Vluchtelingen per land van herkomst. Bijna driekwart van de vluchtelingen komt uit slechts vijf landen.
Minstens 117,3 miljoen mensen, oftewel één op de 69 personen wereldwijd, zijn nog steeds gedwongen ontheemd, volgens een rapport dat vandaag is vrijgegeven door de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR).

Het aantal gedwongen ontheemding door conflicten en geweld, vervolging en mensenrechtenschendingen is in de eerste vier maanden van 2024 blijven stijgen en zal eind april 2024 waarschijnlijk de 120 miljoen hebben overschreden.

Filippo Grandi, de Hoge Commissaris van de VN voor vluchtelingen, zei: "Achter deze grimmige en stijgende aantallen schuilen talloze menselijke tragedies. Dat lijden moet de internationale gemeenschap ertoe aanzetten dringend actie te ondernemen om de diepere oorzaken van gedwongen ontheemding aan te pakken."

Van de 117,3 miljoen mensen die gedwongen ontheemd zijn, zijn er 68,3 miljoen intern ontheemd binnen hun eigen land als gevolg van conflicten of andere crises, zoals Gaza, waar volgens de VN ongeveer 75 procent van de bevolking bestaat, of meer dan 1,7 miljoen mensen zijn ontheemd geraakt door de voortdurende aanvallen van Israël.

Het aantal vluchtelingen dat de internationale grenzen overstak, steeg in 2023 met zeven procent naar 43,4 miljoen. De stijging wordt veroorzaakt door ontheemding in Sudan en aanhoudende conflicten in Oekraïne en andere regio’s.

Het aantal asielzoekers – mensen die bescherming zoeken in een ander land vanwege vervolging of angst voor schade in hun thuisland – dat wachtte op een beslissing bedroeg 6,9 miljoen, een stijging van 26 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.

Opkomst vluchtelingen en ontheemden
In 1951 heeft de VN het Vluchtelingenverdrag opgericht om de rechten van vluchtelingen in Europa in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog te beschermen. In 1967 werd het congres uitgebreid om de ontheemding in de rest van de wereld aan te pakken.

Toen het Vluchtelingenverdrag werd geboren, waren er 2,1 miljoen vluchtelingen. In 1980 overschreed het door de VN geregistreerde aantal vluchtelingen voor het eerst de 10 miljoen. Door de oorlogen in Afghanistan en Ethiopië in de jaren tachtig was het aantal vluchtelingen in 1990 verdubbeld tot 20 miljoen.

Het aantal vluchtelingen bleef de daaropvolgende twintig jaar redelijk constant.

De Amerikaanse invasie in Afghanistan in 2001 en Irak in 2003, samen met de burgeroorlogen in Zuid-Sudan en Syrië, resulteerden echter in een vluchtelingenaantal van meer dan 30 miljoen tegen eind 2021.

De oorlog in Oekraïne, die in 2022 begon, leidde tot een van de snelst groeiende vluchtelingencrises sinds de Tweede Wereldoorlog, waarbij 5,7 miljoen mensen in minder dan een jaar tijd Oekraïne moesten ontvluchten. Eind 2023 waren zes miljoen Oekraïners nog steeds gedwongen ontheemd.

In 2023 verhoogde het conflict in Sudan tussen het Sudanese leger en de Rapid Support Forces het aantal vluchtelingen tot 1,5 miljoen. Voor de oorlog bood Sudan onderdak aan veel Syrische vluchtelingen. Toen de oorlog begon, daalde het aantal Syrische vluchtelingen in Sudan van 93.500 in 2022 naar 26.600 in 2023, omdat velen naar andere landen vertrokken. Duizenden mensen zijn nog steeds dagelijks ontheemd, meer dan een jaar nadat het conflict begon.

Recentelijk heeft het Israëlische bombardement op de Gazastrook een verwoestende tol geëist van de Palestijnse bevolking. De UNRWA schat dat tussen oktober en december 2023 tot 1,7 miljoen mensen – meer dan 75 procent van de bevolking – binnen de Gazastrook ontheemd zijn geraakt, waarbij velen meerdere keren zijn gedwongen te vluchten.

De humanitaire situatie in de Gazastrook is uiterst nijpend: alle 2,3 miljoen inwoners worden geconfronteerd met voedselonzekerheid en de dreiging van hongersnood.

Herkomst vluchtelingen
Bijna driekwart (72 procent) van alle vluchtelingen kwam uit slechts vijf landen: Afghanistan (6,4 miljoen), Syrië (6,4 miljoen), Venezuela (6,1 miljoen), Oekraïne (6 miljoen) en Palestina (6 miljoen).

Volgens het internationaal recht zijn vluchtelingen mensen die gedwongen worden hun thuisland te ontvluchten om te ontsnappen aan vervolging of een ernstige bedreiging voor hun leven, fysieke integriteit of vrijheid.

Wie vangt de meeste vluchtelingen op?
Bijna 70 procent van de vluchtelingen en anderen die internationale bescherming nodig hadden, woonden in buurlanden van hun land van herkomst.

Wereldwijd worden de grootste vluchtelingenpopulaties opgevangen door Iran (3,8 miljoen), Turkije (3,3 miljoen), Colombia (2,9 miljoen), Duitsland (2,6 miljoen) en Pakistan (2 miljoen).

Bijna alle vluchtelingen in Iran en Pakistan zijn Afghanen, terwijl de meeste vluchtelingen in Turkije Syriërs zijn.

De afgelopen tien jaar is het aantal vluchtelingen in deze grote gastlanden toegenomen, met uitzondering van Turkije, waar het aantal sinds 2021 met 14 procent is gedaald.

Duitsland is het enige grote gastland dat niet grenst aan de belangrijkste vluchtelingenlanden. De meeste vluchtelingen in Duitsland aan het eind van het jaar kwamen uit Oekraïne (1,1 miljoen), Syrië (705.800), Afghanistan (255.100) en Irak (146.500).