Voor de zoveelste keer staat Suriname op hetzelfde kruispunt. Elke regering belooft ons verandering: 'W’o set’en'; 'A njun pasi'; 'A sani o kenki.' Maar ons land blijft hangen in mooie en hoopvolle woorden. De slogans klinken bekend, al komen ze in een nieuw jasje.

Opnieuw horen we over plannen, hervormingen, en dromen die werkelijkheid moeten worden. Maar het busje dat ons naar vooruitgang zou brengen, komt maar niet opdagen. We blijven wachten. En wachten. We wachten al een halve eeuw. Wachten op 'het busje komt zo!'. En ondertussen brokkelt het vertrouwen af, raken jongeren ontmoedigd, en blijven fundamentele problemen onopgelost.

Suriname lijkt gevangen in een eindeloze lus van belofte en teleurstelling. Elke regering belooft verandering, maar wat verandert er werkelijk? Wat is er in een halve eeuw 'Srefidensi' veranderd?

De gezichten lijken te wisselen, de woorden klinken anders, maar de onderliggende patronen blijven hetzelfde: vriendjespolitiek, gebrek aan transparantie, en een cultuur waarin verantwoordelijkheid zelden wordt genomen.

Mooie woorden, harde realiteit
De kloof tussen belofte en praktijk wordt met elk jaar groter.

'W’o kenki a systeem'
Neem de strijd tegen corruptie. In 2017 werd een anti-corruptiewet aangenomen, maar veroordelingen blijven uit. Grote bekende zaken slepen zich voort, terwijl burgers het vertrouwen in justitie en het bestuurlijke verliezen.

'W’o set’en'
Of kijk naar de gezondheidszorg. In 2024 moesten patiënten in ziekenhuizen hun eigen verbandmiddelen meenemen. Tekorten aan medicijnen als insuline en antibiotica zijn aanhoudend, ondanks beloftes van verbetering.

'A njun pasi'
De infrastructuur? In 2025 zijn grote delen nog steeds onbegaanbaar tijdens het regenseizoen. Tijdelijke reparaties verzakken binnen enkele maanden. En er is nog steeds geen duurzame oplossing hiervoor.

'A sani o kenki'
En het onderwijs? In het binnenland vallen nog altijd lessen uit door lerarentekort. Lesmateriaal is soms meer dan 15 jaar oud. Digitale leermiddelen zijn nauwelijks of niet beschikbaar voor scholen buiten Paramaribo. Hoe bouwen we aan de toekomst als we onze jeugd niet goed toerusten?

Wat houdt Suriname echt tegen?
De blokkade in de ontwikkeling van ons land is niet alleen economisch of technisch, maar diep cultureel en structureel. De diepe verwevenheid tussen politieke macht, persoonlijke belangen en een cultuur van passieve verwachting stagneert de groei en duurzame ontwikkeling.

Uitdagingen voor alle regeringen en burgers van Suriname zijn om af te rekenen met: 
1. Politiek als belangenmachine
Politiek in ons land is vaak een vehikel voor zelfverrijking, vriendjespolitiek en zelfverheerlijking. Functies, contracten en privileges worden verdeeld op basis van wie wie kent, niet bekwaamheid. Dit beleid blijft daardoor grillig en belemmert elke poging tot structurele verbetering.

2. Passieve mentaliteit 
Er heerst een diepgewortelde mentaliteit van wachten op de volgende leider, de volgende verkiezing, de volgende crisis. Wachten tot wegen slecht(er) worden, wijken onder water lopen etc.
Burgers verwachten dat 'de overheid het oplost'. En zolang burgers en de overheid hun rol daarin vergeten, verandert er gewoon niets.

3. Angst en zwakke instituties
Mensen durven zich vaak niet uit te spreken uit angst voor repercussies of uitsluiting. Daarbij komt dat instellingen (van rechters tot media) vaak onvoldoende onafhankelijk zijn of simpelweg zwak zijn ingericht, waardoor corruptie onaangetast blijft. 

4. Korte termijn denken, gebrek aan continuïteit
Regeringen beginnen steeds opnieuw. Niet omdat het vorige beleid slecht was, maar omdat het van de 'vorige partij' kwam. Er is geen nationale ontwikkelingsvisie die regeerperiodes overstijgt. Het land blijft steken in de startfase.

5. Onderwijs zonder burgerschap
Het onderwijs leidt vaak op tot gehoorzaamheid, vormt niet tot kritisch denken of burgerschap. Er is weinig ruimte voor ondernemerschap, innovatie of maatschappelijke betrokkenheid in het leerprogramma. En daarmee ondermijnt het precies de verandering die nodig is.

Een oproep aan de nieuwe regering
Een systeem verandert niet door het alleen te benoemen. Het verandert door:
o Transparantie: Laat burgers zien wat er gebeurt met hun (belasting)geld. Open begrotingen, meetbare resultaten, publiek debat;
o Verantwoordelijkheid: Leiders/bestuurders moeten afgerekend worden op hun daden, niet op hun woorden;
o Participatie: Geef burgers een stem, niet alleen tijdens verkiezingen, maar elke dag.

Tot slot
We zien hoe corruptie zich nestelt in de haarvaten van het systeem, hoe verloedering zichtbaar is in achterstallig onderhoud. Hoe bestuurlijke traagheid elk initiatief smoort voordat het wortel kan schieten. Een samenleving die wacht op een busje… een busje dat nooit aankomt.

Maar er is hoop, want Suriname heeft het potentieel. Het busje, dat ons land naar ontwikkeling zal brengen, gaat pas rijden als wij allemaal 'instappen. Niet om mee te rijden. Niet achteroverleunen, maar opstaan om te dauwen. Duwen richting een land waar elke Surinamer trots op kan zijn.

T. Sansaar