De president tussen een radioprogramma en DNA

De ontwikkelingen na het verschijnen van een Starnieuws bericht d.d. 18 september jl. - waarin een interview met mij was opgenomen - nopen mij tot een reactie. Dit moet ik doen, omdat ik helaas in dat artikel en daarna niet altijd juist ben geciteerd.

Na het artikel op de bewuste morgen gelezen te hebben belde ik de heer Leeuwin, die mij geïnterviewd had. Hij gaf toe dat ik nimmer gezegd had dat Bouterse geen charismatische leider is en dat de zinsnede: “Het past gewoon niet in een democratie dat de president onaangekondigd naar een radiostation stapt om een monoloog te houden” geen citaat van mij was. Dat kan ook niet, omdat het zonneklaar is dat in een democratie elke burger gaan en staan mag waar hij of zij wil. Wat ik tijdens het interview heb benadrukt is dat de president primair in de Nationale Assemblee (DNA) verantwoording moet afleggen. In de zinsnede “President onwaardig” - in het betreffende artikel - herkende ik mij ook niet terug.

Bakana tori
Nog geen 20 minuten na het telefoontje met de heer Leeuwin belde de heer Cliff Limburg mij. Ik gaf hem aan dat het artikel van Starnieuws de geest ademt van het interview dat ik had met de heer Leeuwin. Er stonden echter wat zaken in waar ik minder gelukkig mee ben en dat ik die net doorgegeven heb aan de heer Leeuwin.
Ik benadrukte tegen de heer Limburg dat ik nooit gezegd heb dat de president niet naar Bakana tori mag gaan, maar dat op basis van de grondwet, DNA het primaire orgaan is waar hij verantwoording moet afleggen.
Wie schetst mijn verbazing dat enkele uren later en de dagen daarna de heer Limburg juist die zin – die ten onrechte in het artikel stond – zou gebruiken om te 'tamboereren'. Geeft dit de intentie, de geest en de aard van het programma 'Bakana tori' weer?

Aan de heer Limburg heb ik als volgt aangegeven wat ik bedoelde met 'niveau verlagend'. Deze uitdrukking kan – in het betreffende artikel - alleen gezien worden in relatie tot een ander orgaan, DNA. In artikel 55 van de grondwet staat dat DNA het hoogste staatsorgaan is. Elk ander orgaan of podium waar de president verantwoording aflegt is tenminste een niveau lager.
Maar ook inhoudelijk kan van niveau verlaging gesproken worden. Ik doel dan op de taal die de president in dat programma gebruikte, bv.: “Het probleem van Diakonessenhuis dat al “80 duizend jaar” speelt.” Ik wees de heer Limburg er verder op dat hij nooit kritische vragen aan de president stelt, kan of mag stellen. Als voorbeeld gaf ik aan dat de president in het bewuste optreden in 'Bakana tori' zei “wan nyan meki” bij de naschoolse opvang. Als een president, die bij zijn aantreden aangaf “een kruistocht tegen corruptie” te beginnen, dit zegt dan verwacht ik van de interviewer dat hij vraagt: ”Wat zal – in het kader van de kruistocht tegen corruptie - met de schuldigen gebeuren?”.

Verschil radioprogramma en DNA
Door heer Limburg, die tevens perschef van de president is, wordt aangegeven dat het optreden van de president in 'Bakana tori' democratie versterkend werkt. Natuurlijk zijn er positieve kanten aan praatprogramma’s in het algemeen. De burger kan geïnformeerd worden of nuttige ideeën delen met de gemeenschap. Burgers kunnen zo dus een bijdrage leveren aan het democratisch proces. Maar een radiopraatprogramma heeft ook zo zijn beperkingen.
-De inhoud c.q. het thema van wat uitgezonden zal worden is meestal niet van te voren bekend. Zij die zouden willen luisteren, maar reeds andere verplichtingen hebben worden teleurgesteld.
-Het lukt velen – die bellen – niet om door te komen.
-De programmamaker kan ongewenste telefoontjes filteren.
-De visie van de beller is niet veel meer dan een individuele mening.
-Hetgeen op de radio wordt besproken wordt meestal niet vastgelegd. Ongestraft kunnen allerhande beloften worden gemaakt. Als er later daarnaar verwezen wordt, kan ontkend worden.

