VN: Wereldwijde overheidsschuld op record US$ 92 biljoen

Ongeveer 3,3 miljard mensen – bijna de helft van de mensheid – leven nu in landen die meer geld uitgeven aan het betalen van rente op hun schulden, dan aan onderwijs of gezondheid. Dat staat in een nieuw rapport van de Verenigde Naties (VN).

"De helft van onze wereld zinkt weg in een ontwikkelingsramp, aangewakkerd door een verpletterende schuldencrisis", zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres op een persconferentie die woensdag een rapport lanceerde over de staat van de wereldschuld.

"In 2022 bereikte de wereldwijde overheidsschuld een record van US$ 92 biljoen en ontwikkelingslanden dragen een onevenredig bedrag", zei de VN-chef.

Omdat zo'n "verpletterende schuldencrisis" zich voornamelijk concentreert in arme ontwikkelingslanden, wordt het "niet geacht een systeemrisico te vormen voor het wereldwijde financiële systeem", zei Guterres. "Dit is een luchtspiegeling," zei hij.

De financiële markten lijken er misschien nog niet onder te lijden, maar miljarden mensen doen dat wel en de niveaus van de staatsschuld "zijn duizelingwekkend en stijgen", voegde hij eraan toe.

Volgens het rapport is het aantal landen met hoge schulden sterk gestegen van 22 landen in 2011 tot 59 in 2022. En in totaal 52 landen, bijna 40 procent van de ontwikkelingslanden, hebben ernstige schuldenproblemen, merkte Guterres op.

"In Afrika wordt er meer uitgegeven aan rentebetalingen dan aan onderwijs of gezondheidszorg. Ontwikkelingslanden in Azië en Oceanië (exclusief China) wijzen meer geld toe aan rentebetalingen dan aan gezondheid", stelt het rapport.

"Evenzo besteden ontwikkelingslanden in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied meer geld aan rentebetalingen dan aan investeringen. Over de hele wereld weerhouden stijgende schuldenlasten landen ervan om te investeren in duurzame ontwikkeling", voegt het eraan toe.

Guterres zei dat een groeiend deel van de schuld in handen is van particuliere schuldeisers die torenhoge rentetarieven in rekening brengen aan ontwikkelingslanden.

Als voorbeeld noemde hij Afrikaanse landen die gemiddeld vier keer meer betalen voor lenen dan de Verenigde Staten en acht keer meer dan de rijkste Europese landen.

Het rapport zegt dat de overheidsschuld een "kolossaal niveau" heeft bereikt, grotendeels als gevolg van twee factoren: ten eerste namen de financiële behoeften van landen enorm toe toen ze probeerden de impact van opeenvolgende crises af te weren, waaronder de Covid-19-pandemie, de stijgende kosten van levensonderhoud en klimaatverandering ; en ten tweede maakt de wereldwijde financiële architectuur "de toegang van ontwikkelingslanden tot financiering, ontoereikend en duur".

Guterres vertelde verslaggevers dat het Internationaal Monetair Fonds zegt dat 36 landen zich in een "zogenaamde 'schuldenrij' bevinden - hetzij in, of met een hoog risico op schuldencrisis".

"Nog eens 16 betalen onhoudbare rentetarieven aan particuliere schuldeisers [en] in totaal 52 landen – bijna 40 procent van de ontwikkelingslanden – zitten in ernstige schuldenproblemen."

VN-handelschef Rebeca Grynspan benadrukte woensdag "de enorme omvang en snelheid waarmee de overheidsschuld is gegroeid", wijzend op een meer dan vervijfvoudiging sinds 2000, "aanzienlijk sneller dan de wereldwijde groei van het BBP (bruto binnenlands product), die in dezelfde periode slechts is verdrievoudigd."

Regionaal is tussen 2010 en 2022 het bedrag van de overheidsschuld met bijna vier keer toegenomen in Azië en de Stille Oceaan, drie keer in Afrika, 2,5 keer in Europa en Centraal-Azië en 1,6 keer in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, vertelde Armida Alisjahbana, executive secretaris van de Economische en Sociale Commissie voor Azië en de Stille Oceaan van de VN, aan verslaggevers.