Verkiezingscampagne in Pakistan ten einde, gemis Imran Khan

Er is weinig opwinding in de op een na grootste stad van Pakistan, nu de campagne voor de verkiezingen van 8 februari, besmet door de gevangenneming van de ex-premier, eindigt.

Shayan Bhatti is een van de honderden mensen die bidden in het heiligdom van Ali al-Hajveri in Lahore, de op een na grootste stad van Pakistan en de hoofdstad van de politiek cruciale provincie Punjab.

Gekleed in een witte shalwar kameez met een zwarte sjaal over zijn schouder was Bhatti bij het heiligdom, niet alleen om te bidden voor het welzijn van zijn familie, maar ook voor Imran Khan, de voormalige premier van Pakistan die sinds augustus vorig jaar in de gevangenis zit.

"Hij is mijn leider en hij is onterecht in de gevangenis beland. Zijn vrouw en zijn partijgenoten zijn ook onterecht gevangen gezet. Ik bad voor zijn succes, voor zijn vrijheid en voor gerechtigheid", vertelde de 62-jarige aan Al Jazeera.

Al-Hajveri, beter bekend als Data Ganj Baksh, is de patroonheilige van Lahore. Zijn heiligdom, Daata Darbar, is een van de grootste soefi-heiligdommen in Zuid-Azië. Honderdduizenden bezoeken het heiligdom elk jaar, zoeken troost in gebeden en vragen om vergeving en voorspoed.

Toen Bhatti dinsdagavond het heiligdom verliet, werd hij verwelkomd door de aanblik van grote spandoeken met foto's van Nawaz Sharif, een drievoudig voormalig premier, die eind vorig jaar werd vrijgesproken van verschillende beschuldigingen van corruptie nadat hij terugkeerde uit een zelf opgelegde ballingschap van vier jaar in Londen.

"Mijn stem is voor Khan. Zelfs als niemand anders naar buiten komt om te stemmen, zal ik nog steeds mijn familie meenemen om mijn stem op hem uit te brengen", zei hij vastberaden.

De 127 miljoen kiesgerechtigde kiezers in Pakistan zullen donderdag hun stem uitbrengen tijdens de twaalfde nationale en provinciale verkiezingen. Maar de stemming is aangetast door de afwezigheid van Khan, een voormalig cricketicoon, en door beschuldigingen van manipulatie door het 'establishment' – een eufemisme voor het machtige Pakistaanse leger dat bijna dertig jaar rechtstreeks over het Zuid-Aziatische land heeft geregeerd.

Als gevolg hiervan is de verkiezingscampagne op straat gedempt en verstoken van de gebruikelijke festiviteiten.

In het parlementaire kiesdistrict dat de oudere wijken van Lahore omvat, waaronder de Daata Darbar, waren er dinsdag weinig aanwijzingen dat het de laatste nacht was van de campagne in het gebied dat wordt beschouwd als een bolwerk van de Pakistaanse Moslim Liga-Nawaz (PML-N) partij geleid door Sharif(74) en zijn dynastie.

Sharif doet pas mee aan zijn tweede verkiezing in twintig jaar, maar wordt bij afwezigheid van Khan beschouwd als een gemakkelijke winnaar voor een vierde periode als premier.

"Ik heb mijn hele leven in dit gebied gewoond", vertelde Ali Akbar, die vastzat in het verkeer in de smalle straatjes die naar het heiligdom leidden, tegen Al Jazeera. "Ik zag mijn grootvader en mijn vader allemaal op Nawaz Sharif stemmen. En hij is goed voor ons geweest, voor onze stad. Natuurlijk zal ik op hem stemmen", voegde de 36-jarige monteur eraan toe terwijl hij op zijn motorfiets wachtte tot het verkeer loskwam.

Sharifs belangrijkste rivaal in het kiesdistrict is Yasmin Rashid, een voormalige provinciale minister van Khan’s Pakistaanse Tehreek-e-Insaf (PTI) partij die, net als honderden van haar collega’s, sinds mei vorig jaar in de gevangenis zit na hardhandig optreden van de toenmalige regering onder leiding van Sharif's jongere broer Shehbaz Sharif.

Rashid (73) werd in de nasleep van de gewelddadige protesten op 9 mei 2023 door PTI-aanhangers gevangen gezet nadat Khan kort was gearresteerd op beschuldiging van corruptie in Islamabad. Tienduizenden partijwerkers overspoelden de straten en richtten zich op overheidsgebouwen en militaire installaties in sommige gebieden, waaronder de officiële residentie van een militaire topgeneraal in Lahore.

