Braziliaanse kust erodeert sneller dan ooit

Het huis van Sonia Ferreira met twee verdiepingen, een zwembad en een tuin aan de Braziliaanse kust was opnieuw een slachtoffer van de oprukkende golven van de Atlantische Oceaan, die door klimaatverandering hoger werden opgestuwd.

Tijdens een recent bezoek keek de 80-jarige gepensioneerde om zich heen naar de puinhoop die was overgebleven van het huis dat ze had verlaten voordat het in 2022 werd verwoest door de beukende golven in Atafona, ten noorden van Rio de Janeiro.

"Ik heb het vermeden om hier terug te komen omdat we veel herinneringen hebben. Het is zo triest," zei ze, terwijl ze op haar mobiele telefoon afbeeldingen liet zien van het huis dat ze 45 jaar geleden bouwde.

De opwarming van de aarde, gecombineerd met het verzanden van de Paraiba-rivier, heeft bijgedragen aan de erosie van de kust van Atafona en de vernietiging van 500 huizen veroorzaakt, waaronder de instorting van een gebouw van vier verdiepingen aan het strand.

Dit is een van de talloze gemeenschappen aan het strand die hun strijd tegen de oceaan verliezen langs de 8.500 km lange Atlantische kustlijn van Brazilië.
De zeespiegel is de afgelopen 30 jaar met 13 cm gestegen in de regio rond Atafona en kan tegen 2050 nog eens met 16 cm stijgen, volgens het vorige maand gepubliceerde rapport van de Verenigde Naties "Surging Seas in a Warming World".

Kustgebieden zoals Atafona kunnen de oceaan in de komende 28 jaar tot wel 150 meter landinwaarts zien opschuiven, aldus Eduardo Bulhoes, een marien geograaf van de Fluminense Federal University. "De combinatie van klimaatverandering en opwarming van de aarde ... met een rivier die geen zand meer naar de stranden van Atafona voert, heeft een catastrofe veroorzaakt voor de bewoners en er is geen hoop dat deze situatie zal worden teruggedraaid," vertelde hij aan Reuters.

Hoewel dramatisch, is de benarde situatie van Atafona niet uniek in Brazilië.

Het strand in Ponta Negra, een van de populairste badplaatsen aan de noordoostelijke schouder van Brazilië, krimpt ook. In de afgelopen twee decennia is er 15 meter wit zand verloren aan de zee. De lokale overheid haalt zand van elders in een dure poging om het strand te herstellen.

Bij de monding van de machtige Amazone-rivier wordt een kwetsbaar ecosysteem bedreigd door een verlies aan biodiversiteit, omdat de rivier kracht heeft verloren tijdens de ernstigste droogte ooit in de regio, waardoor zout water uit de oceaan stroomopwaarts kan stromen.

"Zout water komt verderop de rivier en dit zal de hele biodiversiteit van dat gebied veranderen," zei oceanograaf Ronaldo Christofoletti van de Federale Universiteit van Sao Paulo.

Vorig jaar bereikte zout water bijna net zo ver stroomopwaarts als Macapa, een stad op 150 km van de monding van de Amazone, waardoor zoetwatervissen werden gedood en lokale vissersgemeenschappen werden getroffen.

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), het VN-orgaan voor het beoordelen van de wetenschap met betrekking tot klimaatverandering, meldde dat de zeespiegel sneller stijgt dan ooit, met een snelheid die de afgelopen 10 jaar meer dan verdubbelde tot 0,48 cm per jaar, vergeleken met 0,21 cm per jaar in 1993-2002.

Christofoletti zei dat het verlies van land in kustplaatsen en stranden onvermijdelijk is met stijgende zeespiegels, en vroeg zich af waarom de stadsplanning zich niet had aangepast.

"Het is schokkend om te zien dat huizen in Atafona worden verwoest. Maar je zou daar helemaal geen huizen moeten bouwen. Je zou bossen, een mangrovemoeras, een zandbank moeten hebben, ecosystemen die van nature voorbereid zijn om de zee te houden," zei hij.