De Gaama is zowel de spirituele als de wereldlijke leider van de Saamaka. Waar het spirituele aspect van het instituut Gaama onaantastbaar is, is het bestuurlijke onderhevig aan verandering en modernisering. De keuze voor een nieuwe Gaama berust niet op stemming, maar is louter en exclusief een aangelegenheid van de spirituele krachten, het orakel, de matrilineaire afstamming van de ingeslapen Gaama en de wil en keuze van die Gaama tijdens het leven.

Tijdens het raadplegen van het orakel en de spirituele krachten wordt deze keuze getoetst en al dan niet bevestigd. Noch de hoofdkapiteins, noch kapiteins of Basiya, beschikken over mandaat om uit hun midden een nieuwe Gaama te kiezen. De hoofdkapiteins verklaren, uit hoofde van het gebied dat zij vertegenwoordigen, hun instemming met de installatie van de Gaama en nemen daarbij in beschouwing zijn morele houding, bestuurlijke capaciteiten, inzet binnen de samenleving en begrip van de cultuur en de traditie.

De persoon die wordt aangeduid als opvolger van de ingeslapen Gaama dient volgens strikte regelgeving die bestaat binnen de traditie te worden ingewijd in de functie van Gaama. Tijdens deze inwijding ontvangt de nieuwe Gaama de attributen behorende bij de installatie, waarbij de overhandiging van de Vredesstaf deze installatie bevestigt. De Vredesstaf is vergelijkbaar met de scepter en kroon van een Europese koning. Er kan maar één persoon houder zijn van de Vredesstaf. Het in bezit hebben van de Vredesstaf is historisch gezien het herkenningsteken voor de toenmalige koloniale overheid, i.e. heden ten dage de Surinaamse overheid, voor de institutionele autoriteit van de persoon die drager is van de staf.

Kort voor zijn heengaan heeft Gaama Belfon aan enkele personen in zijn directe omgeving toevertrouwd dat zijn jongere broer Albert Aboikoni hem moet opvolgen. De door hem opgegeven motivatie hiervoor is dat hij binnen de Matjaw-Lo geen andere opvolger ziet dan Albert Aboikoni vooral omdat deze alle kwaliteiten heeft om een schakel te zijn tussen de buitenwereld, de centrale overheid en de Saamaka gemeenschap. In een persoonlijk en indringend gesprek op zijn ziekbed in Cuba heeft de Gaama zijn jongere broer opgedragen om zijn arbeid voort te zetten en zich te beijveren voor de ontwikkeling van de Saamaka bevolking.

In de Marron en Saamaka traditie van aanwijzing van een opvolger is de handelwijze van de Gaama een gangbare. Bij de raadpleging van het Orakel van de ingeslapen Gaama Belfon door de oudsten en gezagdragers van de Matjaw-Lo en personen van de andere Lo, heeft Kapitein Alosa (een paipai mii van de Matjaw-Lo en tevens belast met de begrafenis ritueel van Gaama Belfon) in het bijzijn van de stamoudsten van de Mataw-LO en Kapiteinen van de andere Lo´s verklaard dat Albert Aboikoni de nieuwe Gaama van de Saamaka moet worden.

Binnen de matjaw-Lo is het gebruikelijk om een paipai mii met deze taak te belasten. Hieruit volgt dat de ingeslapen Gaama Belfon op twee cruciale momenten zijn opvolger heeft aangewezen. Het Orakel heeft op verschillende momenten de keuze voor Albert Aboikoni als Gaama bevestigd. Albert Aboikoni als opvolger van de ingeslapen Gaama Belfon is volgens de strikte regelgeving ingewijd in de functie van Gaama. Tijdens deze inwijding heeft hij de attributen behorende bij de installatie waaronder de vredesstaf overhandigd gekregen.

Gaama Albert Aboikoni is op 8 januari 1962 geboren in het dorp Dangogo aan de Pikin-Rio. Na de Mulo en de verpleegkundige opleiding te hebben doorlopen, was Gaama Albert werkzaam als hoofdverpleegkundige in Paramaribo totdat hij teruggeroepen werd voor het ambt van Hoofdkapitein. Albert Aboikoni is de houder van de eerste vredesstaf (Fii Paw Kabiteni) van de Saamaka. De Fii Paw Kabiteni van de Matjaw bestaat meer dan 250 jaar.

Het Saamaka volk staat voor enorme uitdagingen. De Gaama van de Saamaka heeft een belangrijke symboolfunctie en hij belichaamt de collectieve tradities en de kennis van zijn volk. Hij behartigt zowel de externe als de interne belangen van zijn volk. Alleen een solide, evenwichtige, integer en krachtig gezag kan deze uitdagingen het hoofd bieden. Albert Aboikoni heeft het juiste profiel om de Saamaka te leiden naar een nieuw tijdperk. Gaama Albert Aboikoni is integer, stabiel, evenwichtig, rustig, analytisch, loyaal, doelgericht, communicatief sterk en empatisch.

