Een spandoek op een brug voorafgaand aan de G20-top in Rio de Janeiro, Brazilië. (Foto: Reuters)
De Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva opende maandag de top van de Groep van 20 grote economieën met de lancering van een wereldwijde alliantie om armoede en honger te bestrijden, waar 81 landen mee hebben ingestemd. Terwijl de G20-leiders twee dagen lang bijeenkwamen in het Modern Art Museum in Rio de Janeiro, benadrukte hun agenda een veranderende wereldorde nu de Amerikaanse president-elect Donald Trump weer aan de macht komt.

Hun discussies over handel, klimaatverandering en internationale veiligheid zullen botsen met de scherpe Amerikaanse beleidswijzigingen die Trump belooft bij zijn aantreden in januari, van tarieven tot de belofte van een onderhandelde oplossing voor de oorlog in Oekraïne.

In zijn openingstoespraak zei Lula dat de verwoestende effecten van een veranderend klimaat overal ter wereld zichtbaar zijn, en riep hij op tot actie door de aanwezige leiders om de opwarming van de aarde en armoede aan te pakken.

De alliantie die hij lanceerde, die wereldwijde inspanningen coördineert om honger en armoede uit te roeien, wordt gesteund door de Afrikaanse Unie en de Europese Unie, internationale organisaties, ontwikkelingsbanken en liefdadigheidsinstellingen zoals de Rockefeller Foundation en de Bill & Melinda Gates Foundation.

"Honger en armoede zijn niet het resultaat van schaarste of natuurverschijnselen ... ze zijn het product van politieke beslissingen," zei Lula, die in armoede werd geboren en de politiek inging door een vakbond voor metaalbewerkers op te richten.

Diplomaten die een gezamenlijke verklaring voor de leiders van de top opstelden, hebben moeite gehad om een ​​fragiele overeenkomst bijeen te houden over hoe de escalerende oorlog in Oekraïne moet worden aangepakt, zelfs een vage oproep tot vrede zonder kritiek op deelnemers, aldus bronnen.

Een enorme Russische luchtaanval op Oekraïne op zondag schudde het weinige consensus dat ze hadden bereikt, waarbij Europese diplomaten aandrongen op herziening van eerder overeengekomen tekst over wereldwijde conflicten. De Verenigde Staten heeft ook eerdere beperkingen opgeheven op het gebruik door Oekraïne van in de VS gemaakte wapens om diep in Rusland toe te slaan.

De veiligheid in Rio de Janeiro is versterkt met troepen die de politie versterken voor de duur van de top.

Een Braziliaanse legerpatrouille werd in de uren voor de top begon onder vuur genomen in de buurt van een sloppenwijk in Rio de Janeiro, aldus de politie. Niemand raakte gewond bij het incident door de heuvelachtige Cidade de Deus-gemeenschap, ongeveer 20 km ten westen van de G20-locatie.

Nieuwe prioriteiten Witte Huis
Terwijl de Amerikaanse president Joe Biden arriveert als een lamme eend met nog maar twee maanden te gaan in het Witte Huis, zal de Chinese president Xi Jinping een centrale speler zijn op een G20-top die verscheurd wordt door geopolitieke spanningen te midden van de oorlogen in Gaza en Oekraïne.

Braziliaanse functionarissen erkenden dat hun agenda voor de G20, gericht op duurzame ontwikkeling, het belasten van de superrijken en het bestrijden van armoede en honger, snel aan kracht zou kunnen verliezen wanneer Trump nieuwe wereldwijde prioriteiten vanuit het Witte Huis gaat dicteren.

Brazilië's streven naar hervorming van het wereldwijde bestuur, inclusief multilaterale financiële instellingen, kan ook op obstakels stuiten met Trump, aldus Braziliaanse functionarissen.

Biden, die het Amazone-regenwoud bezocht op weg naar Rio, zal een belofte aankondigen om het International Development Association-fonds van de Wereldbank, gericht op de armste landen ter wereld, aan te vullen en een bilateraal partnerschap voor schone energie met Brazilië te lanceren, vertelde een hoge Amerikaanse functionaris aan verslaggevers.

Xi zal naar verwachting China's Belt & Road-initiatief aanprijzen terwijl het zijn economische overwicht uitoefent. Brazilië heeft tot nu toe geweigerd om zich aan te sluiten bij het wereldwijde infrastructuurinitiatief, maar de verwachtingen voor andere industriële partnerschappen zijn hooggespannen wanneer Xi zijn verblijf in het land afsluit met een staatsbezoek in Brasilia op woensdag.

Brazilië's besluit om zich niet aan te sluiten was "een grote klap voor de betrekkingen", zei Li Xing, professor aan het Guangdong Institute for International Strategies, verbonden aan het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. "China was erg teleurgesteld", zei hij.

Handelsbesprekingen rond de G20 zullen worden aangewakkerd door zorgen over een escalatie van de handelsoorlog tussen de VS en China, aangezien Trump van plan is om tarieven op te leggen aan importen uit China en andere landen.

Trumps belastingverlagingsdrift zal de Braziliaanse pogingen om belastingheffing voor de superrijken te bespreken, nog verder onder druk zetten, een kwestie die de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva dierbaar is en die het op de G20-agenda heeft gezet.

Trumps nieuwste bondgenoot in Latijns-Amerika, de libertaire Argentijnse president Javier Milei, heeft al een rode lijn getrokken over de kwestie. Argentijnse onderhandelaars weigerden om de kwestie in het gezamenlijke communiqué van de top te vermelden, aldus diplomaten.