Een drone-opname toont huizen en gebouwen die in puin liggen, na een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, in Jabalia in de noordelijke Gazastrook. (Foto: Reuters)
Arabische staten die het plan van president Donald Trump om de controle over Gaza over te nemen en de Palestijnen daar te hervestigen, snel hebben afgewezen, proberen nu snel een diplomatiek offensief overeen te komen om dit idee tegen te gaan, zo vertelden vijf bronnen aan Reuters.

Trumps plan, aangekondigd op 4 februari tijdens een fragiel staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas in Gaza, heeft de Palestijnen en Arabische landen woedend gemaakt en decennialange Amerikaanse diplomatie, gericht op een tweestatenoplossing, op zijn kop gezet.

Maar Arabische staten die een alternatief plan proberen te bedenken, hebben nog steeds geen kritieke kwesties aangepakt, zoals wie de rekening voor de wederopbouw van Gaza zal betalen (door de VN geschat op meer dan $ 50 miljard) of hoe de Strook zal worden bestuurd, volgens bronnen die bekend zijn met diplomatieke discussies voorafgaand aan de bijeenkomst. De mensen spraken op voorwaarde van anonimiteit omdat ze niet bevoegd waren om met de media te praten.

Leiders van de Golfstaten, Egypte en Jordanië komen later op vrijdag, vandaag, bijeen in Riyad. Volgens Saudi-Arabië is dit een onofficiële bijeenkomst in het kader van 'nauwe broederlijke betrekkingen'.

De verklaring van Riyadh maakte geen officiële melding van gesprekken over Gaza. Maar de bronnen vertelden Reuters dat de ontmoeting, die werd voorafgegaan door de aankomst van de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi op donderdag, bedoeld was om een ​​voornamelijk Egyptisch voorstel te bespreken om Trumps plan tegen te gaan om Palestijnen uit Gaza te "zuiveren" en de meesten van hen te hervestigen in Jordanië en Egypte.

Het voorstel van Caïro zou een financiering van maximaal 20 miljard dollar over een periode van drie jaar kunnen omvatten, die vooral door rijke Golfstaten en Arabische staten wordt toegezegd. Er zijn echter nog geen duidelijke toezeggingen gedaan, aldus de bronnen.

"De details zijn niet duidelijk en er heerst verwarring onder belanghebbenden over de inhoud van het plan", vertelde een van de bronnen, een functionaris die betrokken was bij de onderhandelingen over Gaza, aan Reuters.

Een bron dicht bij het koninklijke hof van Saudi-Arabië vertelde Reuters dat er voorafgaand aan de gesprekken op vrijdag nog geen definitief voorstel was opgesteld.

Het is nog onduidelijk of de Arabische leiders overeenstemming kunnen bereiken over een gezamenlijk alternatief voor Trumps plan, voorafgaand aan de spoedvergadering van de Arabische Liga op 4 maart in Caïro.

Sisi riep woensdag de internationale gemeenschap op om een ​​plan aan te nemen om Gaza te herbouwen zonder dat Palestijnen ontheemd raken.

Palestijnen en anderen in de regio vrezen dat Trumps voorstel de regio zal destabiliseren en een herhaling zal betekenen van de 'Nakba', de catastrofe uit de oorlog van 1948 die aan de wieg stond van de staat Israël.

In een beslissend moment van pijn voor de Palestijnen, vluchtten bijna 800.000 van hen of werden ze gedwongen weg te gaan uit hun huizen en dorpen. Velen werden naar vluchtelingenkampen in Jordanië, Libanon en Syrië gedreven, en in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, waar veel van hun nakomelingen meer dan 75 jaar later wegkwijnen.

Hoge inzet
Palestijnen zeggen dat ze in sommige van die landen te maken krijgen met discriminerende behandeling en klagen er vaak over dat ze in de steek zijn gelaten door Arabische staten. Arabische staten hebben herhaaldelijk gezegd dat ze hun best doen om de Palestijnse zaak te bevorderen.

De inzet is vooral hoog voor Egypte en Jordanië. Sisi is bezorgd dat als een groot aantal Palestijnen naar zijn land zou verhuizen, zij leden van Hamas zouden omvatten, wat hij als een veiligheidsdreiging ziet.

Jordanië, waar een grote Palestijnse bevolking woont, vreest dat het hervestigingsplan een recept is voor radicalisme dat chaos in het Midden-Oosten zal veroorzaken, de vrede tussen het koninkrijk en Israël in gevaar zal brengen en zelfs het voortbestaan ​​van het land in gevaar zal brengen.

