Excuses maak je samen…

De gelederen sluiten zich. Het werd tijd, want in deze kritieke situatie is er geen betere manier om welke crisis dan ook aan te kunnen. Het etnische hebben wij voor dit moment van ons afgeschud, hebben we onze ruggen gerecht en is de focus nu op onze gekozen leiders. Wat vertellen ze ons? Wat is hun standpunt inzake “excuses over het Nederlandse slavernijverleden”? Van persoonlijke afkeuren tot maatschappelijke groeperingen die zich hebben uitgesproken tegen de geforceerde en gehaaste aanbieding van excuses. Van Sirano Zalman tot Armand Zunder, voorzitter van de Nationale Reparatie Commissie Suriname, en de geestelijk leider Karel Choennie, ze staan op één lijn. Nota bene de kerk die slavernij ooit aanmoedigde.

“Het is te lang geleden en excuses aanbieden is gratuit.” Woorden van de Nederlandse premier Mark Rutte die wij Surinamers moesten aanhoren. Het slavernijverleden zou volgens hem geen impact hebben op de huidige generatie. Nu is het dezelfde Rutte die tot inkeer is gekomen, maar zich zoals politiek Nederland hem kent, nu ook de excuses wil framen. Mark mag, maar de gekozen Surinaamse leiders mogen het initiatief niet uit handen geven en zich gewillig de leiband laten omdoen. We kennen het kunstje van de witte superioriteit die langer dan driehonderd jaren duurde. Wie hield er de rijkdom aan over? Ja, Nederland natuurlijk.

Leed en ellende welke onze voorouders is aangedaan heeft generaties doorgewerkt. Toen werden slaven en contractarbeiders niet gezien als mens maar als vee dat geen gevoel had, dus ook geen leed of vreugde kende. Helaas voor de witte elite, ons gevoel heeft ons nooit in de steek gelaten. Wij die eronder hebben geleden en nog steeds lijden, wij hebben de witte slavendrijvers erop geattendeerd. Keer de rollen niet om. Die excuses zijn geen aangelegenheid van de slavendrijvers. De nazaten van slaven hebben dat afgedwongen. Wij hebben niet alleen gestreden, wij hebben ook geleden. Maar, het tempo waarop dat moet gebeuren is helemaal fout. Waarom ineens zo’n haast?

Wij stellen de witte Nederlandse politieke elite in de gelegenheid om samen inhoud te geven aan hoe de excuses er uit moeten zien. Het gaat om meer dan verzachtende woorden alleen. Het is meer dan sorry zeggen en overgaan tot de orde van de dag. Excuses voor het Nederlandse slavernijverleden is veel meer dan dat.

Toen Suriname onafhankelijk werd in 1975, werden wij op onszelf teruggeworpen. We werden afgescheept met een schijntje in vergelijking met onze ‘gedwongen bijdrage’ aan de verrijking van kolonisator Nederland. We zijn intussen ouder en wijzer geworden. Het politieke eenrichtingsverkeer is nu een politiek van gelijken. En gelijken hebben het recht te eisen waar zij recht op hebben. Recht dat ons eeuwen is onthouden.

En weet je wat nog schandelijker is? Nederland stuurt niet Willem-Alexander, koning van het koninkrijk der Nederlanden, om op 19 december excuses aan te bieden. Mark Rutte stuurt Franc Weerwind, een nazaat van slaven, een echte zwarte futuboy om zo het eigen gezicht te verschonen. Behalve dat dit weerzinwekkend is, vraag ik mij af of deze goede man Franc Weerwind wel beseft wat zijn positie wordt in de gehele slavernijgeschiedenis.

Armand Zunder heeft de vinger op de zere plek gelegd. “Het is het toppunt van onverschilligheid, arrogantie en respectloosheid.” Beter had hij het niet kunnen verwoorden. Maar dit is vooralsnog een achterhoedegevecht. Wie zet voor ons de aanval in? Ik heb geen verzet van de president gehoord of gezien. Geeft de president de regie van deze voor Suriname historische gebeurtenis uit handen? A no kan. Awansi yu e pina, awansi yu na begiman, yu abi wan yeye tu di e tyari yu.

De president kan het voor hem ongunstige tij voor één moment even keren door eens zijn oren te luister te leggen bij ZIJN Srananmans. Ook hij kan Nederland voor even de wacht aanzeggen. Een paar maanden of jaren wachten om daarna met een wederzijds gedragen excuus te komen, zal een historische kentering zijn in de eeuwenoude relatie van meester en knecht. Willem-Alexander had in feite al jaren geleden het voortouw moeten nemen in het onderzoek naar de rol van het Nederlandse koningshuis in het slavernijverleden. Dat onderzoek gaat drie jaren duren. We kunnen dus nog even wachten met excuses. Slavernij heeft immers meer dan driehonderd jaren geduurd. Al dat leed zal gezuiverd moeten worden. En ook Nederland zal zich daarin moeten schikken.  

Leg je armen om mijn schouders en sta naast mij. Dat is wat Srananmans nodig hebben. Meer nog als blijkt dat voormalig kolonisator Nederland haar oude rol weer vervult. Dat symbool moet sterk zijn. President, laat onze eigen mensen niet vallen want Mark Rutte laat zijn eigen samenleving ook niet vallen. Integendeel, elke handeling, elke ontwikkeling heeft als uitgangspunt versterking van Nederland en de Nederlander, niet het persoonlijke belang. Ik verwacht eenzelfde houding van de Surinaamse president voor deze keer. Het is Nederland dat ons tot elkaar heeft veroordeeld. Noem het een straf, noem het een vloek. Het is onze kunu. Wij nemen samen een wasi.

Stuart Rahan
Srananman
taknangami@live.nl