Etniciteit in Suriname: wenselijkheid versus werkelijkheid
22 Feb, 08:32
foto


Eén van de gevoeligste onderwerpen, en misschien wel het meest gevoelige onderwerp, in de Surinaamse samenleving is de kwestie rond etniciteit. De emoties rond dit thema kunnen behoorlijk verhit raken, zowel binnen als tussen de verschillende etnische groepen. Wanneer het zo uitkomt wordt benadrukt hoe vreedzaam deze groepen naast elkaar leven, en dat de rest van de wereld daar een voorbeeld aan kan nemen. Maar onderling is het niet altijd koek en ei. Dit toont de discrepantie aan tussen wenselijkheid en werkelijkheid. We wensen ons graag als één volk te presenteren, maar de werkelijkheid is toch anders. Zover zijn we nog lang niet, zoals uit de recente gebeurtenissen blijkt.

Mensen zijn vrij als het gaat om het kiezen van de factoren waar ze hun identiteit aan ontlenen. Voor de één is dat het land of de cultuur waarin die is grootgebracht. Een ander ziet de familie of etnische afkomst als uitgangspunt voor de identiteit. De positieve kenmerken en eigenschappen van het land, de cultuur, de familie of de etnische groep waartoe men behoort, worden dan als persoonlijke eigenschappen beschouwd.

Als mens zijn we lid van verschillende sociale groepen: de familie, de buurt, de stad of het dorp, de cultuur of het land, noem maar op. Dat betekent dat onze identiteit, naast onze persoonlijke eigenschappen, elementen bevat van de sociale groep waartoe we ons aangetrokken voelen. En we zijn er over het algemeen trots op om ergens bij te (mogen) horen, want daar ontlenen we ons gevoel van eigenwaarde aan. Als de sociale groep van buitenaf wordt aangevallen, wordt daar heftig op gereageerd. Dat heeft bijvoorbeeld Stef Blok ondervonden toen hij zich in negatief ervaren woorden uitliet over de Surinaamse samenleving.

Een soortgelijke reactie is ook te verwachten als de eigen familie of etnische groep in een kwaad daglicht wordt gesteld. Echter zien we nu steeds meer dat mensen zich, om ‘de lieve vrede’ gaan verontschuldigen voor de trots die ze voelen voor hun afkomst. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling. Want als men zich niet meer in het openbaar kan uiten over de verworvenheden van en de binding met de eigen etnische afkomst, is het gevaar groot dat de erkenning en vooruitgang nog veel meer binnen de eigen groep worden gezocht en gevonden. De reacties op social media laten in toenemende mate signalen zien van deze vorm van polarisatie. Hiermee wordt juist het tegenovergestelde bereikt van wat wenselijk is. Dan wordt de beoogde gezamenlijke bromtyi dyari opgedeeld in aparte boeketten van verschillende etnische afkomst.

In een multi-etnische samenleving is het voortdurend op eieren lopen om te voorkomen dat de broze onderlinge acceptatie wordt beschadigd. In Suriname, waar de emoties dicht tegen de oppervlakte liggen, is dit sterk het geval. De gevoeligheden zijn groot en mensen voelen zich snel aangesproken en/of beledigd. Aan de ene kant is het natuurlijk goed dat er rekening met elkaar wordt gehouden. Aan de andere kant kan overdreven voorzichtigheid leiden tot krampachtigheid, waardoor veel moois niet tot bloei komt of al in een vroeg stadium de kop wordt ingedrukt.

Van elke groep mag er daarom een zekere mate van tolerantie en wederzijdse verdraagzaamheid worden verwacht. Men weet immers dat, net zoals men zich vereenzelvigt met de verworvenheden van de eigen etnische afkomst en daar trots op is, anderen dat ook doen. Dus daar hoort niets mis mee te zijn, en dat moet men van elkaar kunnen accepteren en respecteren. Het respect en de acceptatie worden helaas vaak (mede) door politieke tegenstellingen ondermijnd. Kwaadwilligen en overgevoelige lieden blijken die tegenstellingen zelfs aan te wenden om verdeeldheid te zaaien.

Het lijkt er nu op dat wanneer een andere etnische groep wat meer op de voorgrond treedt, dit als een bedreiging wordt ervaren voor de eigen groep. Zo wordt etniciteit dus als een vorm van onderlinge competitie gezien, en dat is jammer. De aanpak van elk maatschappelijk vraagstuk vraagt om de inzet van specifieke kwaliteiten. Als die kwaliteiten bij een bepaalde groep goed ontwikkeld zijn, is het in ’s landsbelang dat die dan ook daadwerkelijk worden ingezet. De ontwikkeling van Suriname zal uiteindelijk worden bepaald door de bereidheid om de capaciteiten van elk individu op de juiste manier in te kunnen en willen zetten!

Willen we ons als één volk ontwikkelen, dan zullen we elkaar de ruimte moeten gunnen om ook elkaars specifieke etnische kwaliteiten in te kunnen zetten voor het algemeen Surinaams belang. Of deze wens ooit werkelijkheid wordt, hangt van elke individuele Surinamer af, ongeacht diens etnische afkomst.

Drs. Roy T. Veldman
Advertenties