze gevaarlijke wereld zou het waanzin zijn om toeschouwer te blijven", aldus Macron.

Dinsdag kwamen de partijen die de volgende regering van Duitsland willen vormen overeen om de leenlimieten te versoepelen, zodat er miljarden euro's extra aan defensie-uitgaven konden worden gedaan.

De Europese Commissie, het uitvoerende orgaan van de EU, presenteerde ook voorstellen waarmee volgens haar tot 800 miljard euro ($860 miljard) voor de Europese defensie kan worden gemobiliseerd. Hieronder valt ook een plan om tot 150 miljard euro ($160 miljard) te lenen om aan EU-regeringen te lenen.

"Het geeft lidstaten meer fiscale ruimte voor militaire uitgaven en het biedt de mogelijkheid voor gezamenlijke aanbestedingen op Europees niveau," zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen donderdag. "En ook heel belangrijk, het is ook gunstig voor Oekraïne."

Welkom verwacht
Trump heeft gezegd dat Europa meer verantwoordelijkheid moet nemen voor haar veiligheid. Eerder suggereerde hij ook al dat de VS een NAVO-bondgenoot die niet genoeg geld aan defensie uitgeeft, niet zou beschermen.

Zijn besluit om van de trouwe Amerikaanse steun aan Oekraïne over te stappen op een meer verzoenende houding ten opzichte van Moskou, heeft Europeanen diep geschokt. Zij zien Rusland als de grootste bedreiging voor hun veiligheid.

Diplomaten verwachten dat leiders op de top de voorstellen van de Commissie breed zullen verwelkomen en ambtenaren zullen instrueren om ze snel om te zetten in conceptwetgeving. EU-leden zullen het dan eens moeten worden over de details, wat niet eenvoudig zal zijn.

Wat Oekraïne betreft, willen bijna alle EU-leiders Zelensky geruststellen dat hij nog steeds op Europese steun kan rekenen na zijn pijnlijke botsing met Trump in het Witte Huis vorige week.

De EU-lidstaten konden het tot nu toe echter nog niet eens worden over een voorstel van de minister van Buitenlandse Zaken, Kaja Kallas, om een ​​cijfer te noemen voor de militaire hulp die zij dit jaar aan Oekraïne willen toezeggen.

Het is onduidelijk of de tekst over Oekraïne door alle 27 leiders zal worden onderschreven, vanwege een dreigement met een veto van Orban, die vriendschappelijke betrekkingen met het Kremlin onderhoudt en Trumps aanpak van Oekraïne onderschrijft.

In een brief aan de voorzitter van de Europese Raad, Antonio Costa, van zaterdag schreef Orban dat er "strategische verschillen in onze benadering van Oekraïne zijn die niet overbrugd kunnen worden".

De Slowaakse premier Robert Fico, die ook militaire hulp aan Oekraïne heeft afgewezen, herhaalde dat hij graag wilde dat de heropening van de Russische gasdoorvoer door Oekraïne - een belangrijke energieroute voor Slowakije die Kiev dit jaar heeft stopgezet - onderdeel zou worden van de conclusies van de top.

"Als dat zo is, hebben we natuurlijk geen reden om conclusies te blokkeren", zei Fico voordat hij naar de top ging.