El Salvador stemt, Nayib Bukele klaar voor 2e termijn

Kiezers in El Salvador brengen hun stem uit tijdens presidents- en parlementsverkiezingen, die grotendeels gaan over de afweging tussen veiligheid en democratie. Met stijgende populariteitscijfers en vrijwel geen concurrentie, is president Nayib Bukele vrijwel zeker op weg naar een tweede termijn.

Voor het eerst sinds het einde van de burgeroorlog in 1992 zal het Midden-Amerikaanse land stemmen onder de noodtoestand die wordt ingesteld vanwege het harde optreden van de bendes, door Bukele. De actie van Bukele heeft het aantal moorden doen dalen, maar heeft ook kritiek gehad vanwege schendingen van de mensenrechten.

Van Bukele, die volgens de peilingen de populairste leider van Latijns-Amerika is, wordt verwacht dat hij bij de verkiezingen van zondag ook zijn macht over de Wetgevende Vergadering van El Salvador zal uitbreiden.

Naar schatting 69,9 procent van de kiezers keurt zijn herverkiezingsvoorstel goed, ondanks vragen over de grondwettigheid ervan: vóór Bukele waren presidenten in El Salvador historisch gezien beperkt tot één ambtstermijn.

Manuel Rapalo van Al Jazeera rapporteerde vanuit de hoofdstad San Salvador dat de meeste mensen hopen dat een overwinning voor Bukele zal betekenen dat het land zal kunnen voortbouwen op de successen die het heeft geboekt op het gebied van het terugdringen van de misdaad, het afschaffen van bendegeweld, en het aanpakken van ernstige problemen zoals armoede.

"Het gaat niet zozeer om wie er gaat winnen, maar eerder om hoe het land verder gaat dan de winst die het heeft geboekt op het gebied van misdaadbestrijding", zei Rapalo.

Omdat hij weinig behoefte had om voor zichzelf campagne te voeren, concentreerde Bukele zich op het promoten van zijn Nuevas Ideas-partij, die 56 zetels heeft in de 84 leden tellende vergadering.

Het totale aantal zetels is teruggebracht tot 60 dankzij een hervorming die hij leidde. Volgens critici zal het voor kleinere partijen veel moeilijker worden om genoeg stemmen te krijgen om binnen te komen.

In 2022 keurde de wetgever ook een wet goed die Salvadoranen toestaat in het buitenland te stemmen. Door deze hervorming zullen alle buitenlandse stembiljetten – die doorgaans in het voordeel van Bukele uitvallen – meetellen voor het departement San Salvador, dat volgens het Washington Office on Latin America, een NGO die de mensenrechten bevordert, de meeste onbesliste zetels heeft.

De conservatieve Nationalistische Republikeinse Alliantie (ARENA) en het linkse Farabundo Marti National Liberation Front (FMLN), die zo'n dertig jaar lang afwisselend aan de macht waren, werden in diskrediet gebracht vanwege corruptie en inefficiëntie. Hun presidentskandidaten hebben in de peilingen lage enkele cijfers behaald.

'Kwetsbare' economie punt van zorg
Bukele, die vaak in de clinche raakt met buitenlandse leiders en vijanden op sociale media, kwam in 2019 aan de macht en versloeg de traditionele partijen van El Salvador met de belofte om bendegeweld uit te bannen en de stagnerende economie nieuw leven in te blazen.

Hij heeft campagne gevoerd vanwege het succes van zijn draconische veiligheidsstrategie, waarbij de autoriteiten de burgerlijke vrijheden opschorten en duizenden vermoedelijke bendeleden zonder aanklacht arresteerden. De aanhoudingen leidden tot een daling van de landelijke moordcijfers en transformeerden het arme Midden-Amerikaanse land dat ooit tot de gevaarlijkste ter wereld behoorde.

"Ik zou op Bukele stemmen vanwege het werk dat hij tot nu toe heeft gedaan", vertelde Juan Carlos Rosales (44), een systeemingenieur in de hoofdstad San Salvador, aan persbureau Reuters. "De verbetering van de veiligheid is voelbaar."

Toch vragen sommige analisten zich, ondanks de solide basis van Bukele, af hoe lang de kiezers zijn sterke aanpak zullen steunen, vooral omdat meer mensen de prikkel ervan voelen.

Onder zijn bewind heeft El Salvador een van de hoogste opsluitingscijfers ter wereld, met naar schatting twee procent van de volwassen bevolking achter de tralies.

Bukele heeft zijn 'mano dura'- of 'ijzeren vuist'-tactiek toegeschreven aan het feit dat dit aantal is gedaald tot slechts 7,8 moorden op elke 100.000 mensen – het laagste in Midden-Amerika.

Rechtengroeperingen hebben gewaarschuwd dat de democratie in El Salvador wordt aangevallen.

Bukele heeft deze zorgen grotendeels van de hand gewezen, door op een gegeven moment zijn profiel op X te veranderen en te zeggen: 'de coolste dictator ter wereld'.

Zijn grootste uitdaging is de toestand van de economie, de langzaamste groei in Midden-Amerika tijdens zijn machtsperiode. Ruim een kwart van de Salvadoranen leeft in armoede.

Het Internationaal Monetair Fonds, dat onderhandelt over een reddingspakket van 1,3 miljard dollar met El Salvador, beschreef eind 2023 de begrotingssituatie van het land als 'fragiel'.

In een post op X deze week beloofde Bukele veranderingen te bewerkstelligen. 'Er is nog veel te doen,' zei hij, 'maar stap voor stap zullen we tientallen jaren van plunderingen en verwaarlozing kunnen oplossen.'