Historische operatie, bijna 1.000 verhandelde dieren terug naar Madagaskar

Als de avond valt, komt een team van natuurbeschermers en dierenartsen in actie. In een zorgvuldig ingestudeerde routine betreden ze het lemurverblijf, met de netten in de hand. Eén voor één worden de lemuren – wier grote ogen, vosachtige gezichten en lange, borstelige staarten hen onderscheiden van hun verwanten van primaten – gevangen genomen, snel gecheckt en in reiskratten vastgezet.

In de buurt worden ook schildpadden klaargemaakt voor transport in lange, smalle kisten bekleed met gras en stro. Elke schildpad wordt gelabeld voordat hij erin wordt geplaatst.

Later, op de luchthaven Suvarnabhumi in de Thaise hoofdstad Bangkok, vullen de agenten – van wie velen de dieren hebben verzorgd sinds hun redding zeven maanden geleden – de waterdispensers bij en kijken ze door de ventilatiegaten van de kratten, waarbij ze de dieren nog een laatste keer controleren voor vertrek.

Heldere amberkleurige lemur-ogen staren terug, groot van verwarring.

Deze routine wordt gedurende twee weken drie keer herhaald, waarbij in totaal 16 ringstaartlemuren, 31 bruine lemuren, 155 straalschildpadden en 758 spinschildpadden worden voorbereid - allemaal variërend van kwetsbaar tot ernstig bedreigd volgens de Rode Lijst van de Internationale Unie voor het Behoud van de Natuur (IUCN) – voor hun langeafstandsvlucht terug naar huis naar Madagaskar.

Het markeert het hoogtepunt van de grootste repatriëring van wilde dieren ooit voor zowel Thailand als Madagaskar.

Historische arrestatie handel in wilde dieren
In feite begonnen deze dieren hun reis maanden geleden.

In mei namen de Thaise autoriteiten een lading van 1.109 bedreigde lemuren en schildpadden in beslag, afkomstig uit Madagaskar, in een van de grootste arrestaties van de handel in wilde dieren in het land tot nu toe.

De inval was het resultaat van een lopend internationaal onderzoek gericht op het ontmantelen van transnationale criminele netwerken, waarbij de Royal Thai Police, de United States Fish and Wildlife Service, de Wildlife Justice Commission, het United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) en Interpol betrokken waren.

Op basis van een tip volgden de Thaise autoriteiten de ingewikkelde route van een illegale verzending van wilde dieren die zich van Madagaskar via Indonesië en Maleisië verplaatste voordat ze Thailand binnenkwamen.

De Thaise politie kwam tussenbeide toen de smokkelaars door de provincie Chumphon trokken en werd de zending met succes onderschept.

Als ze niet waren gered, zouden de dieren vrijwel zeker zijn verkocht op de wereldwijde markt voor exotische huisdieren, waar miljarden dollars in omgaan.

"Er zijn criminele netwerken die elk type exotisch huisdier kunnen leveren, van reptielen en primaten tot vogels en schildpadden, aan een zwarte markt met een wereldwijde vraag", zegt Giovanni Broussard, Afrika-coördinator van het milieuteam van UNODC.

"Er zijn kopers in alle uithoeken van de planeet, en de werkwijze van de mensenhandelaars verandert voortdurend", zei hij.

Thailand is lange tijd een knooppunt geweest voor de handel in wilde dieren, zowel legaal als illegaal. Hoewel de illegale handel in wilde dieren en planten in strijd is met nationale en internationale wetten, zoals de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES), opereert de legale handel binnen het kader van de wet.

In een rapport uit 2023 werd Thailand geïdentificeerd als de grootste importeur van legaal verhandelde wilde dieren uit Madagaskar in Zuidoost-Azië. Tussen 2001 en 2021 registreerde Thailand ook het hoogste aantal illegale vangsten van wilde dieren vanuit Madagaskar, na Madagaskar zelf. Het rapport waarschuwde ervoor dat de omvang van de illegale handel waarschijnlijk groter zal zijn dan de officiële gegevens over inbeslagnames suggereren.

"De inbeslagnames die we doen vertegenwoordigen slechts een deel van de smokkelactiviteiten", zegt Apinya Chaitae, directeur CITES-implementatie bij het Thaise ministerie van Nationale Parken, Natuur- en Plantenbehoud.

Het is moeilijk om de werkelijke omvang van het probleem in te schatten, zegt ze, maar "zolang de vraag blijft bestaan, zal de smokkel doorgaan".

De unieke biodiversiteit van Madagaskar – 90 procent van de soorten komt nergens anders op aarde voor – maakt het een belangrijk doelwit voor stropers en handelaars.

De minister van Milieu van Madagaskar, Max Andonirina Fontaine, zei dat de internationale handel in wilde dieren een enorme bedreiging vormt voor het land.

"Na het verlies van leefgebied is dit de tweede belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de biodiversiteit", zei hij.
In juni heeft de regering van Madagaskar haar voornemen uitgesproken om de in Thailand geredde dieren te repatriëren.

Repatriëringen van verhandelde wilde dieren, vooral op deze schaal, zijn zeldzaam vanwege de enorme financiële en logistieke implicaties ervan. Thailand steunde het besluit, maar kon geen financiering verstrekken.

Gelukkig boden Qatar Airways en de Zuid-Afrikaanse luchtvaartmaatschappij Airlink in augustus aan om de vluchten te sponsoren, die de dieren via Johannesburg van Bangkok naar Antananarivo in Madagaskar zouden vervoeren.

Het proces verliep niet zonder uitdagingen.

Bij onderzoek van de dieren na de inbeslagname vonden de Thaise autoriteiten 131 dode schildpadden, terwijl de overige dieren in slechte gezondheid verkeerden. In de daaropvolgende weken stierven een lemur en nog eens zeventien schildpadden.

Zeven maanden lang werden de overlevende dieren verzorgd in een fokcentrum voor wilde dieren in Chonburi, gerund door het Thaise Department of National Parks.

De complexe administratieve vereisten voor het internationaal vervoeren van wilde dieren zorgden ervoor dat de vluchten tweemaal vertraging opliepen. Ondanks deze tegenslagen werden op 30 november, 3 december en 12 december alle vluchten met succes afgerond.

"Voor ons was het een natuurlijke beslissing... omdat deze dieren zo kwetsbaar zijn, kun je ze niet achterlaten in een omgeving die niet de hunne is", zei minister van Milieu Fontaine.

"In Madagaskar zijn lemuren belangrijk - niet alleen vanwege hun ecologische waarde, maar ook vanwege hun toeristische en culturele waarde", zei hij.

'Langdurige strijd'
Zodra alle gerepatrieerde dieren de quarantaine hebben voltooid, zullen ze worden overgebracht naar vijf gespecialiseerde centra in natuurreservaten verspreid over Madagaskar.

Fontaine, de minister van Milieu, zei dat het doel is om de dieren vrij te laten in hun natuurlijke omgeving.

"De repatriëring is slechts een stap in het proces – het is helemaal niet het einde", zei hij, en merkte op dat het onderzoek naar de bron van de vangst van wilde dieren voortduurt.

"Dit is een strijd van lange adem, en we zullen ervoor zorgen dat Madagaskar een bondgenoot is in deze strijd", voegde hij eraan toe.