Irak wil snel vertrek van Amerikaanse troepen

Irak wil een snel en ordelijk onderhandeld vertrek van de door de VS geleide strijdkrachten uit zijn grondgebied, maar heeft geen deadline gesteld, zei premier Mohammed Shia al-Sudani. Hij beschreef hun aanwezigheid als destabiliserend te midden van regionale overloopeffecten van de Gaza-oorlog.

De al lang bestaande oproepen van voornamelijk sjiitische moslimfracties, waarvan velen dicht bij Iran staan, voor het vertrek van de door de VS geleide coalitie hebben aan kracht gewonnen na een reeks Amerikaanse aanvallen op aan Iran gelieerde militante groepen die ook deel uitmaken van de formele veiligheidstroepen van Irak.

Deze aanvallen, die een reactie waren op tientallen drone- en raketaanvallen op Amerikaanse troepen sinds Israël zijn Gaza-campagne lanceerde, hebben de vrees doen ontstaan dat Irak opnieuw een theater voor regionale conflicten zou kunnen worden.

"Er is een noodzaak om deze relatie te reorganiseren, zodat het voor geen enkele partij, binnen- of buitenlands, een doelwit of rechtvaardiging is om te knoeien met de stabiliteit in Irak en de regio", zei Sudani dinsdag tegen Reuters in een interview in Bagdad.

Terwijl hij de eerste details gaf van zijn gedachten over de toekomst van de coalitie sinds zijn aankondiging op 5 januari dat Irak het proces van sluiting zou beginnen, zei Sudani dat over de exit moet worden onderhandeld in het kader van "een proces van begrip en dialoog".

"Laten we het eens worden over een tijdsbestek (voor het vertrek van de coalitie) dat, eerlijk gezegd, snel is, zodat ze niet lang blijven duren en de aanvallen blijven plaatsvinden", zei hij, erop wijzend dat alleen een einde aan de Israëlische oorlog tegen Gaza het risico van regionale escalatie zou kunnen stoppen.

"Dit (einde van de Gaza-oorlog) is de enige oplossing. Anders zullen we meer uitbreiding van de conflictarena zien in een gevoelige regio voor de wereld die een groot deel van zijn energievoorziening in handen heeft", zei Sudani.

Een terugtrekking van de VS zou in Washington waarschijnlijk de bezorgdheid vergroten over de invloed van aartsvijand Iran op de heersende elite van Irak. Door Iran gesteunde sjiitische groepen wonnen aan kracht in Irak na de door de VS geleide invasie van 2003.

Het Pentagon zei maandag dat het geen plannen heeft om de Amerikaanse troepen, die zich in Irak bevinden, terug te trekken op uitnodiging van de regering.

Irak, de op een na grootste olieproducent van de OPEC, behoort tot de felste critici van de Israëlische campagne in Gaza. Het beschrijft de massamoord en ontheemding van Palestijnse burgers als een schoolvoorbeeld van genocide, wat Israël ten stelligste ontkent.

Maar de Iraakse regering heeft ook herhaaldelijk gezegd dat de aanvallen van gewapende groepen op buitenlandse strijdkrachten en diplomatieke missies in Irak illegaal waren en indruisten tegen de belangen van het land, en zegt dat zij enkele daders heeft gearresteerd en aanvallen heeft voorkomen.

Tegelijkertijd heeft Bagdad Amerikaanse aanvallen op bases die door de groepen worden gebruikt, evenals een recente aanval op een hoge militiecommandant in het hart van Bagdad, veroordeeld als ernstige schendingen van de soevereiniteit.

Critici zeggen dat de gewapende groepen, waaronder Kataeb Hezbollah en Haraket Hezbollah al-Nujaba, hun status als leden van de Popular Mobilization Forces (PMF), een staatsveiligheidsmacht die in 2014 begon als een groep milities, als dekmantel gebruiken.

Wanneer ze Amerikaanse troepen aanvallen, opereren ze buiten de commandostructuur onder de vlag van het Islamitische Verzet in Irak; Wanneer de VS wraak neemt, rouwen ze om hun verliezen als leden van het PMF en plukken ze de vruchten van de toenemende anti-VS-politiek sentiment.

Door de VS geleide strijdkrachten vielen Irak binnen en brachten de voormalige leider Saddam Hoessein in 2003 ten val, trokken zich in 2011 terug, maar keerden in 2014 terug om de Islamitische Staat te bestrijden als onderdeel van een internationale coalitie. De VS heeft momenteel ongeveer 2.500 troepen in Irak.

Toen de Islamitische Staat in 2017 territoriaal werd verslagen en sindsdien steeds meer ten onder ging, zei Sudani dat de bestaansreden van de coalitie al lang geleden was geëindigd.

Jaren in de maak
Maar de roep om de terugtrekking van de coalitie bestaat al jaren en tot nu toe is er weinig veranderd. Het Iraakse parlement stemde in 2020 voor zijn vertrek dagen nadat de VS de Iraanse topgeneraal Qassem Soleimani en een hoge Iraakse militante commandant had vermoord tijdens een aanval buiten de luchthaven van Bagdad.

Het jaar daarop kondigde de VS het einde aan van hun gevechtsmissie in Irak en een verschuiving naar het adviseren en assisteren van de Iraakse veiligheidstroepen, een stap die ter plaatse weinig veranderde.

De oorlog in Gaza heeft de kwestie weer op de voorgrond geplaatst, waarbij veel Iraakse groepen die de Sudanese regering aan de macht hebben gebracht en dicht bij Teheran staan,  oproepen tot de definitieve exit van alle buitenlandse troepen, een stap waar Iran en zijn regionale bondgenoten al lang naar streven.

Het hoofd van de Libanese Hezbollah-groep, Sayyed Hassan Nasrallah, zei vrijdag in een toespraak dat Amerikaanse aanvallen in Irak de weg moeten vrijmaken voor de definitieve terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Irak, wat ook hun aanwezigheid in het noordoosten van Syrië onhoudbaar zou maken.

Sudani zei dat hij op zoek was naar het vertrek van de coalitie omdat Irak zichzelf nu tegen terrorisme zou kunnen verdedigen en volledige soevereiniteit over zijn grondgebied zou moeten uitoefenen - en daarbij niemand een excuus zou geven om Irak in een regionaal conflict te betrekken.

'Het beëindigen van zijn aanwezigheid zal verdere spanningen en de verstrengeling van interne en regionale veiligheidskwesties voorkomen', zei Sudani.

Hij zei dat Irak openstaat voor het aangaan van bilaterale betrekkingen en het aangaan van veiligheidssamenwerking met coalitielanden, waaronder de VS. Dit kan onder meer het trainen en adviseren van Iraakse veiligheidstroepen en de aankoop van wapens omvatten.

De VS is geen vijand van ons en we zijn er ook niet mee in oorlog, maar als deze spanningen aanhouden, zal dit zeker een impact hebben en een kloof in deze relatie creëren’, zei hij.