2 grote verschillen amnestiewet Venetiaan en Bouterse

NDP-fractieleider Misiekaba heeft getracht de amnestiewet 2012 van president-hoofdverdachte Bouterse te verdedigen met geleend gezag. Hij wekte de indruk dat de amnestiewet van 2012 slechts een temporele uitbreiding was van de amnestiewet van 1989/92 van de toenmalige president Venetiaan. Vervolgens riep hij 'wet is wet', bij vermijding van de brede nationale en internationale kritiek op de amnestiewet 2012: bij de amnestiewet 2012 was sprake van een onrechtmatige wet. De paarse fractieleider veegde om tot zijn gewenste conclusie voor zijn partijleider te komen - straffeloosheid, geen rekenschap voor moord- te komen - de grote verschillen tussen de beide amnestiewetten onder de mat. De halve waarheid als 'argument'.

Twee presidentiële motieven
In 1989/92 was ik evenals mensenrechtenorganisaties, criticus van de toenmalige ammestiewet. Maar men hoefde het niet eens te zijn met Venetiaan, hij had geen privébelang bij de amnestiewet. Voor Venetiaan was de amnestiewet een schakel in het definitief beëindigen van de Binnenlandse Oorlog. In het geval van de amnestiewet van Bouterse was sprake van wetgeving ad hominem. De president was en is hoofdverdachte in het 8 december strafproces.

Het is pure belangenverstrengeling om het presidentschap - al dan niet via formele ondertekening door de vicepresident - te misbruiken om in te grijpen in een lopend moordproces waarin jezelf hoofdverdachte bent. Niet eerder in de Surinaamse wetgevingsgeschiedenis is het presidentschap op zo een flagrante wijze gecompromitteerd. De zelfamnestiewet van 2012 heeft de goede naam en eer van de republiek Suriname, ook internationaal, ernstig beschadigd. Zo een dramatisch verlies aan soft power markeert niet alleen een staatsrechtelijk en volkenrechtelijk debacle. Het beschadigt de sociaal-economische belangen van de Surinaamse bevolking. Bonafide investeringen bleven en blijven weg.

Welke strafbare feiten?
Een tweede, fundamenteel verschil tussen de amnestiewet van Bouterse en die van Venetiaan, is de aard en ernst van de strafbare feiten waarvoor amnestie wordt verleend. Anders dan in de amnestiewet 1989/92 wordt in de amnestiewet van Bouterse, amnestie verleend aan zulke ernstige delicten als moord en foltering, aan zeer ernstige schendingen van de rechten van de mens. En hoewel in de amnestiewet 2012 uit de amnestiewet 1989/92 het uitsluiten van misdrijven tegen de menselijkheid van amnestie was overgenomen, werd expliciet amnestie verleend aan de verdachten van de decembermoorden.

Terwijl in 2000 al de Zuid- Afrikaanse hoogleraar internationaal Mr. dr. John Dugard, als Amicus Curiae van het Amsterdams Gerechtshof, op basis van een uitgebreide studie en argumentatie, tot de conclusie was gekomen dat de folteringen en moorden van 8 december 1982 kwalificeerden als misdrijven tegen de menselijkheid. Met misbruik van staatsmiddelen werden door de militaire dictatuur op basis van een plan, systematisch, kritische advocaten, journalisten, universiteitsdocenten, vakbondsleiders, ondernemers en militairen, gefolterd en doodgeschoten, of in de woorden van de toenmalige Bevelhebber Bouterse: 'op de vlucht neergeschoten'.

De Surinaamse grondwet heeft de republiek verplicht de internationale rechtsorde te bevorderen en de geratificeerde internationale mensenrechtenverdragen te respecteren. Suriname heeft getekend, voor ernstige schendingen van de mensenrechten, voor moord en folter bestaat een vervolgingsplicht. Niemand staat boven de wet, de rechtmatige wet. Hiërarchisch staan de internationale verdragen die Suriname heeft geratificeerd boven nationale wetgeving. Het is daarom volkenrechtelijk en constitutioneel analfabetisme te denken met lokale wetgeving de internationale verdragen naar letter en geest terzijde te kunnen schuiven.

Daarom waren behalve de massale demonstraties in Paramaribo en Amsterdam tegen de zelfamnestiewet, krachtige veroordelingen te horen van de VN Hoge Commissaris voor de mensenrechten, de OAS mensenrechtencommissie, Amnesty International en de Europese Unie. De zelfamnestiewet is een karikaturale wet, het symboliseert de normatieve verloedering van de paarse staatsmacht. Onder aanroeping van de wet, vertrapt zij het recht. Het recht op recht van slachtoffers en nabestaanden.

Theo Para