Onder de kop ‘overheidsbemoeienis slecht voor staatsbedrijven én consumenten’ pleit Vincent Roep tegen overheidsbemoeienis bij bedrijven. Zo zou de Surinaamse overheid niet moeten ingrijpen in de totstandkoming van de prijs van stroom. Dit zou moeten worden overgelaten aan de verhouding tussen vraag en aanbod in een vrije markt. Dit mechanisme zou goed werken, omdat prijzen worden vastgesteld op basis van overvloed of schaarste aan producten. Bij schaarste zouden de prijzen omhooggaan, wat een prikkel zou zijn om te besparen.

Verder pleit Roep ervoor om staatsbedrijven te onderwerpen aan de tucht van de markt. Ze zouden marktconformiteit moeten nastreven, aangezien dit de enige weg is naar financiële gezondheid. Verder zouden staatsbedrijven moeten worden verzelfstandigd, om uiteindelijk geprivatiseerd te worden.

Ik vraag mij af onder welke steen Roep de afgelopen decennia heeft geleefd. En of er na Adam Smith’s The Wealth of Nations (uit 1776) niets meer is geschreven over economische processen en beleid. Ik breng hem Keynes’ General Theory of Employment, Interest and Money uit 1936 in gedachten, dat na de financiële crisis van 2007  weer modern is geworden. 

Nogal wat overheden zijn teruggekomen op het (neo-)liberale beleid dat vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw is gevoerd. In verschillende Latijns-Amerikaanse landen, (om het maar dicht bij huis te houden) heeft het door Roep voorgestane liberalisme tot forse sociale, politieke, economische en ecologische problemen geleid. De landen hobbelden van crisis naar crisis, de prijzen stegen, de werkloosheid nam toe, de gezondheidszorg verslechterde, de deelname aan het onderwijs van kinderen uit arme gezinnen daalde, grote delen van bossen werden gekapt om plaats te maken voor nog meer productie, wat leidde tot het verdrijven van de oorspronkelijke bevolking en ecologische rampen. Dankzij het samengaan van overheidsingrijpen en het kapitalistische bedrijfsleven.

De bevolking van deze landen is daar allesbehalve beter van geworden. Veertig jaar ongebreideld liberalisme en kapitalisme heeft geleid tot forse toename van de ongelijkheid en verdere verarming van de bevolking. Het verzet in verschillende Latijns-Amerikaanse steden tegen het economisch en sociaal beleid laat zien dat de vrije markt een vloek is in plaats van de zegen die Roep predikt.

Een arme economie, zoals de Surinaamse, kan het zich niet permitteren om alles over te laten aan de vrije markt. Roep schrijft dat in een tijd waarin velen in het land al gebukt gaan onder stijgende prijzen het een ramp zou zijn als politici de EBS zouden dwingen om stroom te verkopen tegen een prijs die iets hoger is dan de productiekosten. Hij bedenkt echter niet dat het juist een ‘ramp’ zou zijn voor de velen die gebukt gaan onder stijgende prijzen als de prijzen van nutsvoorzieningen en consumptiegoederen aan de krachten van de vrije markt zouden worden overgelaten. Dat maakt zijn geloof in de vrije markt zo hardvochtig.

De staat moet zich niet afzijdig houden, maar juist ingrijpen in de markt en staatsbedrijven dwingen om de efficiency te vergroten, productieprocessen te stroomlijnen en de prijzen van consumentenproducten controleren. Hiervoor is nodig dat deskundige personen worden aangesteld, de non-valeurs in het overheidsapparaat en de raden van commissarissen eruit worden gezet en de corruptie wordt aangepakt.

John Schuster