Voor het koninkrijk komt Trumps gepraat over het hervestigen van zo'n twee miljoen inwoners van Gaza gevaarlijk dicht bij de nachtmerrie van een massale verdrijving van Palestijnen uit zowel Gaza als de Westelijke Jordaanoever. Het doet denken aan een visie die al lang door rechtse Israëliërs wordt gepropageerd, namelijk dat Jordanië een alternatief Palestijns thuis zou kunnen zijn.

Tegelijkertijd zijn landen als Egypte en Jordanië sterk afhankelijk van Amerikaanse financiële en militaire steun en hebben Golfstaten Washington nodig voor hun veiligheid. Ze zijn dus misschien niet in staat om een ​​harde houding aan te nemen tegen Trump.

Tijdens een conferentie in Miami, georganiseerd door een non-profitorganisatie die banden heeft met het Saudische staatsinvesteringsfonds, zei de Amerikaanse gezant Steven Witkoff dat Trumps opmerkingen over Gaza vooral gingen over het uitproberen van andere oplossingen dan die welke in voorgaande decennia zijn voorgesteld.

Belangrijke spelers zoals Jordanië of de Verenigde Naties hebben zich niet bemoeid met het opstellen van de ideeën die Sisi naar verwachting zal presenteren, aldus de functionaris die betrokken was bij de onderhandelingen in Gaza. Hij voegde eraan toe dat er geen duidelijkheid was over de manier waarop Gaza bestuurd zou worden.

Volgens twee Jordaanse bronnen wordt er nog niet verwacht dat gevoelige kwesties zoals de toekomstige rol van Hamas in openbare verklaringen aan bod komen. Naar verwachting zal er tijdens de top van de Arabische Liga in Caïro in maart een uitgebreider politiek en economisch kader worden gepresenteerd.

Onenigheid over bestuur
Israël heeft herhaaldelijk gezegd dat het geen enkele rol voor Hamas in Gaza zou tolereren na de oorlog. Tegelijkertijd heeft Hamas' rivaal, de Palestijnse Autoriteit, weinig steun onder Palestijnen in de enclave en de Westelijke Jordaanoever, volgens opiniepeilingen.

Het Egyptische voorstel omvat een nationaal comité dat Gaza moet besturen en de wederopbouw moet regelen via een fonds dat is opgericht met geld uit de Golfstaten en andere buitenlandse landen, de VS en financieringsorganisaties, aldus twee Egyptische bronnen.

Volgens de twee bronnen gaat het op dit moment nog om ideeën, omdat er Arabische coördinatie en financiële toezeggingen nodig zijn om ze te kunnen uitvoeren.

Er wordt verwacht dat financiële toezeggingen cruciaal zijn om een ​​Arabisch alternatief voor Trump acceptabel te maken. Maar olieproducerende Golfstaten hebben gezegd dat ze het zat zijn om wederopbouw te financieren, alleen maar om te zien dat een cyclus van geweld en vernietiging zich herhaalt.

Er wordt ook verwacht dat er vrijdag een voorstel van de Palestijnse Autoriteit voor Gaza-bestuur wordt gepresenteerd. Het omvat de creatie van een nieuwe vicepremier die als gouverneur van Gaza zou dienen en rechtstreeks zou rapporteren aan de Palestijnse president Mahmoud Abbas.

Maar Cairo heeft een ander plan voorgesteld, waarbij een zogenaamd gemeenschapscomité van onpartijdige professionals de grensovergangen, de diensten binnen de Gazastrook en de wederopbouw beheert.

De meningsverschillen over het bestuur kwamen vrijdag duidelijk naar voren toen Hamas zijn ongenoegen uitsprak over de opmerkingen van de adjunct-secretaris-generaal van de Arabische Liga dat de groep in het belang van het Palestijnse volk afstand zou moeten doen van al het bestuur.

Hamas gaf in verschillende gesprekken aan dat het flexibiliteit heeft getoond bij het formuleren van politieke en bestuurlijke manieren om Gaza te besturen.

"De Arabische staten moeten nu iets op tafel leggen en er staat nog veel meer op het spel", aldus Aziz Alghashian, een Saudische analist die de betrekkingen tussen Palestina en de Golfregio bestudeert, naar aanleiding van Trumps voorstel.