Chilenen opnieuw naar stembus om grondwet te vervangen

Chilenen zijn zondag naar de stembus gegaan om te beslissen of ze hun grondwet – die dateert uit de dictatuur van Augusto Pinochet – zullen vervangen door een nog conservatievere tekst. Dit is de tweede keer in evenveel jaren dat Chili heeft gestemd om de huidige grondwet te vervangen, een belofte geboren nadat grootschalige, hartstochtelijke en soms gewelddadige protesten tegen de ongelijkheid, het land in 2019 in zijn greep hadden.

Maar veel Chilenen uiten nu wantrouwen en ontgoocheling over het proces.

Nina Vidal (65) secretaris in de kuststad Valparaiso, zei zondag dat ze geïnspireerd was door het eerste referendum en nu het vertrouwen in het referendum had verloren. "Ik dacht oprecht dat er dingen zouden veranderen", zei ze de eerste keer na het uitbrengen van haar stem. "Maar helaas verandert er niets."

De eerste vergadering die werd gekozen om een nieuwe tekst op te stellen, werd gedomineerd door linkse krachten, en het ontwerp concentreerde zich op sociale, inheemse, milieu- en genderrechten. Maar die tekst werd afgelopen september met overweldigende meerderheid verworpen door de kiezers.

Het electoraat ging naar rechts voor het tweede ontwerp en de kiezers kozen een vergadering die werd gedomineerd door conservatieve partijen.

Die tekst, waarover nu zondag is gestemd, wordt beschouwd als conservatiever en marktvriendelijker dan de grondwet uit 1980 die deze zou kunnen vervangen. In de voorgestelde versie staan particuliere eigendomsrechten en strikte regels rond immigratie en abortus, centraal.

Uit peilingen blijkt dat de kiezers dit voorstel waarschijnlijk ook zullen verwerpen, hoewel de kloof in de aanloop naar het referendum, kleiner werd.

Uit het laatste onderzoek van Pollster Cadem op 1 december, vóór een 15 dagen durende stopzetting van de peilingen, bleek dat 47% van plan was tegen de tekst te stemmen (-3 punten vanaf 10 november), tegenover 38% die van plan was de tekst goed te keuren (+6 punten).

President Gabriel Boric zei zondag dat zijn regering zich voor het volk zou blijven inzetten, ongeacht de uitkomst van zondag. “Ongeacht de resultaten zal onze regering zich duidelijk blijven concentreren op de prioriteiten van het volk”, zei Boric.

Maar als de nieuwe tekst wordt goedgekeurd, zou dit de linkse Boric-agenda van progressieve belasting- en pensioenhervormingen verder kunnen belemmeren, volgens een analistennota van Nicholas Watson, directeur van Teneo Consultancy, een mondiaal CEO-adviesbureau.

Zondag betreurden de kiezers de politieke polarisatie van het land, die het volgens hen onmogelijk maakte om overeenstemming te bereiken over een vervangende grondwet.

"Onze meningsverschillen zijn zo onverenigbaar dat we geen middenweg kunnen vinden van waaruit we verder kunnen gaan, en dat is inderdaad heel triest", zei architect Claudio Fernandez (41) in de hoofdstad Santiago.