Ro Khemradj
Vandaag hebben wij in Tilburg (Nederland) mijn oom, Ro Khemradj, ten grave gedragen. Hij overleed op 29 juli en is 80 jaar geworden. Hoewel niet publiekelijk bekend, heeft hij met zijn beroep een bescheiden maatschappelijke functie vervuld. Ro Khemradj was de eerste en misschien wel de enige gediplomeerde etaleur-decorateur die Suriname gekend heeft. Hij studeerde aan de in 1969 opgerichte Nationale Etaleursschool in Utrecht en werd in 1973 door directeur Jos de Kraker aangetrokken om hoofd te worden van de Etalage-afdeling van het warenhuis C. Kersten & Co aan de Domineestraat.

Khemradj kreeg al na afloop van de twee theoretische jaren zijn diploma met lof uitgereikt. Het derde praktijkjaar en het vierde examenjaar met een stage waren overbodig bevonden aangezien hij had bewezen al een ervaren en zeer creatieve etaleur-decorateur te zijn. Het beroep leerde hij bij de firma Kirpalani aan de Maagdenstraat, waar hij als jongeman zijn eerste baan kreeg als assistent. Door zijn opvallende creaties kreeg Khemradj van Kirpalani een opleiding aangeboden te Trinidad. Die wees hij af, omdat zijn echtgenote erop aandrong dat hij zich liever in Nederland verder kon bekwamen. In 1967 vertrok het net getrouwde echtpaar met de boot naar het moederland.

De eerste opvang was een zus van mijn oom in Den Helder. Hij reisde die twee jaar, elke dag met de trein naar Utrecht – twee uur heen en twee uur terug – om onderwijs te volgen in vakken als esthetica, reclame- en etaleerkunde, verkoopbevordering, kleurenleer, natuur- en scheikunde, technologisch onderzoek en tekenvakken. De opleiding werd betaald door een warenhuis in Den Helder waar Khemradj in dienst kwam na zijn vestiging in de marinestad. Ook daar was men onder de indruk van zijn vaardigheden. Met zijn cum laude-diploma op zak, verhuisde Khemradj later naar Tilburg waar hij een betere baan vond bij een groter warenhuis met veel meer uitdagingen. Tot dat Kersten-directeur Jos de Kraker hem via het bedrijfsnetwerk in Nederland op het spoor kwam.

Khemradj werkte tot 1992 voor Kersten met op de Reclameafdeling andere bekende creatieve collega’s, zoals Piem Reiziger, Henna Bruning, chef van de Reclame-afdeling, en Gerold Febis die op radio en televisie de stem was van ‘meneer Kersten’.  Toen Kemradj aan de slag ging, transformeerde hij de etalages aan de Steenbakkerijstraat en aan de Domineestraat met de nieuwe inzichten die hij in Nederland had opgedaan. Hij doorbrak zelfs een taboe in Suriname door dameslingerie te etaleren. Dit zorgde voor nogal wat deining in de samenleving. Kenmerkend voor zijn werk was vooral het gebruik van typische Surinaamse voorwerpen zoals een wasplank of een zinken bekken en vooral donkergekleurde etalagepoppen. De Surinaamse twist stond bij hem hoog in het vaandel. Op de bodem van een etalage lag savannezand en op echte boomstammen en takken werd de allernieuwste zwemkleding uitgestald. Colakreek kwam in beeld.

Vooral in de avond waren de etalages van ‘meneer Kersten’ een bezienswaardig uitje in de binnenstad van Paramaribo. Door de fraaie verlichting werden de uitgestalde producten, zoals een nieuwe stereo-installatie, de allernieuwste dames- en herenkleding of dat fraai bankstel van Vergo, begerenswaardig. Veel gezinnen droomden voor het glas – zonder diefijzer in die tijd! – en het werk van Khemradj bevorderde spaarzin, zodat die nieuwe stereo-installatie gekocht kon worden. Er was een uitdaging in het leven. Dat was de maatschappelijke waarde. Zijn werk bracht mensen ook op nieuwe ideeën om bijvoorbeeld hun huis anders in te richten of een praktisch gebruiksvoorwerp aan te schaffen.

De aantrekkingskracht en de uitstraling van de etalages van Kersten ging niet onopgemerkt voorbij aan concurrenten. Zodra het telefoonnummer van mijn oom was achterhaald werd hij benaderd, maar moest ‘nee’ verkopen omdat hij niet alleen hoofd, maar ook staflid was van Kersten. Het effect was wel dat andere winkels, zoals Glans aan het Kerkplein, meer aandacht gingen besteden aan de uitstalling van hun merchandise. In het weekend schilderde mijn oom thuis wel spandoeken, voor een extra zakcentje. Khemradj was ook de ontwerper van de nieuwe vormgeving van de krantennaam De Vrije Stem. Voor zover ik weet heeft hij dit ook gedaan voor de huidige titel de Ware Tijd. Ik heb dit echter niet bevestigd kunnen krijgen.

Door de financieel-economische crisis in Suriname, besloot het gezin van Ro Khemradj in 1990 naar Nederland te verhuizen. De heer Leckie, die toen directeur van Kersten was, wist mijn oom nog twee jaar te behouden voor het bedrijf. Daarna sloot hij zich aan bij zijn gezin, dat zich inmiddels in Tilburg had gevestigd. Zoals mijn oom als etaleur-decorateur in Suriname heeft kunnen werken behoort tot het verleden, net zoals het gerenommeerde warenhuis.

roy.khemradj@gmail.com