Navalny's ouders begraven hun zoon; duizenden scanderen zijn naam

Duizenden Russen scandeerden de naam van Alexei Navalny en zeiden dat ze de autoriteiten zijn dood niet zouden vergeven toen de oppositieleider vrijdag in Moskou werd begraven. Op een begraafplaats niet ver van waar Navalny ooit woonde, bogen zijn moeder Ljudmila en vader Anatoly zich over zijn open kist om hem voor de laatste keer te kussen terwijl een kleine groep muzikanten speelde.

De rouwenden sloegen een kruis en stapten naar voren om zijn gezicht te strelen voordat een priester zachtjes een witte lijkwade over hem heen legde en de kist werd gesloten.

Navalny, de felste criticus van president Vladimir Putin binnen Rusland, stierf op 16 februari op 47-jarige leeftijd in een strafkolonie in het Noordpoolgebied, wat aanleiding gaf tot beschuldigingen van zijn aanhangers dat hij was vermoord.

Het Kremlin heeft elke betrokkenheid van de staat bij zijn dood ontkend. De autoriteiten hebben zijn beweging als extremistisch verboden en zijn aanhangers afgeschilderd als door de VS gesteunde onruststokers die de revolutie willen aanwakkeren. Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov zei dat hij niets te zeggen had tegen de familie van Navalny.

Vele duizenden mensen kwamen hun respect betuigen op de begraafplaats en eerder buiten de Soothe My Sorrows-kerk in het zuidoosten van Moskou, waar de begrafenis plaatsvond. Onder de grote menigte hielden veel mensen bosjes bloemen vast en sommigen zongen mee in een reeks gezangen – 'Rusland zal vrij zijn', 'Nee tegen oorlog', 'Rusland zonder Putin', 'Wij zullen niet vergeven' en 'Putin is een moordenaar'.

De politie was in groten getale aanwezig, maar greep grotendeels niet in. Een rechtengroepering, OVD-Info, meldde dat zes mensen waren vastgehouden in Moskou en minstens 39 in andere delen van Rusland.

"Er zijn hier meer dan 10.000 mensen, en niemand is bang", zei een jonge vrouw, Kamila, in de menigte. "We kwamen hier om de nagedachtenis te eren van een man die ook niet bang was, die nergens bang voor was."

Kirill (25) zei: "Het is erg triest voor de toekomst van Rusland... We zullen niet opgeven, we zullen in iets beters geloven."

Riskant en zeldzaam
Openbare demonstraties in Rusland zijn riskant en zeldzaam, vooral sinds het begin van de oorlog in Oekraïne die het Kremlin een "speciale militaire operatie" noemt. De afgelopen twee jaar zijn ruim 20.000 mensen gearresteerd.

Zelfs vanuit de gevangenis had Navalny zijn aanhangers toegejuicht met vertoon van veerkracht en humor tijdens zijn frequente juridische hoorzittingen en posts op sociale media. Door zijn dood voelen velen zich beroofd.

"Ik wil doen wat Navalny ons heeft opgedragen en niet opgeven, maar ik weet op dit moment niet wat ik moet doen", zei een jonge man in de menigte.

Op een herdenkingswebsite staken meer dan 140.000 mensen "virtuele kaarsen" aan voor Navalny. Het was onduidelijk hoeveel van hen zich in Rusland bevonden.

Moeder's strijd
Navalny's moeder Ljudmila (69) was na zijn dood naar de strafkolonie "Polar Wolf" gereisd en had een week lang met de autoriteiten gevochten om hen ertoe te bewegen zijn lichaam vrij te geven. Ze beschuldigde hen ervan druk op haar uit te oefenen om hem te begraven zonder een openbare begrafenis, iets wat het Kremlin ontkende.

De dienst was kort en vond plaats in een kerk waarvan de aanbidders geld hadden ingezameld om drones en andere uitrusting te kopen ter ondersteuning van Russische soldaten in de oorlog in Oekraïne, die Navalny als een daad van waanzin door Putin had veroordeeld.

Binnen werd Ljudmila zittend afgebeeld met een kaars in de hand, terwijl priesters in witte gewaden bij de kist van haar zoon stonden.

"Dit is een foto die heel moeilijk is om naar te kijken", zegt Ruslan Shaveddinov, mede-presentator van een livestream-evenement door Navalny-assistenten die nu buiten Rusland zijn gevestigd, die moeite hadden om hun emoties te bedwingen terwijl de foto's en beelden binnenstroomden.

Staatsmedia besteedden weinig aandacht aan de begrafenis. Het persbureau RIA maakte melding van de begrafenis van Navalny en merkte de aanwezigheid op van buitenlandse gezanten, waaronder de Amerikaanse, Franse en Duitse ambassadeurs, en herinnerde eraan dat hij gevangen zat op grond van een groot aantal aanklachten, waaronder fraude, minachting van de rechtbank en extremisme.

Navalny ontkende al deze beschuldigingen en zei dat ze door de autoriteiten waren verzonnen om zijn kritiek op Putin het zwijgen op te leggen.

Waarschuwing Kremlin
Ruim een kwart miljoen mensen keken op zijn YouTube kanaal naar het afscheid van Navalny, dat binnen Rusland is geblokkeerd. Berichten, die vooral verdriet uitten, maar sommige die ook uitdagend waren, stroomden naast de video binnen.

Bondgenoten van Navalny buiten Rusland hebben mensen die zijn nagedachtenis willen eren, maar zijn uitvaartdienst niet konden bijwonen, opgeroepen om in plaats daarvan vrijdagavond om 19.00 uur naar gedenktekens voor de repressie uit het Sovjettijdperk in hun eigen steden te gaan.

Het Kremlin zei dat elke niet-goedgekeurde bijeenkomst ter ondersteuning van Navalny de wet zou overtreden en dat degenen die eraan deelnamen ter verantwoording zouden worden geroepen.

Navalny's vrouw Yulia en twee kinderen, die buiten Rusland wonen, waren niet aanwezig bij de begrafenis.

Yulia Navalnaya, die heeft beloofd het werk van haar man voort te zetten, bedankte hem voor "26 jaar absoluut geluk". Ze postte op X: "Ik weet niet hoe ik zonder jou moet leven, maar ik zal mijn best doen om je daar blij voor me te maken en trots op me te zijn. Ik weet niet of het me gaat lukken of niet, maar ik zal het proberen."

Navalny, een voormalige advocaat, is de meest vastberaden politieke uitdaging tegen Putin aangegaan sinds de Russische leider eind 1999 aan de macht kwam. Hij organiseerde straatprotesten en publiceerde spraakmakende onderzoeken naar de vermeende corruptie van sommigen in de heersende elite.

Navalny besloot in 2021 vanuit Duitsland terug te keren naar Rusland nadat hij was behandeld voor wat westerse artsen zeiden dat het een vergiftiging met een zenuwgas was, om vervolgens onmiddellijk in hechtenis te worden genomen.

Putin heeft nog geen commentaar gegeven op de dood van Navalny en heeft jarenlang vermeden hem bij naam te noemen.