Havo is, gegeven de aanhoudende onbevredigende resultaten, een bron van zorg. Onderwijsminister Lilian Ferrier heeft besloten om ingaande 1 oktober 2019 een pilot te draaien voor 3-jarig havo dagonderwijs. 

Dit is geen structuurwijziging of verlengde route voor de reguliere studenten van havo. De 3-jarige havo is uitsluitend toegankelijk voor leerlingen van muloscholen die geslaagd zijn voor het eindexamen, maar niet voor het toelatingsexamen VWO, HAVO, NATIN (VHN). De pilotscholen zijn allen gevestigd in Paramaribo.

De 3-jarige havo is in pilotvorm van start gegaan en in dit verband is een kritische beschouwing op zijn plaats:

1. Het is niet duidelijk wat de beweegredenen zijn om voor het schooljaar 2019 - 2020 slechts leerlingen in de leeftijdsklasse 15 t/ m 17 jaar toe te laten voor inschrijving op de 3-jarige havo. 

2. Met betrekking tot het voornemen om ICT te integreren binnen ‘andere leergebieden’ is er behoefte aan duidelijkheid. Hoe zal zulks gebeuren en op welke termijn? Er zijn hieromtrent geen richtlijnen verschaft.

3. Is er een basisdocument waarin de leerstofonderdelen per leerjaar zijn uitgewerkt en worden de leraren ingeleid in het model van leerlinggestuurd onderwijs op de 3- jarige havo?

4. Het creëren van een 3-jarige havo voor leerlingen met een mulodiploma, die niet geslaagd zijn voor de toelatingstoets havo, zal de stroom naar IMEAO (Instituut voor Middelbaar Economisch en Administratief Onderwijs) enigszins verminderen. Het is bekend dat dit instituut zo langzamerhand een vergaarbak geworden is van leerlingen die nergens anders terecht kunnen. 

Studenten die niet geslaagd zijn voor de toelatingstoets kunnen zich nu aanmelden voor de 3 -jarige havo. De toestroom naar havo zal toenemen, terwijl de opvangcapaciteit beperkt is. De vraag is of alle studenten die havo doorlopen hebben genoeg aansluiting zullen hebben op vervolgopleidingen. Steeds meer havo-afgestudeerden zullen op zoek gaan naar een passende betrekking. Er zijn op de arbeidsmarkt niet veel banen beschikbaar voor niet specifiek opgeleide krachten en een niet onaanzienlijk deel zal dus geen emplooi vinden in een beroep naar keuze. Het is de hoogste tijd dat MinOWC zich beraadt over studieaanbod in maatschappelijke relevante sectoren.

5. Geen inhoudelijke veranderingen havo

In 2019 hebben 11.541 muloleerlingen meegedaan aan de toets van wie er slechts 934 zijn geslaagd voor toelating tot havo. Dat is een pover resultaat van 8.1%. De minister biedt de leerlingen, die niet geslaagd zijn voor de toelatingstoets, in oktober 2019 de kans om door te stromen naar het basisjaar van de 3- jarige havo. Dat leidt tot een betere doorstroming, maar deze maatregel is nog geen aanzet tot verbetering van het havo-onderwijs in Suriname. In feite is er nog niets veranderd aan de problematiek van havo, dat gekenmerkt wordt door lage slaag- en hoge drop-out- en zittenblijverspercentages. 

6. Een diepgaande evaluatie van de vernieuwing is op zijn plaats. In de eerste plaats moeten wij ons afvragen wat wij met het havo-onderwijs willen. Waartoe moet havo opleiden? Vervolgens moet het opleidingsprofiel in overeenstemming gebracht worden met de eisen van de afnemers. Dat is de leidraad voor aanpassing van de curricula. 

Indien er geen fundamentele maatregelen genomen worden mag niet verwacht worden dat het onderwijsresultaat van havo duurzaam zal verbeteren. De meeste studenten zullen er langer overdoen. Extensie van de opleiding is niet de beste oplossing. Er zijn gelukkig nog studenten die in 2 jaar glansrijk door de opleiding gaan. Een gedifferentieerde route beantwoordt m.i. veel meer aan de realiteit en zal daarom uitkomst bieden.  Maar dat vereist een goede voorbereiding, uitvoering en monitoring van de onderwijsprocessen.