Buitenlandse strijdkrachten die naar Haïti trekken krijgen het moeilijk

Een internationale strijdmacht die dit jaar de gewelddadige bendes in Haïti moet bestrijden, zal met meerdere uitdagingen worden geconfronteerd, waaronder wisselende banden tussen bendes en wijdverbreide corruptie onder politie, politici en de elite van het land, zo waarschuwde een nieuw rapport vrijdag.

De multinationale troepenmacht, die zal worden geleid door Kenia, moet nog worden ingezet in afwachting van een rechterlijke uitspraak in het Oost-Afrikaanse land. Als er groen licht wordt gegeven, zal naar verwachting begin dit jaar een klein team Kenianen in Haïti aankomen, met in totaal maximaal 5.000 man die uiteindelijk aan de missie zullen deelnemen.

Ook Burundi, Tsjaad, Senegal, Jamaica en Belize hebben troepen toegezegd voor de multinationale missie.

"Er liggen grote uitdagingen op de loer voor de missie zodra deze ter plaatse is", aldus het rapport van de in België gevestigde International Crisis Group. "De bendes van Haïti zouden zich kunnen verenigen om er samen tegen te strijden. De gevechten in de vervallen stadswijken van Haïti zullen onschuldige burgers in gevaar brengen. De banden tussen de corrupte politie en de bendes kunnen het moeilijk maken om operationele geheimhouding te handhaven. Om al deze redenen zal voorbereiding van cruciaal belang zijn."

Ongeveer 300 bendes controleren naar schatting 80% van de hoofdstad van Port-au-Prince, waarbij hun tentakels noordwaarts reiken tot in de Artibonite-regio, die wordt beschouwd als de voedselmand van Haïti.

Vorig jaar werden bendes ervan verdacht bijna 4.000 mensen te hebben vermoord en nog eens 3.000 te hebben ontvoerd, een piek vergeleken met voorgaande jaren, volgens VN-statistieken. Meer dan 200.000 mensen zijn ook gedwongen hun gemeenschappen te ontvluchten, omdat bendes huizen in brand steken en zich een weg banen door wijken die door rivalen worden gecontroleerd.

De Nationale Politie van Haïti is geen partij voor hen: er zijn op elk moment minder dan 10.000 agenten in dienst in een land met meer dan 11 miljoen inwoners. Idealiter zouden er volgens de VN ongeveer 25.000 actieve officieren moeten zijn.

"De politie is volledig in de minderheid en wordt buiten schot gehouden door de bendes", zegt Diego Da Rin van de International Crisis Group, die eind vorig jaar bijna een maand in Haïti doorbracht om onderzoek te doen voor het rapport.

Hij zei dat de mensen die hij interviewde zeer sceptisch waren over de inzet van de troepenmacht, aangezien deze afgelopen oktober door de VN-Veiligheidsraad werd goedgekeurd, een jaar nadat de Haïtiaanse premier Ariel Henry had verzocht om de dringende mobilisatie van een internationale strijdmacht.

International Crisis Group waarschuwde ook dat de autoriteiten moeten bepalen wat er met bendeleden zal gebeuren als de strijdkrachten hun missie uitvoeren. Het merkte op dat de gevangenissen ernstig overvol zijn en dat het kapotte rechtssysteem van Haïti niet in staat zal zijn duizenden zaken te behandelen zodra vermoedelijke criminelen zijn gearresteerd.

Da Rin zei dat hij een Haïtiaanse veiligheidsexpert had geïnterviewd die niet geïdentificeerd wilde worden uit angst voor vergelding. Hij citeerde de volgende woorden: "Waar zijn de gevangenisfaciliteiten om duizenden bendeleden onder te brengen? Suggereert de internationale gemeenschap dat we duizenden jongens moeten vermoorden? Welke structuren zijn er om deze jongeren te re-integreren in de samenleving? Ik ben geschokt door wat er ongezegd blijft."

International Crisis Group interviewde ook ongeïdentificeerde mensen die naar eigen zeggen op de hoogte waren van de inzetbesprekingen en die zeiden dat bendeleiders zich zouden kunnen verenigen om buitenlandse strijdkrachten het hoofd te bieden en hen aan te vallen als zij de missie als zwak beschouwen. Ze zeiden echter dat bendeleiders bereid zouden zijn om over mogelijke ontwapening te praten als de missie hen zou kunnen overweldigen.

Afgelopen augustus zei Jimmy Chérizier, een voormalige politieagent die wordt beschouwd als de machtigste bendeleider van Haïti, dat hij elke buitenlandse strijdmacht zou bestrijden als deze misbruik zou maken.

Volgens het rapport staat de missie ook voor andere uitdagingen.

Het beschermen van burgers zal lastig zijn omdat bendeleden de overvolle sloppenwijken van Port-au-Prince controleren en zich gemakkelijk kunnen mengen omdat ze geen uniform dragen of onderscheidende symbolen hebben. Bovendien zal de samenzwering tussen bendes en de politie waarschijnlijk leiden tot gelekte informatie die de operaties in de weg staat, aldus het rapport.

De International Crisis Group zei dat het afzonderlijk twee bronnen binnen de Nationale Politie van Haïti heeft geïnterviewd, die zeiden dat hogere commandanten er eerder in slaagden de arrestatie van een machtige bendeleider te voorkomen vanwege zijn vermeende banden met politici of de politie.

Zelfs als de missie succesvol is, moeten ambtenaren de stroom van wapens en munitie naar Haïti stoppen, aldus het rapport, en "de sterke band tussen bendes en de Haïtiaanse zakenwereld en politieke elites" verbreken.