Analyse: Grote stoelendans maakt spoeling dun (deel 1)

Vandaag is het op de kop af vier jaren geleden dat president Desi Bouterse de verkiezingen van 2010 won. De laatste begrotingsbehandeling, van 2014, is onder zijn leiding nog steeds gaande. Deze begroting is helaas wederom decoratief samengesteld. Het is - tot nu toe - geen fundamentele suppletoire begroting gebleken zoals die van 2013. De begroting 2014 is niet alleen in zijn geheel ingetrokken, erger nog, ook de minister van Financiën is 'ingetrokken'. Nota bene een technocraat die deze miljardennota had opgesteld werd gevraagd om op te stappen. Ik ontraadde begin 2012 via dit medium een dergelijke begrotingsonzekerheid.

Basisfout: de planning
Een niet tijdige, onjuiste en onvolledige begroting is en blijft een bron van alle ontwikkelingsellende. Een moderne begroting is de (rol)trap van elke Staat. Als er niet genoeg geld is, kunt u geen programma’s uitvoeren. Als er geen duidelijke programma’s zijn over extra inkomsten, besparingen, bezuinigingen, investeringsproducten, (juiste inzet van) goed specialistisch kader, tijd gemeten implementatie etc., dan fantaseren wij populistisch lukraak: 18000 woningen, overbodige dievenijzer en trammetje komt zo. Wij hebben deze keer geen BMC als consultant of Ballast Nedam als bruggenbouwer, maar het internationaal bedrijf Strukton aangetrokken.

Het oude planbureau zweeft tussen Ministeries, het MOP wordt niet goed gemonitord, de relatie met Nederland is slecht, de 4e Minister van Financiën werd benoemd, 15 Ministers zijn gemuteerd etc.
Dit zijn keiharde risicoaspecten met gevolgen. Een (on)bewuste slecht samengestelde begroting kent vele blinde vlekken en vooral veel financiële consequenties. Planners, procesmanagers, projectmatige uitvoerders, sturingsdeskundigen etc., allen ontbreken in de professionele zin van het woord. Ondanks dat wij ons best doen is er veel kennistekort, managementarmoede en uitvoeringsgebrek. Maar wij blijven proberen: de president wandelt in de binnenstad, de vicepresident gaat elke dag hard werken en slechts zes uur slapen en de ABOP-leider Ronnie Brunswijk wordt bedrijfskundige.

Glas, plas en was
De behandeling van de begroting in De Nationale Assemblee (DNA) verhoogt de amusementswaarde van spreekbeurten, waarbij de leden heel snel het accent leggen op de vele corruptie praktijken en schandalen. Het gaat zo: de oude regering of nieuw politici meldt de corruptiepraktijk, zij eist onderzoek, de zittende regering ontkent (of zwijgt over) corruptie en kiezers-zoekende zwevende middenpartijen ontwerpen klokkenluiders website of appelleren. Als wij de rollen van deze politici omkeren en de stoelen veranderen beginnen wij opnieuw. Het is dus het drive-thru model: Clad rapporteert, Rekenkamer verslaat, IMF beveelt aan, oppositie vergelijkt, coalitie kijkt achteruit, jonge papegaaiende coalitie politicus scoort 8 voor kabinet. En intussen: Pertjajah Luhur caramboleert, vraagt amnestie voor amnestieverlening en bundelt dr en rr-zetels voor een nieuw aankomende sterke combinatie, de coalitie van de samenwerkende oppositie. Anders gezegd: je drinkt uit een glas, je doet een plas en het is weer zoals het was.

36 naar 26
Weet u wat wij allemaal in ons land kunnen doen met 36 zetels? Grondwetswijziging, kiestelselaanpassing, financial big bang, kamerbrede hervormingen, sterke zekerheidstelsel etc. Het analyseartikel geeft op deze vraag meer houvast. Er is nog 1 jaar regeringsreis te ondernemen voor de afronding van het sociaal contract. Krijgt Regering Bouterse verlenging? Er rest nog 1 jaar om de hoofdslogan 'kruistocht tegen corruptie' na te jagen. Willen wij (aangepaste) herhaling?
De anti-corruptiewetgeving is in het afgelopen regeringsjaar wederom niet ingevoerd, de nieuwe investeringswet kwam ook niet, de wet solidariteitsfonds evenmin, sociaal zekerheidstelsel kwam halfslachtig en de naschoolse opvang wordt constant politiek gerepareerd. Daarnaast werd bestaande wetgeving -ondanks belofte- niet volledig operationeel, denk maar aan de wet openbaarheid van bestuur met de vele (onderhandse) aannemingsopdrachten. Een clean sweap, met een ander moderne CTU (Corruption Terrorism Unit) ontbrak terwijl de onderzoeksresultaten vanuit de (ambtshalve) mogelijkheden van Juspol/OM ook niet werden bekendgemaakt. De harde bewijzen zijn in veel zaken niet geleverd, en het wachten is nu op het Clad rapport over de jongeren bij Sport en Jeugdzaken. Ook hier is er weinig tot geen hoop. Niemand wordt officieel verdacht, onder ede verhoord en er worden ook geen sancties toegepast. Jawel, eervolle ontslagen aan bewindspersonen en mutaties zijn verleend met toekenning van alle financiële voordelen. Het land wordt arm(er), politici rijk(er), zegt de straatventer.
Voormelde zaken worden ook (nog) niet als (verscherpt) initiatief vanuit de DNA 'gecontroleerd'.
De corruptiesignalen kwamen afgelopen jaar wel, P.I.N.G. Geen enkel corruptiezaak met uitzondering van PING werd/is bij de rechter aanhangig gemaakt. Of ze kwamen anders vanuit DOE, DA91, Clad Rapport 2013, de handtekeningenactie, de roep van machtsstaat naar rechtstaat etc. Maar volgens de coalitie gaat het goed met (de economie) in Suriname, toch? Wij zitten in een lift, maar welke?, lees de analyse van het vorig jaar.

