Unificatie wisselkoersen ook voor 'de gewone man'?

Als Chan Santokhi zijn verkiezingsbeloften nakomt, zal zijn economisch beleid Suriname op weg helpen naar economisch herstel en duurzame economische groei. Zijn verkiezingsoverwinning op 25 mei betekende het einde van een tienjarig tijdperk dat gekenmerkt wordt door hoge inflatie, enorme overheidstekorten en onhoudbare overheidssubsidies. Als president staat Santokhi nu voor de enorme taak om de economie te veranderen. Velen hebben de hoop op een spoedig economisch herstel, maar beseffen tegelijkertijd dat de weg ernaartoe lang en hobbelig zal zijn.

Grote inspanningen
Santokhi heeft belooft om de economische problemen die mede veroorzaakt worden door de bijzonder hoge buitenlandse schulden op te lossen en de overheidssubsidies en de jarenlange wisselkoersstijgingen te verminderen. Maar hij moet bovenal werken aan de versobering van overheidsuitgaven en de neiging weerstaan om geen geld te drukken om begrotingstekorten te financieren. Deze inspanningen zouden Santokhi op termijn in staat moeten stellen om het vertrouwen van burgers, zelfstandige ondernemers en bedrijven in de economie te herwinnen en om investeringen en economische groei te stimuleren.

Aanscherping monetair en fiscaal beleid
Het monetair en fiscaal beleid moet drastisch aangescherpt worden om de huidige hoge inflatie het hoofd te bieden. De nu nog steeds overgewaardeerde SRD moet 40 tot 60% lager zijn ten opzichte van de USD. Dit is een aanpassing die pijn zal doen, maar is essentieel als Santokhi investeringen wil aantrekken en het concurrentievermogen van ondernemers en bedrijven wil herstellen.

Mijn verwachting is dat de monetaire autoriteiten spoedig de SRD devalueren en het proces van de unificatie van de verschillende wisselkoersen starten. Deze herschikkingen zullen op korte termijn pijn veroorzaken, vooral voor de importafhankelijke segmenten van de economie en de inflatiesprong zal ‘de gewone man’ angst aanjagen. Maar uiteindelijk zullen de voordelen van langetermijninvesteringen en een (mogelijke) hogere kapitaalinstroom, het waard zijn.

Systeem met meerdere wisselkoersen
Momenteel heeft Suriname een systeem met meerdere wisselkoersen waarbij de economie is opgedeeld in segmenten, elk met een eigen vaste wisselkoers. Een dergelijk meervoudig systeem wordt gebruikt als 'quick-fix-oplossing' om de overmatige druk op buitenlandse reserves te verlichten wanneer een economie is blootgesteld aan (plotselinge) disrupties.

Het is vooral ook een systeem om de inflatie en de vraag naar vreemde valuta te beheersen. Met name in tijden van crisis is het een mechanisme om snel controle te kunnen terugkrijgen op transacties in vreemde valuta. Het mechanisme is gewoonlijk van tijdelijke aard en wordt gebruikt om ‘tijd te kopen’ om het structurele probleem in de betalingsbalans op te lossen.

Negatieve effecten meervoudig systeem
Een meervoudig systeem heeft negatieve gevolgen omdat niet alle segmenten van de economie onder dezelfde omstandigheden functioneren. Dit zorgt voor een verstoring van de economie en een verkeerde toewijzing van harde valuta. Segmenten die een gunstige wisselkoers hebben, ontwikkelen zich onder kunstmatige omstandigheden.

De toewijzing van vreemde valuta aan delen van de economie hoeft niet noodzakelijkerwijs gelijk te zijn aan hun werkelijke behoefte omdat de prestaties van deze delen onnatuurlijk zijn toegenomen. Een optimale allocatie van vreemde valuta binnen de economie kan dus niet worden bereikt. Het mechanisme kan niet alleen corruptie in de hand werken maar ook de activiteiten van ondernemers en bedrijven belemmeren. Bovendien moet ‘de gewone man’ die niet kan profiteren van relatief goedkope vreemde valuta een hogere prijs betalen op de vrije markt (zwarte markt).

Unificatie van de wisselkoersen
De daadwerkelijke toepassing van tarieven en belastingen is, anders dan het uitrollen van een systeem van meerdere wisselkoersen, een effectievere en transparantere oplossing voor een crisis. Het structureel probleem in de betalingsbalans wordt op deze manier rechtstreeks aangepakt. Unificatie van de wisselkoersen moet dus een van de belangrijkste beleidsdoelstellingen zijn van Santokhi.

Gebrek aan steun voor Santokhi van ‘de gewone man’ zal zijn werk moeilijker maken, hervormingen belemmeren of vertragen. De noodzakelijke aanscherping van het economisch beleid zal waarschijnlijk leiden tot een korte recessie. Maar deze krimp zal geen verrassing zijn na meer dan een decennium van economische onevenwichtigheden en wanbeheer.

Duidelijke en transparante boodschap
In de tussentijd kan Santokhi niet verwachten dat hij alom populair zal zijn, vooral niet nadat hij overheidssubsidies heeft teruggeschroefd, andere overheidsuitgaven heeft bezuinigd en belastingen heeft verhoogd. Maar een duidelijke en transparante boodschap aan de bevolking en een geleidelijke verbetering van de economische omstandigheden, moeten de schade beperken.

Het politieke risico zal uiteindelijk vlak voor de verkiezingen in 2025 een hoogtepunt bereiken, maar Santokhi zal ruim voor die tijd het grootste deel van de noodzakelijke hervormingen reeds doorgevoerd moeten hebben. In het belang van ‘de gewone man’ hoop ik dat hij daarmee succes heeft.

Vincent Roep