Systeemdenken en transparantie als rem op willekeur
“Zij die beslissen aan de top, bepalen de koers van het land.”

In een tijd waarin Suriname werkt aan herstel, ontwikkeling en institutionele versterking, is het cruciaal om stil te staan bij de manier waarop besluitvorming aan de top plaatsvindt. De recente machtswisselingen binnen de overheid hebben opnieuw vragen opgeroepen over de wijze waarop topfuncties worden ingevuld en welke normen daarbij centraal staan.

Onder veel burgers leeft het gevoel dat benoemingen soms minder worden gedragen door objectieve criteria en professionaliteit, en meer door politieke loyaliteit of etnische overwegingen. Of die perceptie juist is of niet — het feit dát zij bestaat, is al voldoende reden om kritisch te kijken naar hoe ons bestuurlijk systeem functioneert. Wantrouwen ontstaat niet alleen door verkeerde beslissingen, maar ook door het ontbreken van transparantie over hóe beslissingen worden genomen.

Een ambtenaar verwoordde het onlangs treffend: “Het voelt alsof je elk jaar opnieuw moet beginnen met iemand anders aan het roer, en dat frustreert alles wat je opbouwt.” Deze uitspraak staat symbool voor een breder gevoel binnen de samenleving: dat kennis, continuïteit en expertise niet optimaal worden benut wanneer wisselingen elkaar te snel of te onvoorspelbaar opvolgen.

Processen: het kloppend hart van succes
Een overheid kan alleen optimaal functioneren wanneer processen stabiel zijn en op elkaar aansluiten. Besluiten moeten logisch voortbouwen op eerdere keuzes. Ze moeten elkaar versterken, niet onderbreken.

Daarom is systeemdenken geen luxe, maar een noodzaak. Het voorkomt dat beleid wordt gestuurd door losse indrukken, persoonlijke voorkeuren of niet-objectieve quickscans die de realiteit onvoldoende weerspiegelen. In plaats daarvan vraagt systeemdenken om een geïntegreerde benadering: elke beslissing is een schakel in een keten, niet een losstaand moment.

Een eenvoudige metafoor maakt dit zichtbaar:
Denk aan een orkest waarin elk instrument zijn eigen rol speelt. Wanneer één muzikant besluit zomaar van tempo te wisselen, ontstaat chaos — hoe goed hij individueel ook speelt. Pas wanneer iedereen werkt vanuit dezelfde partituur, met dezelfde timing en onder leiding van dezelfde dirigent, ontstaat harmonie.

Zo is het ook met bestuurlijke processen. Zonder samenhang geen kwaliteit; zonder continuïteit geen vooruitgang.

Een stevig fundament: visie, doelen en integriteit
Een modern bestuur vraagt om een helder fundament. Dat begint bij een gedragen nationale visie, gevolgd door consistent beleid, duidelijke doelen en een eenduidige strategie die niet verandert bij elke nieuwe bestuurder of politieke verschuiving.

Daarbij horen ook basisprincipes die in geen enkele organisatie mogen ontbreken:
• transparantie in besluitvorming,
• objectiviteit in de manier waarop functies worden ingevuld en beleid wordt gemaakt,
• integriteit als rode draad in elke stap.

Wanneer deze elementen samenkomen, ontstaat een professioneel systeem dat niet afhankelijk is van individuen, maar gedragen wordt door instituties.

Goed bestuur begint aan de top
Het is aan de president, ministers en directeuren om het goede voorbeeld te geven. Niet door alleen beleidsdocumenten te produceren, maar door zichtbaar te laten zien dat kwaliteit, deskundigheid en procesmatig werken leidend zijn.

Zonder deze structurele omslag blijft bij burgers de indruk bestaan dat:
• vertrouwen verder afbrokkelt,
• deskundigheid onvoldoende wordt benut,
• en vooruitgang wordt geremd door instabiliteit.

Een overheid die steeds opnieuw moet reorganiseren, herstructureren of herbenoemen, verliest kostbare tijd én talent.

Willekeur stoppen, kwaliteit laten spreken
Suriname verdient een bestuur waarin besluiten voorspelbaar, uitlegbaar en professioneel zijn. Willekeur — of de perceptie daarvan — is schadelijk voor het vertrouwen van burgers en investeerders, voor de motivatie van ambtenaren en voor de continuïteit van beleid.

De weg vooruit ligt daarom in:
• modernisering van het openbaar bestuur,
• systematische beleidsontwikkeling,
• procesoptimalisatie,
• institutionele versterking,
• en sterke governance waarin checks and balances centraal staan.

Dat is geen theoretisch ideaal. Het is een praktische noodzaak voor een overheid die wil werken aan duurzame ontwikkeling en een betere toekomst voor alle burgers.

Een efficiënt, transparant, integer en participatief bestuur is geen verre droom, maar een instrument dat haalbaar wordt wanneer de top de moed toont om leiderschap te koppelen aan kwaliteit en systeemdenken.

Suriname verdient een overheid die haar samenleving écht dient — en die structureel wél resultaten levert.

Drs. Ing. Stanley Tilak