De afgelopen jaren laaide binnen de samenleving steeds weer de discussie op over de zogenoemde 'goedkope zetels' in het binnenland, vooral direct na verkiezingen. Deze aanhoudende discussie leidde uiteindelijk tot een wijziging van het kiesstelsel in oktober 2023, nadat het Constitutioneel Hof op 5 augustus 2022 had geoordeeld dat de artikelen 9 tot en met 24 van de kiesregeling in strijd waren met de Grondwet.

Toch kunnen we niet stellen dat deze wijziging alle knelpunten heeft opgelost. Een hardnekkig probleem blijft dat kandidaten met de meeste stemmen niet altijd gekozen worden. Vanuit democratisch oogpunt zou het wenselijk zijn geweest als bij de herziening ook was vastgelegd dat binnen kandidatenlijsten van politieke partijen de kandidaten met de meeste stemmen automatisch verkozen zouden worden.

De vraag rijst waarom dit cruciale aspect buiten beschouwing is gelaten. Het antwoord ligt voor de hand: politieke partijen zijn niet snel geneigd hun macht in te perken. Als het parlement zo’n bepaling had opgenomen, zouden partijen geen kandidaten meer strategisch op verkiesbare plekken kunnen zetten. Dit wijst erop dat bij de herziening van het kiesstelsel het partijbelang zwaarder woog dan het belang van de democratie.

Het gevolg is dat volksvertegenwoordigers in De Nationale Assemblée zetels kunnen innemen die niet het directe gevolg zijn van de wil van de kiezer. Hun zetel mag dan duur zijn, maar weegt niet zwaar genoeg. Opmerkelijk is dat op het niveau van de ressortraad (RR) wél een dergelijke correctie is ingebouwd.

Tegelijkertijd moeten we erkennen dat een hoog aantal stemmen niet automatisch betekent dat iemand ook een goed parlementslid zal zijn. Maar het is wel een belangrijke factor die we serieus moeten nemen. Want als we spreken over het parlement van Suriname, dan spreken we over één van de fundamenten van de democratische rechtsstaat: de wetgevende macht. Die staat niet ondergeschikt aan de uitvoerende of rechterlijke macht.

Hoewel deze discussie gevoelig ligt, is het misschien tijd dat we als samenleving vastleggen aan welke criteria een DNA-kandidaat moet voldoen, vóór we het principe van 'de meeste stemmen gelden' invoeren als norm voor de uiteindelijke samenstelling van het parlement.

Jonathan Vangee MBA
"Sranan a moro bun presi fu tan"