Bolivia: In de schaduw van Evo Morales...

Luis Arce, een stille econoom die zondag na een verpletterende verkiezingsoverwinning zal worden beëdigd als president van Bolivia, wist waar hij stond in het politieke spectrum als jonge tiener in La Paz, toen hij de geschriften van filosoof Karl Marx oppikte. Arce stuurde meer dan een decennium lang de economie van het Andes-land onder leiding van voormalig leider Evo Morales, een uitbundige linkse die vorig jaar aftrad nadat een verkiezing die werd achtervolgd door betwiste claims van fraude, leidde tot wijdverspreide protesten. Arce werd vaak gezien als een matigende invloed op meer radicale elementen in de 'Movement to Socialism' (MAS) -partij van Morales.

Arce (57) wordt zondag ingewijd in de topbaan te midden van opborrelende politieke spanningen die in het land blijven en de naderende terugkeer van Morales. De ex-president is van plan om begin volgende week terug te keren naar het land nadat hij in ballingschap in Argentinië heeft gewoond. 'Evo' werpt nog steeds een lange schaduw over het land en zorgt voor grote verdeeldheid.

Op vrijdag nam Arce deel aan een voorouderlijke ceremonie van de Andes. De invloed en macht van de grote maar voorheen gemarginaliseerde inheemse bevolking van Bolivia groeide onder Morales, een Aymara die de eerste inheemse leider van het land was.

Politieke leiders, waaronder de Argentijnse peronistische president Alberto Fernandez, Mario Abdo uit Paraguay, de Iraanse leider Hassan Rouhani, de Spaanse koning Felipe en de vicepresident van Venezuela, Delcy Rodríguez, zullen naar verwachting de ceremonie van zondag bijwonen.

"Ik heb mijn ideeën gehad sinds ik 14 jaar oud was en ik begon Karl Marx te lezen. Sindsdien heb ik niet meer dezelfde ideologische positie ingenomen en ga ik voor niets veranderen", vertelde Arce aan Reuters in een interview in oktober. Hij wordt door aanhangers gezien als de architect van het 'wonder' van Bolivia in de jaren 2000, dat velen uit de armoede heeft gehaald in één van de armste landen van Zuid-Amerika.

Als minister van Economie drong hij aan op de nationalisatie van vele sectoren, wat de woede van investeerders aanwakkerde, maar - mede geholpen door de boom van de grondstoffen - stuurde hij Bolivia naar een gemiddelde jaarlijkse groeipercentage van 4,6%, één van de beste in Latijns-Amerika.

Arce bedacht het economische plan voor de succesvolle presidentiële run van Morales in 2005, die een bijna 14-jarige regering lanceerde die tegen het einde sputterde naarmate de groei vertraagde en de oppositie tegen Morales groeide toen die op zoek was naar een ongekende vierde termijn.

In tegenstelling tot Morales, een voormalig vakbondsleider van cocaboeren die bijna een cultfiguur werd, groeide Arce op in een middenklasse huishouden in La Paz. Hij staat erom bekend zachtaardig te zijn en een laag persoonlijk profiel te behouden.

Hij studeerde economie aan de prestigieuze Universidad Mayor de San Andrés in Bolivia en vervolgens aan de University of Warwick in Engeland.

"Hij is niet echt een karakter van een 'sterke man'," zei Franklin Pareja, een Boliviaanse politiek analist in La Paz. "Hij is een persoon die van de academie komt, uit de middenklasse, hij is een technocraat en geen sociale strijder of vakbondsleider."

Dat zou Arce kunnen helpen bij het genezen van de boze verdeeldheid in het land. Velen bekritiseren Morales voor het proberen vast te houden aan de macht in strijd met de termijnen, hoewel hij ook een sterke kern van steun behoudt.

Arce heeft stappen ondernomen om afstand te nemen van Morales, en vertelde Reuters dat de voormalige president "geen rol" zou hebben in zijn regering buiten zijn invloed als leider van de partij.

Op het partijhoofdkwartier was er weinig verwijzing naar Morales in pamfletten en posters aan de muren toen Reuters hem bezocht, hoewel zijn geplande terugkeer de vraag oproept of hij tevreden zal zijn om vanaf de zijlijn te kijken.

Het land dat Arce erft, verschilt duidelijk van de hoogconjunctuur, waarbij de coronaviruspandemie dit jaar zal resulteren in een economische krimp van 6%, zo blijkt uit voorspellingen van de Wereldbank. Zelfs onder Morales begonnen de gasexport en de buitenlandse reserves te slinken.

Arce heeft beloofd niet te bezuinigen op de overheidsuitgaven, hoewel hij ook erkent dat er bezuinigingsmaatregelen nodig zullen zijn. Maar hij blijft ervan overtuigd dat het Boliviaanse wonder nog niet voorbij is. "Ik denk dat ons model de wereld heeft laten zien dat er een andere manier is om dingen te doen, en dat met succes," zei hij.