Het World Trade Center in brand. (Getty Images)
Drie van de mannen die worden beschuldigd van het beramen van de aanslagen van 11 september 2001 op de VS hebben een overeenkomst gesloten voorafgaand aan het proces, aldus het Amerikaanse ministerie van Defensie. Khalid Sheikh Mohammed, Walid Muhammad Salih Mubarak Bin Attash en Mustafa Ahmed Adam al-Hawsawi worden al jaren vastgehouden op de Amerikaanse marinebasis in Guantanamo Bay, Cuba, zonder dat ze voor de rechter verschijnen.

De details van de overeenkomst zijn niet bekendgemaakt, maar Amerikaanse nieuwskanalen melden dat de mannen schuldig zullen pleiten in ruil voor de instemming van het Openbaar Ministerie om de doodstraf niet te eisen.

Bijna 3.000 mensen in New York, Virginia en Pennsylvania werden gedood bij de aanslagen, die de "War on Terror" en de invasies van Afghanistan en Irak in gang zetten.

Brett Eagleson, de voorzitter van 9/11 Justice, een organisatie die 9/11-overlevenden en nabestaanden van slachtoffers vertegenwoordigt, zei in een verklaring aan de BBC dat de families "diep geschokt zijn door deze pleidooiovereenkomsten".

Hij zei dat het proces niet transparant was en drong er bij de autoriteiten op aan om meer informatie te verzamelen over de rol van Saudi-Arabië bij de aanslagen.

Terry Strada, die haar man Tom verloor, vertelde het BBC Today Programme: "Het was een klap in het gezicht om te horen dat er vandaag een pleidooiovereenkomst was die de gevangenen in Guantanamo Bay gaf wat ze wilden."

Strada, de nationale voorzitter van de campagnegroep 9/11 Families United, voegde toe: "Dit is een overwinning voor Khalid Sheikh Mohammad en de andere twee, het is een overwinning voor hen," zei ze.

De aanslagen van 9/11 waren de dodelijkste aanval op Amerikaanse bodem sinds de Japanse aanval op Pearl Harbor, Hawaï in 1941, waarbij 2.400 mensen omkwamen.

De schikking werd voor het eerst aangekondigd in een brief die door aanklagers naar de families van de slachtoffers werd gestuurd, aldus The New York Times. Er stond dat het verzoek voor een militaire rechtbank al volgende week zou kunnen worden ingediend.

In de aankondiging zei het Amerikaanse ministerie van Defensie dat "de specifieke voorwaarden van de overeenkomsten voorafgaand aan het proces op dit moment niet openbaar zijn".

De mannen zijn beschuldigd van een hele reeks aanklachten, waaronder het aanvallen van burgers, moord in strijd met de oorlogsregels, kaping en terrorisme.

Khalid Sheikh Mohammed wordt algemeen beschouwd als de architect van de aanval, waarbij kapers passagiersvliegtuigen in beslag namen en deze lieten crashen in het World Trade Center in New York en het Pentagon buiten Washington.

Een vierde vliegtuig stortte neer in een veld in Pennsylvania nadat passagiers zich hadden verzet.

Mohammed, een in de VS opgeleide ingenieur, werd samen met Hawsawi in Pakistan gevangengenomen in maart 2003.

Aanklagers betoogden dat hij zijn idee van kaping en het vliegen van vliegtuigen in Amerikaanse gebouwen aan al-Qaeda-leider Osama Bin Laden had voorgelegd, en later had geholpen bij het rekruteren en trainen van enkele van de kapers.

Hij werd onderworpen aan een aantal "verbeterde verhoortechnieken", waaronder waterboarding - gesimuleerde verdrinking - minstens 183 keer voordat de praktijk door de Amerikaanse overheid werd verboden.

De rechtszaak is zo lang uitgesteld, deels vanwege de angst dat de zogenaamde brute verhoortechnieken, die volgens critici neerkwamen op marteling, het bewijs tegen de gevangenen zouden kunnen ondermijnen.

"Dit is de minst slechte deal in de echte wereld die ooit zou plaatsvinden", vertelde nationale veiligheidsanalist Peter Bergen aan CNN.

In september zou de regering-Biden de voorwaarden van een schikking met vijf mannen die vastzaten op de Amerikaanse marinebasis in Cuba, waaronder Mohammed, hebben afgewezen.

De mannen zouden een garantie van de president hebben gevraagd dat ze niet in eenzame opsluiting zouden worden gehouden en toegang zouden krijgen tot traumabehandeling.

De Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis zei dat het kantoor van de president woensdag op de hoogte was gesteld van de nieuwe deal en geen rol had gespeeld in de onderhandelingen.

Vijftien van de 19 vliegtuigkapers waren Saudische staatsburgers en families spannen een rechtszaak aan tegen het koninkrijk, dat elke betrokkenheid ontkent.

Republikeinen waren er snel bij om de regering-Biden aan te vallen omdat ze een deal met de beschuldigden hadden gesloten.

Leider van de minderheid in de Senaat, Mitch McConnell, veroordeelde de zet als "een walgelijke verzaking van de verantwoordelijkheid van de overheid om Amerika te verdedigen en gerechtigheid te bieden".

"Het enige dat erger is dan onderhandelen met terroristen, is onderhandelen met hen nadat ze in hechtenis zijn", zei hij.