Als reactie hierop lanceerde de regering een ongekend hardhandig optreden tegen de belangrijkste oppositiepartij, waarbij duizenden werden gearresteerd en sommigen van hen voor de controversiële militaire rechtbanken werden berecht. In augustus werd Khan (71) veroordeeld in een andere corruptiezaak en gevangen gezet. Vorige week werd hij in nog drie zaken veroordeeld en kreeg hij gevangenisstraffen opgelegd voor 10, 14 en zeven jaar, die gelijktijdig worden uitgezeten.

PTI zegt dat de zaken tegen Khan politiek gemotiveerd zijn en erop gericht zijn hem buiten de politiek te houden. Ondertussen verloor de partij haar verkiezingssymbool – een cricketbat – terwijl tientallen van haar leiders werden gediskwalificeerd voor deelname aan de verkiezingen of gedwongen werden zich kandidaat te stellen als onafhankelijke kandidaten.

In de aanloop naar de verkiezingen van 8 februari zijn er wijdverspreide beschuldigingen geweest dat de autoriteiten PTI-kandidaten hebben gearresteerd – en zelfs naar verluidt hebben ontvoerd –, spandoeken en posters van de PTI hebben verwijderd en hebben verhinderd dat de kandidaten aan verkiezingsbijeenkomsten zouden deelnemen.

In Lahore besloten enkele PTI-aanhangers echter dinsdag op de laatste campagnedag de strijd aan te gaan met de autoriteiten.

Muhammad Khan Madni, een PTI-kandidaat voor de provinciale assemblee, werd vergezeld door een groep van ongeveer 80 jonge mannen die vlaggen droegen en leuzen scandeerden terwijl ze zich een weg baanden door een arbeiderswijk in de stad.

Madni, een advocaat van beroep, vertelde Al Jazeera dat hij niet bang was om gearresteerd te worden en zei dat de stemming de rechtvaardige houding van zijn partij zou weerspiegelen. "Je ziet dat er politiemobielen in de buurt zijn", zei hij, wijzend naar een paar politievoertuigen die langs de straat geparkeerd stonden. "Ik ben niet bang. Onze mensen zijn niet bang. Je kunt de passie onder deze jongens zien, ze zijn hier voor mij, voor onze leider Imran Khan."

Muhammed Arshad, een 64-jarige visverkoper, keek vanuit zijn winkel naar de bijeenkomst. "Dit zijn jonge mensen die onvolwassen zijn en gewoon luid willen zijn over iets dat ze niet weten", zei hij tegen Al Jazeera.

Maar toen hem werd gevraagd naar zijn stemkeuze, zei Arshad dat hij historisch gezien op de Sharifs had gestemd, maar zijn democratische recht dit jaar misschien overslaat.

"Ik heb bij alle verkiezingen sinds de jaren negentig op PML-N gestemd. Maar ik denk niet dat ik dit jaar mijn stem wil uitbrengen. Ik vertrouw de resultaten niet. Zij (de politici) geven niets om de armen, ze voeren alleen hun eigen strijd", zei hij.

De stemming in Pakistan wordt ontsierd door een ernstige economische crisis, waarbij de buitenlandse reserves opdrogen en de inflatie bijna 25 procent bedraagt. Het land is een reddingspakket van US$ 3 miljard aangegaan met het Internationale Monetaire Fonds om de economie van US$ 340 miljard te behoeden voor een faillissement.

Mohammed Fayyaz, een winkelier in het kiesdistrict van Sharif, was het daarmee eens en zei dat de campagne niet de kracht had die gepaard gaat met het verkiezingsseizoen.

"Eerlijk gezegd was er dit jaar niet zoveel leuks. De arrestatie van Khan heeft zijn partij zeker pijn gedaan. Maar ik denk dat het karma is voor wat hij het land heeft aangedaan tijdens zijn ambtsperiode', zei de 44-jarige, eraan toevoegend dat hij in 2018 op de PTI stemde, maar donderdag op Sharif zal stemmen.

"Zij (Sharifs) hebben resultaten geboekt op het economische front. Ze verzorgden het openbaar vervoer in Lahore, ze deden werk dat je kunt zien", zei hij.

Het harde optreden tegen PTI heeft echter ook het vertrouwen van de bevolking in de aanloop naar de verkiezingen aangetast.

"Door de manier waarop deze hele campagne plaatsvond, kan niemand bij zijn volle verstand het een eerlijke verkiezing noemen", vertelde Rana Kashif, een advocaat en PTI-aanhanger, aan Al Jazeera, terwijl hij zat in een partijverkiezingskamp.

Hij zei dat de politie eerder op de dag een partijverkiezingskamp had bezocht en hen had opgedragen te stoppen met het spelen van PTI-liedjes.

"Kun je je voorstellen? Ze zijn zo bang voor een lied dat ze dreigden het kamp te sluiten. Maar we zitten hier voor onze leider en onze mensen in de gevangenis. We kunnen de stemming verliezen, maar we zullen niet buigen."