Cijfer 6
Met 16 zetels winst voor NDP in 2010, verhoogd -vanwege de samenwerking tussen MC, VA en NS- naar 36 zetels, is het aantal zetels na 4 jaar gedevalueerd tot 26. De lift zakt naar beneden. Ook cijferaars rekenen mee: precies de helft (26) zit in het midden tussen winst (16) en maximum (36). De '6', de score van DOE, komt als doorsnee cijfer terug. Deze '6' is ook het aantal, dat VA/PL heeft. Maar nu: vergiffenis is gevraagd voor amnestieverlening, excuses zijn aangeboden voor het spugen in het openbaar doch de gebruikte onwelvoeglijk taal in de DNA gaat door. (De voorzitter van DNA kon niet optreden tegen het coalitielid want dan heb je 25 zetels over, quorumprobleem).
De oppositie bundelt en slijpt verder met op donderdag 29 mei het Mariott-akkoord', de onthulling, de nieuwe combinatie, het sterkere Nieuw Front komt eraan. Precies zoals Mega Combinatie bundelend steeg, en nu dalende is met 36, precies zo zal de nieuwe combinatie haar kring vergroten.
Het cijfer 6 voor de regering kan een onvoldoende worden.

Mark my words: economie
De begroting, Clad, Rekenkamer en het Openbaar Ministerie moeten wij altijd serieus nemen. Wie deze instituten niet versterkt zal altijd zakken op de roltrap. Welke toppoliticus stapt echt in het regeringsvliegtuig voor de uitvoering van de keiharde economische aanbevelingen? Veertig reizen naar het buitenland zijn gemaakt, 40 miljoen srd is nodig voor de financiering van de verkiezingen, maar de 400 miljoen aan kapitaalinvesteringen is niet verkregen? Het schip mag wel in rustig vaarwater zijn en er is geen financieel probleem, maar waarom moest dan trammelant worden gemaakt over de afschaffing van subsidie op babyvoeding? En waarom zijn de vele morrende crediteuren niet volledig uitbetaald? Er is toch genoeg geld? Er is leenruimte van bijkans srd 5.1. miljard, 2,5 miljard binnenland, 2,5 miljard buitenland. Maar geen extra leefruimte of veel regeertijd. Er is noodzaak om te lenen, maar geen capaciteitsruimte. Solidariteitsfonds komt niet en BTW betekent 'by the way', en is heel lang 'on the way'. Terecht gaat de obligatielening niet door vanwege tekort aan netwerk en late lobby.
De ministeries vooral TCT, NH, Onderwijs auditeren finance niet goed. Elk ministerie moet naast Clad externe accountants nemen.

Take your bundle
Zeg nooit 'take your bundle and go', laat dat over aan Mighty Sparrow. Althans spreek deze woorden niet zonder na te denken tegen een ambassadeur, om het later weer af te (laten) zwakken. Zeg evenmin “we vermorzelen ze”, zeg dit ook niet tegen uw coalitiepartner die u mede tot president heeft gemaakt in de VVV. Als u dat revolutionair uitspreekt, doe het ook consequent tegen uw eigen partijgenoten, waarvan enkelen niet beseffen dat hebzucht een 'dodelijke' etter is. Van fouten wordt u succesvol, als u zelf reflecterend beseft dat de groepsprestatie ver beneden maat is gebleven. Het is niet erg, want wie mooi wil zijn, moet pijn leiden en er bestaan ook geen rozen zonder stekels.

Conclusie: dotterlines mislukt
De politieke crisis raakt het huishoudboekje, maar ook omgekeerd. De robuuste maatregelen zijn uitgebleven en de investeringen ook. De reshuffling is te laat doorgevoerd. De nieuwe minister van LVV heeft nog 1 jaar over, voor agrarisch schuur. Voor draconische acties zijn er in het laatste jaar geen tijd en draagvlak meer. Bezuinigen is nu enkel geboden.
De dotterlines met PL, KTPI, NS en de aangeboden 'power of attorney' met 36 zetels aan regering-Bouterse heeft niet echt gewerkt en is mislukt. Nog 1 zetel minder of PL krijgt in 2015 mogelijk weer de DNA voorzittersstoel. De te lange “keep in control” van NDP op PL en NS was/is een taxatiefout.
Of men moest samen de rit uitzitten.
Het aantal van 26 zetels valideren met een spugende toekomstige bedrijfskundige is riskant, dus wordt “the last year audit of politics compliance”, met een steeds minder non-conversation MC manager, risicovol. Men zal vanaf vandaag (met een in ziekbed liggend DNA lid en/of aan een ander lid het Juspol advieswerk gevende), steeds gedoogd DNA leden of -partijen moeten zoeken voor loyaliteitsroep en politieke herbewapening. Alleen op die manier is de koek eerlijke delende, een reddende begrotingsuitvoering in 2014/2015 mogelijk. Het is elke keer, bij elk dossier, schaakspel en wie eerst naar op het politieke dambord dam maakt. Vier jaar grote stoelendans maakt spoeling dun!
Vanaf nu is “het koken op twee pitjes”.

Robby Makka
(Fiscaal jurist/analyticus)