Column: Krabbenmentaliteit

Een veel gehoorde opmerking is dat ‘wij Surinamers een krabbenmentaliteit’ hebben. Dit gezegde wordt vaak gebezigd wanneer we geen verklaring kunnen vinden als voor de zoveelste keer ingrijpende gebeurtenissen op onverklaarbare wijze in Suriname plaatsvinden. De krabbenmentaliteit waarnaar zo berustend wordt verwezen, is dat krabben over elkaars rug proberen naar boven te klimmen en daarbij de soortgenoten dwangmatig naar beneden trekken.

Suriname is gezegend met de mooiste en breedste rivieren in de hele Caricom. Plaatsen als Leonsberg, Nieuw Amsterdam, Zeedijk Nickerie, Zeedijk Coronie zijn heerlijke uitwaai-plekken voor de burger op zoek naar verkoeling en ontspanning. Relaxend aan de modderoevers van onze brede stromen zijn bij eb krabben te zien die heel ijverig hun dagelijkse bezigheden uitvoeren.

Opmerkelijk daarbij is dat deze modderkruipers elkaar niet naar beneden trekken of over elkaars rug kruipen. Integendeel! Ze hebben veel ruimte, lopen elkaar niet in de weg en doen hun ding zonder elkaar te hinderen. Het is een mooi gezicht om te zien hoe de krabben op de modderbanken ordelijk met elkaar omgaan in een voor ons mensen enorme wanorde.

Hoe komen we aan de opmerking over de krabbenmentaliteit? De krab is een bijzonder culinair gerecht. Het is arbeidsintensief om ze te vangen, schoon te maken, te bereiden en op te eten. Desondanks hebben velen dit schaaldier graag op het menu. Om het vermoeiende krabbenvang-proces te vermijden, kopen we de nog levende krab bij de kraampjes langs de straat. Daar hangen, wanneer het krabbenseizoen is, de dieren in bosjes aan rekken en krijgen regelmatig water over zich heen om uitdroging te voorkomen.

In het verleden hielden de verkopers hun koopwaar in tonnen. Daar hoefde geen deksel op, want de krabben probeerden inderdaad door elkaar naar beneden te trekken, uit de ton te komen. Dit is eigenlijk abnormaal gedrag voor een krab. Dit is het gedrag van zwaar getraumatiseerde dieren in gevangenschap. Dieren die niet meer produceren, maar alle energie gebruiken om de ‘top’ te bereiken over de ruggen van de soortgenoten.

Vandaag is Suriname 38 jaar onafhankelijk, dus zijn wij al even lang uit de ton, vrij en baas in eigen huis en geen traumatisch gedrag meer. Welke krabbenmentaliteit hebben Surinamers? Na 38 jaar zijn beide mentaliteitsuitingen in de samenleving waar te nemen. Het besef van vrijheid is groeiende en steeds meer burgers doen hun ding zonder elkaar in de weg te lopen of te hinderen. Het is een langzaam en gestadig proces. De ontwikkeling wordt helaas vertraagd door dé politiek die haar aanhangers het idee wil geven dat ze nog in een ton zitten...

Nita Ramcharan