De meerwaarde van het afleggen van verantwoording in DNA is:
-DNA vergaderingen worden voortijdig bekendgemaakt met daarbij een agenda.
-DNA leden, zijn volksvertegenwoordigers die op basis van algemene, vrije verkiezingen na geheime stemming door het volk van Suriname zijn gekozen.
-Parlementariërs dienen namens het volk te praten, indien dat niet gebeurd kunnen daar consequenties uit volgen.
-De beraadslagingen in DNA worden vastgelegd in handelingen. Men kan sprekers hierdoor tot wat ze beloofd hebben, verplichten.

Waarom DNA?
Waarom moet de president primair in DNA verantwoording afleggen? Ik gaf al aan dat DNA het volksvertegenwoordigend orgaan bij uitstek is, omdat de leden van dit orgaan door het Surinaamse volk gekozen zijn, althans door stemgerechtigde burger van ons land.
Berustte de uitvoerende macht in de Grondwet van 1975 nog bij de regering, in de grondwet (van 1987) berust deze macht bij de president (artikel 99).”
De grondwet van 1987 geeft de president meer bevoegdheden. Zo staat in artikel 123 dat de ministers verantwoording verschuldigd zijn aan de president. Wanneer in artikel 116:2 staat dat de Regering verantwoording verschuldigd is aan De Nationale Assemblee dan zal dat primair door de President gedaan moeten worden.
Als de president daarnaast nog met grotere of kleinere groepen in contact wil zijn, dan is dat zijn goed recht.

Suriname en de wereld
Sinds onze onafhankelijkheid zijn wij volwaardig lid van de wereldgemeenschap. Wij hebben ambassadeurs in bevriende landen en reciproque sturen die bevriende landen ook hun ambassadeurs naar ons land. Daarnaast zijn wij ook lid van diverse regionale of mondiale organisaties.
Dit brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Dat betekent dat wij ons zullen moeten houden aan internationale spelregels. Vrijheid van meningsuiting is een hiervan.
Burgers mogen - ongestraft - een eigen mening op na houden en deze ook onbevreesd te allen tijde uiten. Dit recht op vrije meningsuiting is in artikel 19 van zowel de Internationale Verklaring van de Rechten van de Mens als onze grondwet vervat. Een van de belangrijke kenmerken van een democratische staat is dan ook pluriformiteit.
Van een regering mag in een democratie verder voorspelbaarheid en uniformiteit verwacht worden.

Als in een land een president avond na avond - voorafgaand aan het hoofdnieuws van een staatstelevisiestation aan het volk zegt: “U hoeft niet van mij te houden, maar ik houd wel van u”, dan zouden maar weinigen kunnen begrijpen dat de perschef van diezelfde president meent, haast iedereen die een mening ventileert die hem niet zint, met de grond gelijk te moeten maken.
In een veelzeggende redevoering op 2 mei 2012 zei de Amerikaanse ambassadeur John Nay ter gelegenheid van de internationale Dag van de Persvrijheid - sprekend over de rol van de perschef - het volgende:
… government officials in such positions are not just speaking in their own name – they are viewed as speaking in the name of the President.
In dezelfde toespraak zei de ambassadeur ook het volgende: But when a government official personally attacks individual journalists by name on a government radiostation that must be a wake-up call to everyone.
Van een perschef van de president mag een zekere mate van objectiviteit worden verwacht. Per slot van rekening komt zijn salaris uit de zakken van de belastingbetalers.
Maar in dit verband mag ook gewezen worden op wat staat in de Inter-American democratic charter waar Suriname ook partij van is.
In artikel 1 staat: The peoples of the Americas have a right to democracy and their governments have an obligation to promote and defend it.
Democracy is essential for the social, political and economic development of the peoples of the Americas.
In artikel 4 staat:
Transparency in government activities, probity, responsible public administration on the part of governments, respect for social rights, and freedom of expression and of the press are essential components of the exercise of democracy.
Ten slotte houd ik u ook nog artikel 6 voor:
It is the right and responsibility of all citizens to participate in decisions relating to their own development. This is also a necessary condition for the full and effective exercise of democracy. Promoting and fostering diverse forms of participation, strengthens democracy.
Het is te hopen dat wij in Suriname nog een ongestoorde beleving van deze democratische principes zullen mogen beleven.

Dr. Hans Breeveld