Onderzoek: Aarde 'nu echt behoorlijk ziek'

Volgens een nieuwe studie is de aarde zeven van de acht wetenschappelijk vastgestelde veiligheidslimieten gepasseerd en in "de gevarenzone" terechtgekomen, niet alleen voor een oververhitte planeet die zijn natuurlijke gebieden verliest, maar ook voor het welzijn van de mensen die erop leven.

De studie kijkt niet alleen naar vangrails voor het planetaire ecosysteem, maar omvat voor het eerst maatregelen van "rechtvaardigheid", die vooral gaat over het voorkomen van schade voor landen, etniciteiten en geslachten.

De studie van de internationale wetenschappersgroep Earth Commission, gepubliceerd in het tijdschrift Nature van woensdag, kijkt naar klimaat, luchtverontreiniging, fosfor- en stikstofverontreiniging van water door overmatig gebruik van kunstmest, grondwatervoorraden, zoet oppervlaktewater, de onbebouwde natuurlijke omgeving en de algehele natuurlijke en door mensen gebouwde omgeving. Alleen luchtverontreiniging was wereldwijd niet helemaal op het gevaarlijke punt.

Luchtverontreiniging is gevaarlijk op lokaal en regionaal niveau, terwijl het klimaat de schadelijke niveaus voor mensen in groepen overschreed, maar niet helemaal voorbij de veiligheidsrichtlijn voor de planeet als systeem, aldus de studie van de Zweedse groep.

De studie vond "hotspots" van probleemgebieden in Oost-Europa, Zuid-Azië, het Midden-Oosten, Zuidoost-Azië, delen van Afrika en een groot deel van Brazilië, Mexico, China en een deel van het westen van de VS - grotendeels door klimaatverandering. Ongeveer tweederde van de aarde voldoet niet aan de criteria voor zoetwaterveiligheid, zeiden wetenschappers als voorbeeld.

"We bevinden ons in een gevarenzone voor de meeste systeemgrenzen van de aarde", zegt co-auteur Kristie Ebi, professor klimaat en volksgezondheid aan de Universiteit van Washington. Als planeet Aarde gewoon een jaarlijkse controle zou ondergaan, vergelijkbaar met iemands fysieke, "zou onze dokter zeggen dat de aarde op dit moment echt behoorlijk ziek is en dat het ziek is in termen van veel verschillende gebieden of systemen en dat deze ziekte ook de mensen treft die leven op aarde", zei medevoorzitter van de Earth Commission, Joyeeta Gupta, hoogleraar milieu aan de Universiteit van Amsterdam, tijdens een persconferentie.

Het is geen terminale diagnose. De planeet kan herstellen als het verandert, inclusief het gebruik van kolen, olie en aardgas en de manier waarop het land en water behandelt, aldus de wetenschappers.

Maar "we gaan eigenlijk allemaal de verkeerde kant op", zegt hoofdauteur Johan Rockstrom, directeur van het Potsdam Institute for Climate Impact Research in Duitsland.

"Dit is een overtuigende en provocerende paper - wetenschappelijk verantwoord in methodologie en belangrijk voor het identificeren van de dimensies waarin de planeet de grens nadert die ons in onomkeerbare toestanden zou brengen", zei Indy Burke, decaan van de Yale School of the Environment in een e-mail. Ze maakte geen deel uit van de studie.

Het team van ongeveer 40 wetenschappers creëerde meetbare grenzen voor elke milieucategorie, zowel voor wat veilig is voor de planeet als voor het punt waarop het schadelijk wordt voor groepen mensen, wat de onderzoekers een rechtvaardigheidskwestie noemden.

Rockstrom zei dat hij die punten beschouwt als het opzetten van "een veiligheidshek" waarbuiten de risico's groter worden, maar niet noodzakelijkerwijs dodelijk. Hij en andere wetenschappers hebben in het verleden geprobeerd dit soort holistische metingen van de verschillende in elkaar grijpende ecosystemen van de aarde uit te voeren. Het grote verschil in deze poging is dat wetenschappers ook naar lokaal en regionaal niveau keken en daar het element rechtvaardigheid aan toevoegden.

Het rechtvaardigheidsgedeelte omvat eerlijkheid tussen jonge en oude generaties, verschillende naties en zelfs verschillende soorten. Vaak is het van toepassing op omstandigheden die mensen meer schade berokkenen dan de planeet. Een voorbeeld daarvan is klimaatverandering.

Het rapport gebruikt dezelfde grens van 1,5 graad Celsius opwarming sinds pre-industriële tijden die internationale leiders zijn overeengekomen in het klimaatakkoord van Parijs van 2015. De wereld is tot nu toe ongeveer 1,1 graden Celsius opgewarmd, dus het is dat veiligheidshek niet gepasseerd, zeiden Rockstrom en Gupta, maar dat betekent niet dat mensen niet gewond raken.

"Wat we via ons onderzoek proberen aan te tonen, is dat er zelfs bij 1 graad Celsius een enorme hoeveelheid schade plaatsvindt", zei Gupta, wijzend op tientallen miljoenen mensen die worden blootgesteld aan extreem hoge temperaturen.

De planetaire vangrail van 1,5 graad is niet doorbroken, maar de "juiste" grens waar mensen gewond raken van 1 graad wel.

"Duurzaamheid en rechtvaardigheid zijn onafscheidelijk", zegt Chris Field, hoofd milieustudies van Stanford, die geen deel uitmaakte van het onderzoek. Hij zei dat hij nog strengere grenzen zou willen. "Onveilige omstandigheden hoeven niet een groot deel van het aardoppervlak te beslaan om onaanvaardbaar te zijn, vooral als de onveilige omstandigheden geconcentreerd zijn in en nabij arme en kwetsbare gemeenschappen."

Een andere externe expert, dr. Lynn Goldman, professor milieugezondheid en decaan van de openbare gezondheidsschool van de George Washington University, zei dat de studie "nogal gewaagd" was, maar ze was niet optimistisch dat het tot veel actie zou leiden.