Dat de rechtspraak als het sluitstuk van de rechtsstaat beschouwd moet worden, vind ik prima, omdat er inderdaad een geschil tussen partijen finaal beslecht dient te worden door de rechter en waar mogelijk in hoogste aanleg. Dat betekent dat daarmee de strijd tussen partijen is gestreden en beslecht ook al zou ik het er niet mee eens zijn, het is zo in de grondwet aangegeven als bevoegdheid van de rechter.

Gelukkig had deze stellingname van de president van het Hof verband met de leer van de scheiding der machten, omdat de grondwet ook bevoegdheden toekent aan andere functionarissen c.q. instituten die ook geroepen zijn die bevoegdheden aan te wenden in een concreet geval.

Hierbij noem ik enkele bevoegdheden van de president van de Republiek Suriname: 

a. De uitvoerende Macht berust bij de President (art. 99 van de grondwet);    

b. Het verlenen van ere-onderscheidingen (art. 108);  

c. Het verlenen van gratie van straffen door rechterlijk vonnis opgelegd (art 109);         

d. Het benoemen en ontslaan van ministers;

e. Het bekrachtigen van goedgekeurde wetsontwerpen en ontwerp staatsbesluiten etc. (art. 110) grondwet.

Daarom kan een rechtsgeschil alle drie staatsmachten tegelijk regarderen als het iets van doen heeft met beleid. De executieve kan samen met het parlement  acties ondernemen. De vraag of dit hangende  een rechtsgeding kan is voor interpretatie vatbaar ( art 131 GW).

In elk geval kan de kwestie weer  op het bord komen van de regering en het parlement nadat het rechtsgeschil is beëindigd door de rechter met een eindbeslissing en hiertegen geen gewone rechtsmiddelen meer openstaan.  Indien er sprake van inmenging was, dan is de wet die buiten toepassing is gelaten hangende het rechtsgeding, weer in volle glorie in werking.

Wanneer het rechtsgeding is afgerond heeft de rechtspraak geen enkele bevoegdheid meer krachtens  onze constitutie; immers de rechter doet recht aan de hand van een concreet ingediende rechtszaak en na die rechtszaak is haar bevoegdheid wat dat betreft, ook uitgespeeld.

De checks and balances die in de grondwet zijn verankerd zorgen ervoor dat de bevoegdheden en taken van de daar genoemde functionarissen niet ingeperkt kunnen worden, anders dan middels grondwetswijziging. Een wet die buiten beschouwing wordt gelaten tijdens de behandeling van een rechtszaak, blijft gelden. De rechter kan deze daarna niet terzijde schuiven.

Binnen onze constitutie heeft alleen het Constitutioneel Hof die bevoegdheid om de wet onverbindend te verklaren of het parlement kan die wet intrekken. Omdat ik de conferentie met als thema: Democratie, Rechtsstaat en Rechtspleging heb bijgewoond weet ik dat ook andere interessante uitspraken daar zijn gedaan, onder andere door Prof. Mr. Dr.  Ybo Buruma, lid van de Hoge Raad der Nederlanden. 

Tijdens het doceren wees de professor de aanwezigen erop “dat Suriname als rechtsstaat verkeert in een bijzondere bevoorrechte positie om een zittende president te kunnen berechten”. Hij vroeg aandacht voor de rechtsstaatgedachte die continu moet worden versterkt. De vraag rijst dan; wie komt deze credit toe? 

Ook Mr. Dr. Hugo Fernandes Mendes heeft eerder in het Nederlandse Juristenblad jaargang 93 van 13 juli 2018, erop gewezen “Dat de strafrechtelijke  vervolging van een zittende president ook in mondiaal perspectief een unicum is”.  

Ook de procureur-generaal Mr. Roy Baidjnath Panday, wees erop dat de wet op de staatsschuld met 26 van de 51 stemmen van De Nationale Assemblee werd aangenomen. Maar dit is geen rechtsstatelijk denken omdat in die bewuste  vergadering de wet is aangenomen met 26 voor en 11 tegen van de 37 aanwezige Assembleeleden. En dat is meer dan een 2/3 meerderheid.

Ik ben het eens met de wnd. president van het Hof, dat alle overheidsdienaren moeten leren rechtsstatelijk te denken en te handelen anders vertrappen we elkaars grondwettelijke bevoegdheden. Ik vond het een voortreffelijk initiatief van de SJSSN met een vrij hoog niveau van denken en dat was prettig.