Zelfzuchtigheid is het tegendeel van deugen. Opkomen voor iets groters, iets dat het eigen belang overstijgt, is ver te zoeken in de Surinaamse samenleving. Iedereen wil zodra hij/zij de kans krijgt een nyan maken. Die nyan-mentaliteit is niet alleen schadelijk maar vergroot de tweedeling in de samenleving. 

De kleine nyan-man besteelt zijn werkgever; “je moet toch eten van je baas” is een populaire uitspraak. Een blikje verf, gereedschappen of onderdelen meenemen moet kunnen; zo ook met de dienstauto een privéklusje opknappen. Is toch normaal? Erger, werknemers doen een graai uit de kas. In de hogere regionen zien we andere vormen van nyans. 

'Adviseurs' zonder enige meerwaarde die toch meegaan op een buitenlandse reis. Je vraagt niet één perceel aan in een project maar een dozijn. Een ander verkeert in de positie om een concessie te verwerven of probeert op slinkse wijze hectares land dat voor grootschalige veeteelt bestemd is, te bemachtigen. Sommige hebben tijdelijk de grond 'in cultuur' gebracht. Maar na verloop van het tijd zijn het allemaal verkavelingsprojecten geworden waarmee grof geld is verdiend. 

Aanvragers beschikken via via over voorinformatie. Zo weet men waar de overheid op termijn een weg zal aanleggen, of een brug zal bouwen of een vliegveld of haven zal bouwen. Door juist in die regio’s grond aan te vragen of op te kopen weten deze zelfzuchtige personen steeds weer hun nyan strategisch voor te bereiden. Dit vaak ten koste van die ene landbouwer of bewoner van het district die al jaren zit te wachten op een stukje grond. In een aantal gevallen ook ten koste van de overheid. Want wil de overheid een project realiseren, dan is diezelfde overheid genoodzaakt om de grond tegen woekerprijzen weer op te kopen. De primaire drijfveer in deze voorbeelden is zelfzuchtigheid.

Keerzijde
De keerzijde van deze zelfzuchtigheid is minder geld voor investeringen in bijvoorbeeld de gezondheidszorg of het onderwijs. Beide sectoren staan er belabberd voor. De uitspraak “Suriname is een heerlijk land om te wonen of met vakantie te gaan; alleen moet je er niet ziek worden”. Want als je in het ziekenhuis belandt, dan is de kans groot dat jij je laatste bestemming via 'Hamdad' zal bereiken. Met het onderwijs is het niet veel beter gesteld. Het ontbreekt aan een lange termijn onderwijsvisie. De onderwijshuisvesting is over de hele linie belabberd; de lerarenopleiding laat steeds meer te wensen over; het aantal drop-outs is schrikbarend hoog. 

Van beleidscontinuïteit is geen sprake want de meer dan tien ministers sinds 2010 zijn elk met hun eigen vernieuwingsproject bezig geweest. Dat terwijl elke leek weet dat het Onderwijs net een mammoettanker is; als je vandaag aan de stuurknuppel draait duurt het enkele jaren voordat je resultaat merkt. Ik heb enkele jaren terug de film Super 30 gezien waarin de impact van kundige en gedreven docenten op prestaties van zijn studenten fantastisch is verfilmd. Zelf heb ik begin jaren 70 op een lagere school gezeten met Kenneth Themen als hoofdonderwijzer. Dat kaliber van docenten en leraren moet je nu met een flashlight zoeken.

Voorbeeldgedrag
Er circuleert altijd een groep van zelfzuchtige personen rond het politieke machtscentrum; deze groep bestendigt de positie van de tien procent welgestelden. Eigen belang voert de boventoon. Alleen met mooie praatjes zal de zelfzuchtigheid van deze groep niet doorbroken worden. Voorbeeldgedrag van leiders is een absolute vereiste. Zolang politieke toppers ondernemer zijn in goud en hout en zich met schalen goud laten 'belonen' zal de jeugd niet investeren in scholing en ontwikkeling. Zolang het 'snelle geld' verdienen en de blingbling levensstijl de boventoon voeren, zal de jeugd alleen voor quickwins gaan.  

Zolang de top van  drugskartels niet worden opgeknoopt, zal dat een aanzuigende werking blijven hebben op de jeugd. Zolang niet wordt afgerekend met mensen die fout zijn, blijft het dweilen met de kraan open. En zolang politici zonder aantoonbaar resultaat voor de bevolking de wereld blijven rondreizen, zal de antipathie bij de hardwerkende gewone Surinamers blijven groeien.

Er zijn genoeg Surinamers die rijk zijn geworden ten koste van het land en de bevolking. Hoeveel voorbeelden van deze Surinamers kennen wij die hun privévermogen in een foundation hebben gestopt om vervolgens terug te geven aan de samenleving? Het is een mooie opgave voor onderzoeksjournalisten om een lijst te publiceren van goede doelen stichtingen en van stichtingen waarmee percelen en concessies zijn/worden aangevraagd. Ik ben bang dat de laatste lijst veel langer zal zijn. Dit typeert wat mij betreft de zelfzuchtigheid van de Surinamer.

Stanley Ramkhelawan
De auteur schrijft sinds 2014 over human capital ontwikkelingen, politiek-bestuurlijke vraagstukken en innovaties in het publiek domein.