Nederlands megaproces legt brutale onderwereld van bendes bloot

Drie leden van een drugskartel die betrokken zijn bij een reeks moorden op bendeleden zijn levenslang veroordeeld in het grootste strafproces in de Nederlandse geschiedenis. De 'onbetwiste' leider van de bende, Ridouan Taghi, was jarenlang een van de meest gezochte voortvluchtigen van Nederland.

Taghi werd veroordeeld wegens moord, vuurwapenmisdrijven en zware diefstal.

Twee andere mannen, Said R en Mario R – wier volledige namen volgens de Nederlandse wet niet bekend kunnen worden gemaakt – kregen ook levenslange gevangenisstraffen. Zij werden veroordeeld wegens medeplichtigheid aan moord, poging tot moord, voorbereiding en medeplichtigheid aan moord.

In totaal kregen 17 mensen straffen variërend van levenslang tot een jaar en negen maanden.

De aard en omvang van deze zaak is ongekend in Nederland.

Het kostte 142 zittingsdagen verspreid over bijna zes jaar, 800 pagina's aan pleidooien en meer dan 3.000 pagina's aan documenten van de advocaten om tot de uitspraken van dinsdag te komen.

Vanaf het begin is het 'megaproces' – dat op 11 maart 2021 begon – gehuld in geheimhouding en veiligheid.

De president van de rechtbank zei dat het 'Marengo'-proces – genoemd naar het codewoord voor de politieoperatie die tot de arrestaties leidde – ging over 'meedogenloos, ontwrichtend geweld'.

"Als we de berichten in het bestand lezen, komen we terecht in een wereld waarin een menselijk leven geen waarde heeft", zei hij.

Het proces hield een land 'gevangen' dat onlangs gedwongen werd de confrontatie aan te gaan met zijn gewelddadige onderwereld.

De moorden van de bende werden goed voorbereid door gebruik te maken van 'spotters' of geavanceerde klinkende bakens.

Volgens de rechtbank telde de organisatie niet alleen gewapende mannen en chauffeurs onder haar vele leden, maar ook corrupte functionarissen die essentiële voorkennis verstrekten.

Taghi (46) werd schuldig bevonden aan het zijn van de onbetwiste leider van de criminele organisatie, die naar verluidt een van de grootste drugskartels van Nederland was. Hij was het onderwerp van een internationaal arrestatiebevel en werd uiteindelijk in 2019 gearresteerd in Dubai, waar hij onder de radar leefde in een villa in een buitenwijk.

Onder zijn leiding werden in de loop van achttien maanden vijf mensen vermoord. Er waren ook twee pogingen tot moord en er waren er nog meer gepland.

Er werd ook een aanval voorbereid op een 'spionagewinkel' waar geavanceerde bewakingsapparatuur werd verkocht en waar de bende vaste klanten was.

Jarenlang leken Taghi en zijn bende straffeloos te opereren; hun misdaden gingen gepaard met een cultuur van angst en stilte.

Criminele rivalen, medewerkers die hun schulden niet konden afbetalen of met de vijanden van de bende of de politie spraken, liepen allemaal het risico op een dodenlijst terecht te komen.

Taghi's methoden behoorden tot een nieuw type Nederlandse gangster dat opgroeide in het vacuüm achtergelaten door beruchte ouderwetse Nederlandse gangsters als Willem Holleeder - en luidde een zorgwekkende escalatie van de drugsoorlog in.

Het gemak waarmee Taghi besloot dat iemand vermoord moest worden, werd door de rechters omschreven als "schokkend" en meedogenloos.

In sommige gevallen waren jonge kinderen aanwezig toen hun vaders werden doodgeschoten.

Taghi behoorde niet tot de acht verdachten die dinsdag bij de rechtbank aanwezig waren.

Degenen die dat wel deden, werden in gepantserde voertuigen naar het zwaarbeveiligde gerechtsgebouw – bijgenaamd de 'Bunker' – gebracht. Zwaarbewapende politie hield de wacht buiten het gebouw, met kogelvrije vesten en bivakmutsen terwijl surveillance drones boven hun hoofd zoemden.

De rechtbank acht het veelzeggend dat geen van de nabestaanden van de bendeslachtoffers gebruik heeft gemaakt van het spreekrecht of als benadeelde partij een claim heeft ingediend, zo groot is de angst en kwetsbaarheid die zij nog steeds voelen.

Eén persoon die zich wel uitsprak, was een man genaamd Nabil B, die de kroongetuige werd in het hart van het megaproces. Rechtscamera's filmden hem alleen onder de nek, om zijn identiteit te verbergen.

Nabil B werd schuldig bevonden aan medeplichtigheid en medeplichtigheid aan moord, maar kreeg een lagere straf van tien jaar opgelegd vanwege persoonlijke omstandigheden en de rol die hij speelde bij het voor de rechter brengen van zijn voormalige medeplichtigen.

Vlak voordat het vonnis werd voorgelezen, dacht de rechtbank na over drie gerichte moorden op mensen uit de omgeving van Nabil B – die allemaal plaatsvonden terwijl het onderzoek nog gaande was.

Een week nadat begin 2018 algemeen bekend werd dat Nabil B informant was geworden en een deal had gesloten met openbare aanklagers als kroongetuige, werd zijn broer doodgeschoten.

Een jaar later werd de advocaat van Nabil B, Derk Wiersum, buiten zijn huis vermoord.

Vervolgens, in juli 2021, werd zijn vertrouweling de onderzoeksjournalist Peter R de Vries, op een zomeravond neergeschoten nadat hij een tv-studio in het centrum van Amsterdam verliet. Hij stierf kort daarna.

Nabil B noemde de zaak Marengo "het meest zieke en vergiftigde proces ooit".

Voordat de vonnissen vandaag werden voorgelezen, zei de rechtbank dat deze drie moorden een "donker randje" aan de procedure toevoegden.

Deze moorden worden nu in afzonderlijke processen behandeld.