Politieke loopbaan
Om invloed te kunnen uit oefenen en de gemeenschap te dienen zat Gaama Albert Aboikoni namens de DNP2000 in de periode 2000-2005 in De Nationale Assemblee. Als politicus kun je namelijk aanzetten tot verandering (volgens Gaama Albert). Als politicus stond hij dicht bij de mensen en had een bovengemiddelde belangstelling voor de publieke zaak.

Daarnaast had hij de ambitie om antwoorden te krijgen op maatschappelijke kwesties en deze op te lossen. Voor Gaama Albert vormen de pijlers vrijheid, rechtvaardigheid, waardigheid, zelfstandigheid, solidariteit en duurzaamheid de leidraad voor zijn handelen binnen de politiek. Dit zijn dezelfde ideologieën die de basis vormen voor het Saamaka gezag. De afgelopen periode zijn deze waarden behoorlijk op de proef gesteld.

Projecten
Samenwerken is de kern van ontwikkeling: succesvol omgaan met andere mensen. Het vermogen om effectief samen te werken vormt de basis voor leiderschap (een aantal passages van een toespraak van Gaama Albert Aboikoni). Gaama Albert Aboikoni heeft een enorm netwerk. Hij heeft o.a. nauw samengewerkt met stichting Projecten Protestants Christelijk Onderwijs bij de bouw en renovatie van verschillende scholen in het Saamaka gebied. Met de stichting Equalance over het traditioneel bestuur, met de Medische zending over de zorg in het binnenland en met de Paterahlbrinck Stichting over de duurzame ontwikkeling van het binnenland. Tevens heeft Gaama Albert samengewerkt met diverse buitenlandse organisaties als Waternet Amsterdam voor schoon drinkwater in het binnenland, met UTSN over diverse projecten en met het Tropenmuseum in Amsterdam. Een belangrijke samenwerking was met Conservation International voor medicinale planten onderzoek in het Saamaka gebied.

In het Pikin-Rio gebied ontwikkelde Gaama Albert de voorbije jaren een methode voor permanente productieve boslandbouwsystemen. Dat wil zeggen dat landbouw wordt geïntegreerd in het bos, in plaats van dat eerst te vernietigen zoals bij zwerflandbouw door het zogenaamde slash & burn of zoals bij grootschalige mechanische landbouw waarbij men het bos letterlijk 'wegdozert'. Proeven in de voorbije vijf jaar toonden aan dat de huidige arbeidsinvestering kan worden verminderd tot 15 procent, terwijl er vier tot zes keer meer wordt geoogst als in een traditioneel systeem. Dit zonder externe hulpmiddelen, zoals kunstmest of pesticiden.

Gaama Albert heeft in samenwerking met Stichting Ecosystem 2000 een methode bedacht om de kwaliteit van rijstteelt in het Saamaka gebied te verbeteren. Er zijn nu op enkele dorpen met het pilotproject begonnen te weten: Saloebanga, Santigron, Guyaba, Gaantatai, Toemaipa, Godo, Djoemoe en Dangogo. Deze activiteit zal meerdere voordelen met zich meebrengen: de mensen hoeven niet meer elk jaar nieuwe kostgronden aan te leggen, ze hoeven niet meer ver van huis te gaan waardoor zij meer tijd en ruimte zullen hebben voor hun gezinnen. Dit kan leiden tot betere leerprestatie van schoolgaanden. In 2015 is Gaama Albert met zijn medewerkers begonnen (in samenspraak met de regering) met het aanleggen van een weg van Pikin-Rio naar alle zeven dorpen van de Gran-Rio. Dit vanwege de moeilijk bereikbaarheid van het gebied.
Gaama Albert Aboikoni wordt gesteund door een overgrote meerderheid van de hoofdkapiteins en het traditionele gezag. De Surinaamse regering beschikt sinds oktober 2016 over officiële documenten, ondertekend door de Waarnemend Gaama Johan Pansa en bijna alle hoofdkapiteins, die de installatie van Gaama Albert Aboikoni aantonen. Tijdens de door de minister van RO belegde krutu in mei 2017 te Brokopondo, werden deze documenten door 9 hoofdkapiteins opnieuw aan hem voorgehouden, met de vraag wanneer zij de Gaama naar de stad konden begeleiden. Zoals deze documenten aangeven is Albert Aboikoni de Gaama van de Saamaka. Nieuwe beleidslijnen zijn gevormd en projecten ten gunste van de bevolking en de duurzame ontwikkeling van Boven-Suriname zijn klaar voor uitvoering.

Sylvester Aboikoni
Kabiten