Column: Kony 2012 - Con 2012

100 miljoen mensen hebben hem al bekeken. Een 30 minuten durende film op YouTube van filmmaker Jason Russell. Wat is de boodschap?
1. Er is een vreselijke misdadiger, Joseph Kony, die in Oeganda een oorlog voert met kindsoldaten. De kinderen worden gedwongen om hun ouders te vermoorden en mensen te verminken.
2. Deze misdadiger moet opgepakt worden en voor het gerecht worden gebracht. Dat kan voor het eerst in de geschiedenis met moderne technologie én ... met Amerikaanse militaire interventie.
3. De campagne gaat de hele wereld bekend maken met Kony. Om dat te doen moeten miljoenen mensen drie dingen doen;
a. Steun de campagne om Kony te arresteren.
b. Neem een armband. Hier staat een uniek nummer op. Ga naar de website www.kony2012.com. Typ dat nummer in, dan ben je ingelogd. Koop promotiemateriaal voor de campagne en distribueer die.
c. Doneer geld aan de campagne.

Een geweldige campagne
Het is een prachtige campagne. De maker heeft een gelikte video gemaakt … naar de maatstaven van westerse journalistiek. De video begint met een sterke boodschap: “Nothing is more powerful than an idea whose time is now”.
De held in de film is de regisseur Jason Russel himself, een blanke Amerikaan uit de middenklasse. Hij heeft een powerful idee: sociale media inzetten om Kony voor het gerecht te brengen. Een fantastische vent, volgens zijn eigen film welteverstaan.

De film begint met de geboorte van zijn zoon, Gavin, een schattige blanke baby die zich ontwikkelt tot een leuke vrolijke jongen. Hij springt op de trampoline samen met zijn vader. Hij danst, hij speelt en hij is zo verschrikkelijk leuk.
En dan komt Jacob, een zwarte Afrikaanse jongen, ontvoerd door Kony, en gedwongen om als kindsoldaat te werken. Een en al ellende. Zijn broertje is vermoord. Hij huilt als hij erover vertelt. Hij wil advocaat worden, maar kan niet naar school.
Hij leidt Jason rond in een kamp voor daklozen. Troosteloos allemaal, daar in Afrika. Jason kijkt ernaar en roept uit: “En dit is elke avond het geval hier, zoveel daklozen? Als er in Amerika zulke taferelen waren, dan zou het op de voorpagina van Newsweek staan”, aldus Jason.
Arme Jason, zo ver in Afrika en zo ver van de Amerikaanse werkelijkheid. (psst, Jason er zijn 3,5 miljoen daklozen in Amerika, je moet niet alleen in de hoofdstraten van de grote steden rijden, maar ook de zijwegen ingaan, dan zie je ze overal; neem je camera mee en stuur de foto’s naar Newsweek).

Maar goed, het beeld dat Jason wil schetsen is dat van een hulpeloos zwart Afrika dat niet in staat is zichzelf te redden, en zit te wachten op helden uit Amerika, zoals Jason.
Een fragment:
Jason vraag aan zoon Gavin: Wat voor werk doe ik?
Gavin: Je vecht tegen slechte mensen die slechte dingen doen.
[Nu weet iedereen wie Jason Russel is. Een held, niet alleen voor zijn zoon Gavin, maar voor de hele (westerse) wereld.]
Jason schuift een foto van de Afrikaan Joseph Kony voor Gavin’s neus: En wie zijn de slechte mensen?
Gavin: “Deze man!” En wijst op Kony.
Dat kon niet missen. Hoewel, als hij een foto van George Bush jr had gezet – de man die verantwoordelijk is voor 750.000 doden in Irak - had je best kans dat Gavin zou zeggen: weet ik niet.

Hulpeloos Afrika
Het verhaal van de zwarte Jacob is het zielige element dat de sympathie moet wekken voor de blanke held. Want onze held doet nogal wat. Hij bouwt een school in Afrika, want Afrikanen kunnen geen scholen bouwen. Hij zet signaleerpalen op om dorpelingen te beschermen tegen aanvallen van Kony-aanhangers. Met die palen komt het signaal binnen tot in Amerika, want het Oegandees leger gaat niets doen dus heeft het geen zin om daar een signaal naartoe te sturen. Dus als Kony’s mensen komen, dan gaat een signaal naar San Francisco en dan, eh dan wat? Jason zegt er niets over. Je fantasie moet je helpen. In die fantasie vliegt Jason in een superman pak binnen twee seconden naar Oeganda en dan stopt hij de bad guys. Toch? Wat moet je anders met signaleerpalen die verbonden zijn met San Francisco?

Als de Oegandezen zelf niets doen tegen Kony, de bad guy, wie moet het dan doen? Juist ja, het Amerikaanse leger natuurlijk! Dus wil onze held dat Obama militair ingrijpt. Hij gaat naar Washington om te pleiten voor een Amerikaanse militaire interventie in Oeganda.
En wat zeggen de congresleden: ja moeilijk, moeilijk, er is geen Amerikaans belang in het geding.
Wat moet je dan doen?

