Brazilië: Populatie gouden leeuwaapjes hersteld van gele koorts

Er leven nu meer gouden leeuwaapjes tussen de takken van het Braziliaanse regenwoud dan ooit sinds de pogingen om de soort te redden in de jaren 70 begonnen, onthult een nieuw onderzoek. Eens op de rand van uitsterven, met slechts ongeveer 200 dieren in het wild, is de populatie hersteld tot ongeveer 4.800, volgens een studie die dinsdag is vrijgegeven door de Braziliaanse non-profitorganisatie voor wetenschap en natuurbehoud Golden Lion Tamarin Association.

"We vieren feest, maar houden altijd andere bedreigingen in de gaten, want het leven is niet gemakkelijk", zei de voorzitter van de non-profitorganisatie, Luís Paulo Ferraz.

Gouden leeuwaapjes zijn kleine apen met lange staarten en een koperkleurige vacht die in familiegroepen leven onder leiding van een gepaard paar. Meestal krijgen ze jaarlijks een tweeling, die alle gezinsleden helpen opvoeden door ze eten te brengen en op hun rug te dragen.

De apen, die alleen in het Atlantische Woud van Brazilië leven, worden nog steeds als bedreigd beschouwd.

Het bevolkingsonderzoek is gedurende ongeveer een jaar uitgevoerd. Onderzoekers gingen naar specifieke locaties en controleerden of apen reageerden op opnames van de lange roep van de tamarins, wat in feite betekent: "Ik ben hier. Ben je daar?" zei James Dietz, een bioloog en voorzitter van de in de VS gevestigde non-profitorganisatie Save the Golden Lion Tamarin.

De nieuwe populatiecijfers zijn opmerkelijk omdat de soort een sterke achteruitgang had doorgemaakt door een uitbraak van gele koorts. In 2019 waren er 2.500 apen, tegen 3.700 in een onderzoek uit 2014.

Wetenschappers kwamen tussenbeide door meer dan 370 apen tegen gele koorts te vaccineren, met injecties aangepast aan een formule voor mensen - een vrij nieuwe benadering voor natuurbehoud.

Wetenschappers "kunnen geen enkele exacte oorzaak voor het herstel aanwijzen", maar denken dat verschillende factoren een rol kunnen spelen, zei Carlos R. Ruiz-Miranda, een bioloog van de Staatsuniversiteit van Noord-Rio de Janeiro die adviseerde over het bevolkingsonderzoek.

Ten eerste is de uitbraak van gele koorts afgenomen, wellicht door een combinatie van de natuurlijke cyclus van het virus en de vaccinatiecampagne.

De dieren kunnen ook profiteren van een toename van de boshabitat, zei Dietz, die ook onderzoeksmedewerker is bij het Conservation Biology Institute van het Smithsonian Institution. Tussen 2014 en 2022 is de hoeveelheid verbonden boshabitat met 16% toegenomen, voornamelijk door bossen die opnieuw zijn aangegroeid op omgebouwde veeweiden, zei hij.

Momenteel nemen ongeveer drie dozijn boeren en ranchers in de Atlantische Woudregio deel aan dergelijke herbebossingsprogramma's.

"Het maakt me zo blij om de tamarins vrij rond te zien spelen op mijn boerderij. Ze leven niet alleen in beschermde gebieden", zegt Ayrton Violento, een boer en ondernemer in het kleine stadje Silva Jardim. De Fazenda dos Cordeiros van zijn familie heeft inheemse fruitbomen geplant en beheert ook een boomkwekerij voor inheemse Atlantische Woud-zaailingen om op andere boerderijen te planten.

"De laatste tijd zie ik elk jaar meer tamarinfamilies, vaker," zei hij.

Ferraz, van de Golden Lion Tamarin Association zonder winstoogmerk, zei dat hij ondanks het goede nieuws nog steeds bezorgd was over een hernieuwd risico op de illegale handel in huisdieren. Het probleem woekerde in de jaren zestig, maar was de afgelopen decennia door handhaving bijna verdwenen.

In juli meldde de anti-stroperij-non-profitorganisatie Freeland Brazil dat de Surinaamse bosdienst zeven gouden leeuwaapjes en 29 met uitsterven bedreigde Lear's ara's in beslag had genomen, vermoedelijk vanuit Brazilië verhandeld voor verkoop in Europa.

"We hebben de veerkracht van de soort gezien, maar weten ook dat ze nog steeds kwetsbaar zijn", zei Ferraz.