De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergey Lavrov, tijdens een bijeenkomst met zijn tegenhangers van het BRICS-economische blok van ontwikkelingslanden in Kaapstad, Zuid-Afrika. (Foto: AP)
De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergey Lavrov, ontmoette vandaag in Zuid-Afrika tegenhangers van het BRICS-economische blok van ontwikkelingslanden voor discussies die werden voorafgegaan door functionarissen die de bedoelingen van het Westen in de oorlog in Oekraïne in twijfel trokken en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een “falende” instelling noemden.

De Zuid-Afrikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Naledi Pandor, bevestigde ook dat er een uitnodiging was gedaan aan de Russische president Vladimir Putin om in augustus een grotere BRICS-top in Zuid-Afrika bij te wonen, ondanks dat hij het onderwerp was van een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof.

De bijeenkomst van donderdag in Kaapstad van ministers van Buitenlandse Zaken of vertegenwoordigers van de BRICS-landen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika is een voorbode van die belangrijke BRICS-top en komt minder dan twee weken nadat de meest geavanceerde economieën ter wereld hun eigen top hielden in Japan.

De bijeenkomst van de Groep van Zeven werd gedomineerd door het verlengen van de sancties tegen Rusland als straf voor de invasie in Oekraïne en het vinden van manieren om de wereldwijde economische invloed van China aan te pakken.

BRICS, met de aanwezigheid van Rusland en China, wordt steeds meer gezien als een opkomend contrapunt van de G-7 en het Westen. Voordat de gesprekken in Kaapstad van start gingen, verwees de Zuid-Afrikaanse ambassadeur bij BRICS, Anil Sooklal, naar de militaire hulp van het Westen aan Oekraïne als een van de dingen die "het conflict aanwakkeren".

"Elke poging die het conflict voedt, lost het probleem niet op", zei Sooklal toen hem werd gevraagd naar zijn reactie op westerse "pogingen" om wapens over te brengen naar Oekraïne. "We kennen geen enkel wereldwijd conflict dat door oorlog is opgelost", zei hij. "Het enige wat het doet is meer pijn en lijden veroorzaken en als BRICS-landen zeggen we dit: laten we ons concentreren op het vinden van een vreedzame oplossing voor de uitdagingen, in plaats van het conflict aan te wakkeren."

Temidden van verklaringen van Lavrov en anderen over een oneerlijke wereldorde die wordt gedomineerd door het Westen ten nadele van ontwikkelingslanden, zei Pandor dat de huidige samenstelling van de VN-Veiligheidsraad een van de belangrijkste problemen was vanwege het ontbreken van een permanente Afrikaanse vertegenwoordiging.

"Vandaag kunnen we zien dat het faalt", zei ze. "Dus het is absoluut noodzakelijk dat de VN-Veiligheidsraad wordt hervormd."

Pandor, die de gesprekken organiseerde in een luxe hotel aan de Atlantische kust van Kaapstad, werd ook bestookt met vragen van verslaggevers over de mogelijkheid van een bezoek in augustus door Putin, die door het ICC is aangeklaagd wegens oorlogsmisdaden wegens de vermeende ontvoering van kinderen uit Oekraïne.

Zuid-Afrika is ondertekenaar van het verdrag van het ICC en is verplicht Putin te arresteren als hij op bezoek komt. Het heeft niet aangegeven of het zal gebeuren.

Integendeel, de Zuid-Afrikaanse regering heeft gezegd juridisch advies in te winnen over haar opties, een stap die door critici wordt gezien als een poging om een uitweg te vinden onder haar verplichting. Aan Pandor werd gevraagd of Zuid-Afrika zijn standpunt aan het "verdraaien" was, terwijl het een duidelijke verplichting had om Putin vast te houden en hem uit te leveren aan het internationale gerechtshof.

"De verplichtingen zijn duidelijk, maar het antwoord is niet verzonnen", zei Pandor. "Het antwoord is dat de Zuid-Afrikaanse president zal aangeven wat de uiteindelijke positie van Zuid-Afrika is."

Pandor weigerde commentaar te geven op gesprekken achter de schermen tussen Zuid-Afrika en Rusland om een soort overeenkomst te sluiten over een bezoek van Puin voor de top in Johannesburg. "Diplomatie vindt niet plaats voor camera's en microfoons, dus ik ga niet onthullen welke beraadslagingen we hebben", zei ze.

Putin toestaan vrij te reizen voor de top zou de relatie van Zuid-Afrika met het Westen waarschijnlijk verder onder druk zetten na beschuldigingen van de VS dat Zuid-Afrika Rusland van wapens heeft voorzien voor zijn oorlog in Oekraïne. Zuid-Afrika heeft de beschuldiging ontkend.

Een ander belangrijk gespreksonderwerp op donderdag was de uitbreiding van BRICS, en daarmee een mogelijke versterking van de Russische en Chinese politieke en economische invloed.

Sooklal zei dat meer dan 20 landen "formeel of informeel" hadden verzocht om lid te worden van het BRICS-blok, waaronder Saudi-Arabië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten, die officiële verzoeken hebben ingediend.

Een blok met China, Rusland en drie van de grootste olieproducerende landen ter wereld kan worden gezien als een directe economische uitdaging voor de VS en het Westen, hebben sommige analisten gezegd.

Sooklal zei dat hij een rapport had opgesteld over het toelaten van nieuwe leden, dat naar Lavrov en de andere ministers van Buitenlandse Zaken zou gaan om "richtlijnen" te geven over hoe verder te gaan met een eventuele uitbreiding op de top van augustus.

Hoewel de deelname van Lavrov centraal stond in de gesprekken, stuurde de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Qin Gang, die naar verwachting aanwezig zou zijn, in plaats daarvan zijn plaatsvervanger. Alle andere ministers van Buitenlandse Zaken waren aanwezig.

Ministers van Buitenlandse Zaken van minstens 15 andere landen uit het Zuiden waren vrijdag ook uitgenodigd voor een tweede BRICS-bijeenkomst in Kaapstad.

Pandor voegde eraan toe dat sommige van de landen die zich hadden aangemeld om nieuwe leden te worden, waren uitgenodigd voor die tweede reeks gesprekken. Lavrov had donderdag een ontmoeting met de minister van Buitenlandse Zaken van Saudi-Arabië, prins Faisal bin Farhan Al Saud, in de zijlijn van de gesprekken in Kaapstad.