En hier is de logica van de Facebook generatie: om Joseph Kony te pakken, moet je een militaire macht hebben om dat te doen. Het Oegandese leger is niet die macht. Die kan het niet, dus heeft het geen zin om naar de Oegandese regering te gaan en hen te vragen om het te doen. Je moet de Amerikaanse regering ertoe zetten om militair te interveniëren in een soeverein land. Maar die gaat niets doen, als mensen geen druk op ze zetten. En mensen gaan geen druk zetten, als ze geen kennis van zaken hebben. Het begint dus bij kennis. Laten we Kony wereldberoemd maken. Dat doen we met de campagne Kony 2012. We gaan 20 cultuurmakers (celebraties, Amerikaanse welteverstaan) en 12 politici (ook alleen Amerikanen, onder wie George Bush) bestoken om zich in te zetten voor een Amerikaanse militaire macht die Kony gaat oppakken.
We zetten een target: de klus moet geklaard worden ultimo 2012. Waarom ultimo 2012? Eh, campagnes zijn tijdelijk hè. We kunnen niet eeuwig daarmee doorgaan.
En ja hoor, na enorme druk geeft Obama toe. “Hoera,” juicht onze held. Hij heeft een brief gekregen van Obama die zegt dat hij militaire adviseurs zal sturen naar Oeganda. Eh, en de Oegandese regering? Die heeft natuurlijk niets te zeggen over hun eigen land, volgens onze Amerikaanse superheld Jason. Hij laat beelden zien van (vooral blanke) Amerikaanse militairen die als adviseur gaan optreden. Hoera, de Amerikanen gaan de klus klaren.

Minor error
Een slogan van de campagne is: End the war now! Oeps, minor error Jason. De oorlog in Oeganda is in 2006 al tot een einde gekomen. Was het toch niet beter geweest om de Oegandese regering te vragen wat ze van je campagne vindt. Het gaat tenslotte toch om hun land? En weet je wat? Die regering heeft onlangs een eigen video uitgebracht in reactie op Jason’s film. Daarin nodigen ze de 20 celebraties die Jason’s campagne heeft aangeschreven. “Kom naar Oeganda en zie met je eigen ogen, dat het land niet meer in oorlog is. Er is vrede en economische ontwikkeling.” Er worden scholen gebouwd in Oeganda. Volgens die regering is Kony niet eens in Oeganda.
Zij kan het weten, want haar leger heeft meedogenloos jacht gemaakt op Kony en veel van zijn aanhangers vermoord. Kony is op de vlucht geslagen, al lang voordat superman Jason de wereld ging mobiliseren voor een Amerikaanse militaire interventie in Oeganda.

Een ander idee is misschien om de dorpelingen - die slachtoffer zijn geworden van Kony - te vragen wat ze van zijn film vinden. Een correspondent van Al Jazeera is naar zo´n dorp gegaan waar ze zijn film vertoonden. En hoe reageerden ze? Iedereen die Oeganda afschildert als een land dat nu in oorlog is, is een leugenaar. Iedereen die doet alsof de oplossing van een blanke man uit Amerika moet komen, denkt nog in oude koloniale termen. De dorpelingen zijn anti-Kony maar hoeven dat niet horen van een Amerikaanse superman die er nota bene geld mee verdient. Ze voeren elke dag hun eigen strijd, zonder geld.
Want dat hebben de dorpelingen wel goed gezien, de oproep tot donaties. Wat de dorpelingen niet gezien hebben is de publicatie in Amerikaanse bladen van het financieel overzicht van vorig jaar van de groep die de campagne voert. Van de bijna $ 7 miljoen die ze hebben ontvangen aan giften is 20% besteed aan management en overhead. $1,7 miljoen is besteed aan reiskosten. $ 3,8 miljoen is besteed aan de film (ik dacht dat die gratis gemaakt was maar de filmmakers hebben er flink aan verdiend voor een dertig minuten durende film inclusief familievideo’s). De dorpelingen zelf hebben niets gezien van dat geld.
Kony. De term kwam me bekend voor. Ik zocht het op en ja hoor. Ik vond de betekenis in een Engels woordenboek. Con=oplichterij.

Hoe komt het dat Kony nog niet gepakt is? Om dezelfde redenen dat Bush nog niet is opgepakt voor oorlogsmisdaden in Irak of Ariel Sharon van Israël voor oorlogsmisdaden in Libanon?
Volgens Richard Cottrell, voormalig Europarlementariër en journalist, stond Joseph Kony op de loonlijst van de Amerikaanse inlichtingendienst, de CIA. Vrienden van Amerika pak je niet zo gauw op. Trouwens, Amerika financiert op dit moment legers in landen die kindsoldaten gebruiken, waaronder Jemen, Tsjaad en Congo. Maar ja, die vechten tegen moslim opstandelingen. Dan mag het.
Als Kony nou moslim was i.p.v. christen dan was hij net als Osama of Ghadaffi al lang geëxecuteerd. Idee voor een follow-up campagne: bekeer Kony tot de islam, dan moet de militaire interventie wel lukken.

Zoon Gavin, die schattige knul, zegt in de film: Papa, ik wil worden net als jij. Leuk hè.

Maar die uitspraak dateert van voor 15 maart 2012. Op die dag werd vader Jason gearresteerd voor dronkenschap en obsceen gedrag. Hij was geheel naakt op een plein; masturberend onder het uitroepen van obsceniteiten (het staat op een video op internet). Hij is opgenomen in een psychiatrische inrichting. Zijn vrouw zei dat de kritiek hem teveel werd. Tja, dat heb je met massa-campagnes. Er zijn altijd mensen die opletten en zin van onzin kunnen onderscheiden. Je moet wel tegen kritiek kunnen.
Aan eenieder die de campagne-techniek van filmmaker Jason Russel wil overnemen heb ik een advies: bezint eer ge begint.

Sandew Hira